Algemene beschouwingen begroting 2010
Algemene beschouwingen van de CDA fractie op de begroting 2010 van de gemeente Staphorst
Voorzitter, college en collega raadsleden,
We staan aan de vooravond van een nieuwe politieke periode. In maart 2010 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats en zal een nieuwe raad moeten beginnen met de begroting die we nu moeten vaststellen. Een meerjarenbegroting die in het teken staat van bezuinigingen. Er is door een andere partij zelfs al gesuggereerd dat een verkiezingsprogramma niet nodig is, omdat er toch niets meer mogelijk is. Dat is de waan van de dag en daar moeten we ons niet door laten leiden. De crisis lijkt over het dieptepunt heen te zijn, maar de gevolgen voor de overheidsfinanciën komen nog. Voor de gemeenten zullen die in 2010 nog wel meevallen maar daarna wordt het allemaal minder, terwijl de kosten stijgen. Dat werd vooral duidelijk in de meicirculaire waaruit de conclusie getrokken kon worden dat de komende jaren rekening moet worden gehouden met een lagere rijksbijdrage. Om die reden hebben we in het voorjaar geen kadernota vastgesteld. Wel hebben de verschillende fracties in juni een aantal kaders meegegeven waar het college samen met de ambtenaren mee aan de slag is gegaan. De CDA fractie heeft erop aangedrongen vooral te kijken naar structurele bezuinigingen. Ook hebben wij ervoor gepleit niet alle investeringen uit te stellen, want ook dat is naar ons idee de rekening naar latere generaties verleggen. We zijn content dat een groot aantal punten die onze fractie heeft voorgesteld, in deze begroting zijn verwerkt. Wij danken allen die aan deze begroting hebben meegewerkt en willen onze waardering uitspreken aan het hele apparaat voor hun inzet in het voorbije periode.
Op enkele onderdelen van de begroting willen we nader ingaan en hier en daar een kritische noot plaatsen.
Zoals al gezegd is het CDA overwegend positief over de voorgestelde begroting. Veel zaken die door onze fractie bij de kaderstellende vergadering werden ingebracht zijn gehonoreerd. In de voorgestelde bezuinigingen worden de sociale voorzieningen zoveel mogelijk ontzien. Zo blijven de bijstandsverlening, de sociale werkvoorziening, de bijzondere bijstand en de maatschappelijke dienstverlening op niveau, om er maar een paar te noemen. De lasten worden derhalve niet verlegd naar de minder draagkrachtigen. Daar is de CDA fractie blij mee en onderschrijft dat beleid.
De voorgestelde meerjarenbegroting wordt voor een groot deel sluitend gemaakt door een behoorlijke aanslag op de reserves, ook bestemmingsreserves. De afgelopen jaren zijn in een zogenaamd groeimodel gelden gereserveerd, ook die gelden worden gebruikt. Voor nieuw beleid zijn amper middelen beschikbaar en de lasten naar de burger worden verder verzwaard, in 2013 komt dat neer op zo’n 45 euro per inwoner. Jammer maar noodzakelijk. Het college stelt voor de personeelsformatie in 2010 terug te brengen met ruim 1 arbeidsplaats tot 5 fte’s in 2013. Mede door deze maatregelen wordt de meerjarenbegroting sluitend.
Een belangrijke vraag die wij ons gesteld hebben, is of het verantwoord is in zo’n grote mate investeringen te dekken vanuit de reserves. Wij hebben samen met onze financiële specialisten geconcludeerd dat dit in de huidige situatie wel legitiem is. De reservepositie van onze gemeente is namelijk de afgelopen jaren fors toegenomen. In een situatie als waarin we nu verkeren is het daarom verantwoord hier nu gebruik van te maken. Wel moeten we ervoor waken geen structurele kosten te dekken vanuit de reserves. Een paar belangrijke onderwerpen uit de begroting willen we daarom benoemen.
