Open brief CDA-LAS over Stikstof

21 juni 2021

Open brief aan de CDA-fracties in de statenvergadering van Utrecht en de Tweede Kamer

Het kabinet probeert boeren sneller uit te kopen door angst te zaaien en daar een financiële prikkel aan te koppelen. Op een vage kaart van Nederlandse regio’s worden deels onhaalbare percentages getoond die gehaald moeten worden, anders is dwang niet uit te sluiten. En, wordt er vervolgens bij vermeld: hoe langer boeren willen nadenken, hoe lager de vergoeding is die ze kunnen krijgen bij bedrijfsbeëindiging of onteigening. En bij die vergoeding hoort een beroepsverbod: je mag dan niet meer boeren. Zo worden boerenfamilies in een onmogelijke positie gebracht: moet je zo snel mogelijk je pensioen veiligstellen of je kinderen een kans geven om hun boerenvak uit te blijven oefenen?

En waarom? Voor een deel om een goede reden: Er is Europese wetgeving om de biodiversiteit ook op voedselarme zandgronden te beschermen. Maar voor een deel ook omdat het Nederlandse bestuur gefaald heeft in de uitwerking van die wetgeving: de wettelijk vereiste reducties zijn veel groter aan de Nederlandse zijde van de grens dan honderd meter verderop in Duitsland. “Nederland heeft zichzelf schaakmat gezet,” klinkt het in Brussel. Jarenlang dacht opeenvolgende kabinetten van VVD, CDA, PvdA, D66 en CU, samen met de landbouwlobby, de problemen naar de toekomst te kunnen schuiven. Nu heeft de rechter daar een stokje voor gestoken, want de internationale afspraken zijn bindend, zelfs waar ze onhaalbaar zijn. De paniek brak uit toen bleek dat onze industriële groei, de bouw en de het vervoer nu ook in de knel komen. En in plaats van het straffen van de bestuurders, zetten we nu de boerenfamilies onder psychische druk om de problemen op te lossen. En let wel, het gaat niet alleen om de varkensmesters en de kippenboeren. Het grootste deel van de uitstoot in de landbouw komt van runderen. En in onze gemeente, Leusden, gaat het voor misschien wel 90% om koeien die we graag in de wei zien lopen. Hoe het weghalen of opsluiten van die koeien een zinvolle bijdrage zou leveren aan een rijkere natuur is ons een compleet raadsel. De politiek maakt zich zo volstrekt ongeloofwaardig. Hoe moeten we dat uitleggen aan de agrariërs in onze gemeente die zoveel doen om de natuur te versterken, het welzijn van de dieren te bevorderen en de waarde van het buitengebied voor de recreatie te vergroten?

Wat is nodig?

Allereerst moeten de betrokken ministeries eerlijk zijn over hun eigen falen en alles op alles zetten om in Brussel vergelijkbare normen te krijgen als in Duitsland, of tenminste haalbare normen. En ja, dat betekent gezichtsverlies en wat meer geven op andere terreinen. Maar als het moet leveren we hier graag een eurocommissaris voor in. De kern is dat de politiek belangen op een gedegen manier moet afwegen en daarover verantwoording moet kunnen afleggen aan de bevolking. “Oeps, even niet goed opgelet,” is niet genoeg.

Daarnaast moeten we anders gaan denken over de landbouw. In het verleden is telkens gekozen voor schaalvergroting om boeren te laten investeren in het milieu en de diervriendelijkheid. Minder boeren en meer specialisatie. En natuurlijk leidt dat tot meerexport en import van voedsel. Maar wist u dat het gros van onze handel met onze buurlanden is? En dat we meer voedingswaarde importeren dan exporteren? En vergeet niet dat veel veevoer bestaat uit de plantdelen die we niet kunnen gebruiken voor mensen (zoals de pulp van suikerbieten). We hebben niet minder boeren nodig, maar een creatievere en meer duurzamere en circulaire landbouw. Er zijn slimmere keuzes mogelijk waardoor agrarische ondernemers een eerlijk inkomen kunnen verdienen én de biodiversiteit gediend wordt. Dat begint met creatieve en ondernemende boeren die inspelen op de vragen van de maatschappij. Het betekent ook dat we voor ons landschapsbeheer gaan betalen, dat we weer meer lokaal produceren voor lokale consumptie, en dat het voedsel duurder wordt. Maar dat is veel beter dan de beste landbouwsector van de wereld (met alles wat daarmee verweven is) wegpesten om plofkippen en melkpoeder in te vliegen van buiten de EU. Denkt u dat de natuur en het dierenwelzijn daar beter van worden?

Tenslotte moeten alle sectoren hun bijdrage leveren op basis van gedegen metingen en onderzoek. We begrijpen ook dat de bouwsector haast heeft en dat de woningnood hoog is. Maar we moeten niet een gezonde sector schaden vanwege een papieren werkelijkheid. De rechter zal in ongelijke situaties tot betere uitspraken komen als er meer inzichten gedeeld worden over de effecten van de specifieke omstandigheden. Welke emissies veroorzaken de meeste schade en op welke afstand? Het zal voor de duinen toch een verschil maken of er een vliegtuig landt op Schiphol of dat er een koe in de Haarlemmermeer haar ontlasting doet. Wat kun je doen aan het beperken of compenseren van emissies? Is meer verschraling van de bodem mogelijk in het natuurbeheer? Kunnen we natuurgebieden ‘ruilen’?

Het is goed dat nu iedereen de urgentie voelt: we moeten dit nu samen oplossen. Maar we willen geen paniekbeleid en maatregelen die alleen op papier leiden tot meer biodiversiteit. Het kabinet moet niet van bovenaf angst en onzekerheid uitstrooien over boerenfamilies. We moeten krachtig doorgaan met een gebiedsgerichte aanpak waarin de voedselvraag, het landschapsbeheer, de biodiversiteit en de ondernemingszin van agrariërs in hun samenhang uitgewerkt worden. Aan de minister vragen wij dat de provincie en de regio daarvoor de ruimte en instrumenten krijgen. En aan het kabinet vragen we om zo snel mogelijk in Europa met de billen bloot te gaan. Laat de boeren zien dat ze er niet alleen voor staan!

Namens de CDA-fractie Leusden-Achterveld-Stoutenburg,

Wim van Ginkel, fractielid en woordvoerder buitengebied
Bas van Os, fractievoorzitter