Situatie Raad, standpunt CDA

Inbreng van de CDA-fractie
21 december 2022

De voorzitter van de raad heeft aan alle partijen gevraagd om hun inbreng te leveren op de volgende onderwerpen: de ontstane situatie, de mogelijkheden van een een nieuwe coalitie, het proces daar naartoe en de strategische raadsagenda (sra). Bij de uitnodiging is tevens een analyse met advies van de hand van de griffier toegevoegd waarop partijen kunnen reageren. Het advies ziet op de positie van het college, de mogelijke wegen naar een nieuwe coalitie en de benodigde snelheid van het proces.

De ontstane situatie.
Wij zijn, ondanks het behoorlijk intensieve contact met de VVD inaanloop naar de raadsvergadering, volledig overvallen door het opzeggen van het vertrouwen op de avond zelf. We zijn ook geschrokken van de harde uitspraken van de VVD in haar persconferentie en radio-interview. We delen de frustraties over het gebrek aan voortgang op het actieplan voor de energietransitie en de afhandeling van het dossier Emelaarseweg maar waren als fractie vooral bezig met ‘wat wel kan.’ Denk bijvoorbeeld aan het vervolgonderzoek naar windmolens langs de A28 en de versterking van de griffie. In de sra-vergadering kwam brede steun om de wooncrisis en een veilig fietspad langs de Postweg aan te pakken. In de raadsvergadering zelf was er brede steun voor het overeind houden van de Octopus en Fort 33. En ook zonder de VVD waren er meerderheden in de raad om de meerbadenkaart te steunen en de “tijdelijke” opvang van asielzoekers structureel te verbeteren. We zijn bezorgd dat deze zaken nu weer vertraagd zouden kunnen worden. Tegelijkertijd hoorden we in het gesprek voorafgaande aan de raadsvergadering dat de VVD niet breekt vanwege het coalitieakkoord en haar wethouder niet terugtrekt uit het college. Dat leidt tot de bijzondere situatie dat het voltallige college nog steeds missionair is voor alle onderwerpen waarover de raad nog geen andere uitspraak gedaan heeft.

Het zittende college.
We hebben hierover gisteren intensief gesproken (de wethouders en hun drie fractievoorzitters). We begrijpen de noodzaak dat het college geen ontslag neemt voordat het nieuwe college aantreedt. Maar daarvoor is wel essentieel dat een meerderheid van de raad zich klip en klaar achter het hele college opstelt. Je kunt niet tegelijkertijd mensen beschadigen en hen vragen zich in te blijven zetten voor de goede zaak. Ook zouden raadsmeerderheden op donderdag 12 januari in het openbaar duidelijk moeten maken welke onderwerpen dusdanig controversieel zijn dat het college ze zou moeten laten liggen. We hebben met name de VVD gevraagd hier het voortouw in te nemen omdat duidelijk moet zijn wat zij in deze overgangsperiode nog wel en wat niet meer steunen in het college-uitvoeringsprogramma.

Mogelijkheden van een nieuwe coalitie.
Als partijen bereid zijn de uitspraak van de kiezers serieus te nemen en als iedereen bereid is om compromissen te sluiten zijn vele coalities denkbaar. Dat betekent wel dat we niet moeten polariseren en respect moeten hebben voor de principes van behoorlijk bestuur en samenwerking in de regio. Voor onze deelname aan  en/of steun voor een coalitie staan ons drie principes voor ogen:
1. Respect voor de kiezers. Het is voor het CDA duidelijk dat een grote meerderheid van de Leusdense bevolking zowel de noodzaak van de energietransitie onderschrijft als het behoud van de groene ruimte tussen Leusden, Achterveld en Stoutenburg, zonder ‘industriële’ energie-opwerk. Wel moet je in gesprek blijven met de inwoners om te kijken waar draagvlak voor is te krijgen. Wij denken bijvoorbeeld dat een meerderheid van de bevolking bereid zal blijken om windturbines aan de A28 ter hoogte van het defensieterrein te steunen, mits deze veilig zijn voor dieren en mensen.
2. Respect voor alle partijen. We willen geen partijen uitsluiten van de coalitievorming. We willen vervolgens ook dat alle partijen zonder coalitiedwang en in een open discussie kunnen zoeken naar de beste oplossingen voor zoveel mogelijk belangrijke onderwerpen, zoals benoemd in de sra.
3. Vertrouwen in je coalitiepartners. We willen een coalitie waarin partijen elkaar kunnen vertrouwen dat ze problemen concreet op tafel leggen en elkaar de kans geven die gezamenlijk op te lossen.

Proces.
We stemmen in met het advies om Lokaal Belangrijk eerst te laten onderzoeken of een andere partij bereid is de plaats van de VVD in te nemen. Dit is al gaande. We stemmen ook in met het advies om vervolgens GL/PvdA te vragen of zij de vorming van een alternatieve coalitie vorm kunnen geven. Ook dat is overigens al in gang gezet. Het gaat in onze waarneming dan vooral om de positie van CU/SGP, SP en CDA in de twee verschillende scenario’s en de vraag of er een meerderheid van de raad is om met een van de twee verder te gaan. We willen aan beide processen constructief meedoen op grond van de eerder genoemde drie principes. We zijn het er ook mee eens dat snelheid geboden is. We hopen dat de griffier op korte termijn de bevindingen uit de gespreksronde van vandaag kan opstellen en dat er dan een raadsmeerderheid zal blijken om Lokaal Belangrijk en GL/PvdA hun werk te laten doen. Wij stellen ons voor dat fractievoorzitters op 5 januari aanstaande overleg hebben om het verdere proces af te stemmen. Daarbij gaan wij er nu van uit dat Lokaal Belangrijk en GL/PvdA op 12 januari in het openbaar verslag doen van hun bevindingen en partijen de situatie duiden en afspraken maken over het vervolg. Zijn we er op 5 januari nog niet uit, dan ligt de situatie mogelijk ingewikkelder. In dat geval kunnen partijen een of twee informateurs zoeken die we in het openbaar op 12 januari kunnen benoemen. Naar ons
inzien zal (zullen) deze dan opnieuw met alle partijen moet(en) spreken.

Strategische raadsagenda.
Na het aantreden van het nieuwe college willen we graag verder met de sra. Het lijkt ons zelfs cruciaal om verdere polarisatie tegen te gaan.

Openbaarheid.
Het proces dat de voorzitter nu volgt is ingegeven door de noodzaak om de schade van deze bestuurscrisis te beperken en snel lijnen uit zetten. Het is echter niet gebaseerd op transparant gemaakt afspraken tussen partijen. De CDA-fractie zal deze inbreng daarom na toelichting aan de voorzitter openbaar maken voor alle partijen.