De combischool in Rouveen, er is al veel over gesproken. Een brede meerderheid van deze raad heeft zich uitgesproken voor de komst van deze school. De CDA fractie heeft al meerdere malen gezegd dat de komst van deze school niet uitgesteld moet worden. Wanneer we nu besluiten de school niet te bouwen, zullen we de individuele scholen en de gymzaal op moeten knappen. Al met al zal dat een dusdanig grote investering zijn, dat het niet reëel is dat er daarna nog een nieuwe combischool zal worden gebouwd. Een gemiste kans. De scholen hebben altijd hoge prioriteit gehad in onze gemeente. Nagenoeg alle scholen zijn aangepast aan de eisen van deze tijd. We zouden niet moeten willen dat de laatste scholen hiermee achter blijven. Wel willen we opnieuw aandringen op een zo spoedig mogelijke aanbesteding. Uiteraard zien we graag dat daar waar mogelijk, onze plaatselijke aannemers de kans te krijgen het werk uit te voeren. Als de aanbesteding financieel voordelig uitvalt, kan een upgrading plaatsvinden van de versleten accommodatie van de voetbal in Rouveen. Want laten we wel zijn, een geheel nieuwe accommodatie zit er op dit moment niet in, maar dat daar iets moet gebeuren is duidelijk.
Tijdens de afgelopen commissie inwonerszaken is afgesproken het besluit over de renovatie en uitbreiding van de gymzaal aan de Van der Walstraat uit te stellen tot na de behandeling van de begroting. De CDA fractie heeft zich steeds een voorstander getoond van uitbreiding bij de sporthal. Helaas blijkt dat volgens het college niet haalbaar en bij u, collega fracties, niet aan te slaan. Wij vinden dat jammer maar willen niet dat er onvoldoende ruimte is om te sporten. De scholen lijken binnen afzienbare tijd in de problemen te komen met de gymlessen en dat mag niet. Omdat ook het schoolzwemmen wordt afgeschaft, zal er meer ruimte nodig zijn voor gymnastieklessen. Maar voordat wij instemmen met de uitbreiding aan de Van der Walstraat willen wij eerst een duidelijke onderbouwing zien van het capaciteit gebrek, waarbij alle zalen worden meegenomen, dus ook de zaal in IJhorst en de nieuwe dubbele gymzaal in Rouveen. Dat het schoolzwemmen wordt afgeschaft is een gevolg van deze tijd. Daar nagenoeg alle kinderen al kunnen zwemmen voordat ze met schoolzwemmen beginnen, geeft aan dat dit geen kerntaak voor de gemeente meer is.
Het maximaal inzetten van de reserves heeft tot gevolg dat de reserves woningbouw opgesoupeerd worden. Het renoveren van de oudere wijken kan daardoor niet uitgevoerd worden, waardoor de leefomgeving van de bewoners wordt aangetast. Het CDA vindt dit geen goed idee. In voorgaande jaren is geld voor renovatie van oudere wijken gereserveerd en als CDA maken wij ons er hard voor dit alsnog te doen. Graag horen wij van het college hoe zij denkt om te gaan met het opknappen van verouderde wijken.
Datzelfde geld ook voor het wegenbeheer waarop ook flink bezuinigd wordt. De gemeente werkt tot volle tevredenheid met een wegenbeheersplan. Het noodzakelijke onderhoud wordt gedaan. We hebben daar een kwalitatieve planning en doelstelling voor afgesproken en vastgesteld. In het dekkingsplan wordt in de uitvoering van de wegennota 125 duizend euro bezuinigd. Nu hebben we de voorbije jaren regelmatig werken uitgevoerd voor minder geld dan geraamd, in die zin hoeven we niet te wanhopen. Toch is het van belang het onderhoud van ons wegennet op peil te houden. Wanneer we nu steken laten vallen, betekend het dat we later juist extra kosten krijgen.
Zoals al eerder gezegd vinden wij het acceptabel dat in de huidige situatie investeringen gedekt worden vanuit de reserves. Dat geldt echter niet voor structurele kosten, want dan los je de tekorten niet op. Sterker nog, ze worden groter en zullen in de toekomst leiden tot nog grotere ombuigingen. Daarom zullen structurele kosten gedekt moeten worden door structurele inkomsten. Nu leren we in het hoofdstuk reserve positie hoe je van reserve geld structureel geld kunt maken. Je haalt 3 miljoen uit de reserve om vervolgens één ton jaarlijks gedurende 30 jaar in te zetten. Het is zo simpel, maar goed dat de raad niet eerder op dit idee is gekomen... In wezen is deze hele actie het verschuiven van de reserve volkshuisvesting naar het GRP. Wanneer de structurele inkomsten minder worden, moeten we aan de uitgaven kant gaan snijden. En wanneer je de begroting dan bekijkt, kom je al snel uit op de grootste post, namelijk de loonkosten. Om de loonsom beheersbaar en controleerbaar te houden heeft het CDA samen met de SGP vorig jaar een motie aangenomen om de loonsom in 2009 te bevriezen. Zoals we in de kaderstellende vergadering in juni hebben gezegd, wil onze fractie in 2010 2% op de loonsom bezuinigen en de jaren daarna 3%. Het college beseft ook dat op deze grote begrotingspost bezuinigd moet worden. Het is niet ondenkbaar dat in de nabije toekomst het gemeentebedrijf moet reorganiseren. Het college stelt terecht dat er met een kleinere organisatie keuzes moeten worden gemaakt. Maar door de juiste keuzes te maken zijn wij ervan overtuigd dat de dienstverlening niet minder hoeft te worden dan op dit moment het geval is. Wij horen graag van het college hoe zij hierover denkt.
Er is wat gedoe over de eventuele sluiting van de kantine. Niet helemaal of helemaal niet gecommuniceerd met de ondernemingsraad, lezen we in de krant. De raad gaat hier niet over, maar geacht college, er is ook vast wel een tussenoplossing denkbaar. Ons advies: ga eens samen met de or een kopje koffie drinken in de kantine.
Gemeenschappelijke regelingen, zoals de Veiligheidsregio IJsselland, GGD enz. moeten mee in de bezuinigen. Het college heeft deze bezuinigingen niet verwerkt in de begroting, simpel omdat hierover eerst onderhandeld moet worden. De CDA fractie vraagt het college de bijdragen van de gemeente naar beneden bij te stellen met minimaal hetzelfde percentage als we als gemeente moeten bezuinigen. Het kan niet zo zijn dat allerlei overheden moeten bezuinigen en dat de verlengde lokale overheden worden ontzien. Graag horen wij van het college wat de verwachte besparing zal zijn op deze regelingen.
De kosten voor automatisering komen voor 2010 op ca 850 duizend euro. Weliswaar een kleine verlaging t.o.v. 2009 maar het blijft een enorm bedrag. De CDA fractie maakt zich zorgen over deze kosten. Wij beseffen dat een aantal functionaliteiten beschikbaar moeten zijn. Wij vinden ook dat de systemen goed moeten werken en bij voorkeur actueel moeten zijn. Eigenlijk moet het zo zijn dat bespaart moet worden met en niet op automatiseringskosten. Wanneer wij het benodigde bedrag afzetten tegen wat een bedrijf met 130 werknemers op jaarbasis investeert in automatisering, is dat voor ons veel te hoog. Wij roepen het college op nadrukkelijk naar deze post te kijken en hier meer op te bezuinigen en horen graag hoe het college daarover denkt.
Aan de lijst niet uitstelbare investeringen is de digitalisering raads- en commissievergaderingen toegevoegd met als motivatie efficiënte bedrijfsvoering. Hierover moet nog een evaluatie plaatsvinden en het is niet ondenkbaar dat daar een andere conclusie uit getrokken zal worden.
Wij vinden het vreemd dat de monumenten subsidie buiten de bebouwde kom nu alweer verdwijnt. Wij stellen voor deze in stand te houden maar de lijst met monumenten op te schonen.
Op de valreep heeft het college een rapport over nieuwbouw brandweer en gemeentewerkplaats op de leeskamer gelegd. Waarom is dat juist nu, direct vóór de begrotingsbehandeling? Vindt het college dat hier in deze begroting nog geld voor moet worden vrijgemaakt?
We staan voor een jaar van veranderingen, vanwege een fundamenteel andere begroting maar ook vanwege de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen die zijn schaduw al vooruit werpt. We hopen het komende jaar met u allen, college, raad en ambtelijk apparaat, in goede gezondheid te mogen samenwerken tot welzijn van onze gemeente en wensen u daarbij Gods onmisbare zegen toe.
2e termijn:
Voorzitter,
Allereerst willen we het college bedanken voor de beantwoording in de eerste termijn. U heeft ons enigszins gerust gesteld wat betreft het wegenonderhoud en de oudere wijken en ons gecorrigeerd over wat wel en wat niet structureel is. Dank daarvoor.
In de eerste termijn hebben wij ons uitgesproken voor de komst van de combischool in Rouveen. Ons standpunt is wat dat betreft niet veranderd. De Christenunie heeft in de eerste termijn een alternatief voorgesteld namelijk het nieuw bouwen van de Triangel en renoveren van de Levensboom. Wij zijn daar niet voor en volgens het college is deze variant nauwelijks goedkoper. Ondertussen heeft de CU weer een variant bedacht of eigenlijk een oude variant uit de kast gehaald, door het hele plan onder te brengen bij een projectontwikkelaar. Wat ons betreft is dit niet meer aan de orde. In de plannen is de grond van de beide scholen die na nieuwbouw vrijkomt nog niet meegenomen. In het laatste plan van de CU worden die ter beschikking gesteld aan een ontwikkelaar. Voordat er overeenstemming is met een ontwikkelaar over wat en hoeveel daar gebouwd kan worden zijn we een hele tijd verder.
Het is beter nu aan te besteden en gebruik te maken van de werkhonger bij de aannemers en daardoor een inkoop voordeel te halen. Vervolgens komen de gronden van de huidige locaties vrij en kan de opbrengst weer toegevoegd worden aan de reserve.
De renovatie en uitbreiding van de gymzaal aan de V.d. Wal straat kan niet langer uitgesteld worden. De portefeuillehouder heeft in de beantwoording duidelijk aangegeven dat de bezettingsnood niet opgevangen kan worden door de nieuwe dubbele zaal in Rouveen omdat daar één deel ingezet wordt als speelruimte voor de peuterspeelzaal en de onderbouw van de scholen in Rouveen. In de eerste termijn is ook geopperd om te kijken of ook het jongerenwerk daar bij betrokken kan worden. Wij betwijfelen of dit een juiste keuze is. Voor het jongerenwerk zelf zou dit niet onlogisch zijn, maar op de avonden dat de jongerenwerkers niet aanwezig zijn, bestaat de kans dat de overlast die nu af en toe wordt ervaren bij het dienstencentrum zich verplaatst naar de Van der Walstraat. In de sportzalen is geen beheer aanwezig om toezicht te houden met als mogelijk gevolg dat jongeren zich in en rond de gymzalen zullen ophouden en wat te denken van het aangrenzende parkje. Hierover moet goed nagedacht worden. Wij vinden het dan ook niet verstandig nu te besluiten het jongerenwerk aan de sportzalen te koppelen.
Om meer structureel te bezuinigen heeft onze fractie voorgesteld verder te bezuinigen op de organisatie. Volgens het college gaan wij daarin ver maar wij zijn ervan overtuigd dat we er niet aan ontkomen en zal in de nabije toekomst een reorganisatie noodzakelijk zijn. Daarom komen wij, met steun van in elk geval de SGP, met een amendement om met ingang van 2011 jaarlijks 100 duizend euro extra te bezuinigen op de loonsom bovenop het voorstel van het college.
Het college heeft aangegeven dat ook de gemeenschappelijke regelingen, met uitzondering van Reestmond mee moeten mee in de bezuinigen. Wij beseffen dat daarover nog onderhandeld moet worden maar vinden dat een besparing van 5% gehaald moet worden en steunen daarom een gezamenlijk motie met deze opdracht.
In de eerste termijn is gediscussieerd over het afschaffen van de monumenten subsidie buiten de bebouwde kom. De discussie ging er vooral over of een monumentaal pand bij een verbouwing niet in aanmerking komt voor subsidie maar wel belemmerende regels opgelegd krijgt. Wij vinden het niet kunnen dat iemand met een monument binnen de bebouwde wel in aanmerking komt voor subsidie en buiten de bebouwde kom niet. In de beantwoording heeft de portefeuillehouder al aangegeven dat dit onderwerp eerst nog in de commissie komt. Graag krijgen wij hiervan een bevestiging, anders hebben wij een amendement achter de hand om deze maatregel uit het voorstel te halen.
Dan de brandweerkazerne. Het CDA is voorstander van het op termijn verplaatsen van de kazerne en de gemeentewerf. Op dit moment is dat niet reëel terwijl wel dringend iets aan kazerne moet gebeuren. Wij stellen daarom voor de tekortkomingen aan de kazerne waar nodig aan te passen zodat we arbo technisch weer aan de regels voldoen. De wethouder heeft al aangegeven dat hiervoor middelen in de begroting beschikbaar zijn.
Er is de afgelopen dagen nogal wat te doen geweest om logopedie op de basisscholen. Het college stelt voor dit af te schaffen omdat het geen taak van de overheid is en omdat deze voorziening in de zorgverzekering zit. Nu geven de scholen aan dat het niet om logopedie zelf gaat, maar om de screening van de kinderen en dat wordt belangrijk gevonden. Op alle scholen is daarom wekelijks een logopedist aanwezig. In de praktijk gaat dat vaak verder dan screening en vindt ook behandeling en begeleiding plaats. Wat de CDA fractie betreft blijft deze screening gesubsidieerd maar daar moet het dan bij blijven.