Borssele wil best twee nieuwe kerncentrales, maar daar moet wel wat tegenover staan

Publicatie Trouw 
Maarten van Gestel op 30 november 2022

Angst voor een kernramp leeft in Borssele nauwelijks. Maar de Zeeuwen willen straks, als zij meer kernenergie gaan leveren, wel compensatie.

Het is een bijzonder toeval. Precies nadat bleek dat de overheid twee kerncentrales wil bouwen in het Zeeuwse Borssele, viert datzelfde dorp de jaarlijkse Dankdag. Op een mistige woensdagochtend is het druk rondom de twee kerken, waar gereformeerde en hervormde inwoners God bedanken ‘voor de gewassen en de arbeid.’ Laat de komst van twee nieuwe kerncentrales nu net van grote invloed zijn op de toekomst van die arbeid.

“De inwoners lijken er blij mee te zijn”, ziet bezoekend dominee Kees Budding. De 11-jarige Roan straalt zelfs een beetje, buiten voor de kerk. “Borssele maakt straks 15 procent van alle elektriciteit van Nederland.”

Niet iedereen is louter dankbaar voor dit nieuws, en dat komt deels door de manier waarop het in de wereld kwam. Het kabinet wilde pas vrijdag delen dat Borssele de voorkeurslocatie is voor twee nieuwe centrales. RTL Nieuws lekte dit dinsdag al, waardoor zelfs de burgemeester is overvallen. Hij wil inhoudelijk nog niet reageren tot het besluit officieel langs de ministerraad is, maar benadrukt dat er in zijn dorp wel degelijk zorgen leven.

‘Wij hebben de kennis al’

Toch klinkt het dorp bij een rondvraag overwegend positief over het plan voor de twee nieuwe centrales, en soms zelfs een beetje trots. Peter van ’t Westeinde, voorzitter van de CDA-fractie in de gemeente Borsele, legt uit dat het standpunt van de gemeente al was dat áls de overheid meer kerncentrales wil bouwen, die dan in in het Zeeuwse dorp moeten komen. “Wij hebben de kennis al, en op het terrein is plaats voor meer centrales.” In Borssele staat sinds de jaren ‘70 de enige kerncentrale van Nederland. Maar, benadrukt Van ’t Westeinde: voor de hinder die Borsselenaren zullen ondervinden, door bijvoorbeeld bouwverkeer, herrie en lelijke hoogspanningsmasten, willen ze wel gecompenseerd worden. Sommige inwoners spraken al over gratis stroom voor het dorp, maar dat is volgens Van ’t Westeinde niet realistisch. Wel wil hij dat huizen in Borssele en andere dorpen straks de restwarmte van onder meer de centrales krijgen, via een warmtenet.

Op dit moment wordt de warmte uit de kerncentrale ‘weggegooid’, zegt ook Matthijs Heugen (27), die voor zijn huis aan zijn auto aan het klussen is. Het water van de Westerschelde wordt voor koeling gebruikt, en het strandje bij de kerncentrale is dan ook een populaire zwemplek, omdat het water er een paar graden warmer is. “De minimale compensatie moet zijn dat wij straks van die warmte kunnen profiteren.”

Weinig angst

Op straat in Borssele klinkt weinig angst voor een mogelijke kernramp. “Ik ben hier een paar jaar geleden juist komen wonen omdat ik dacht dat niemand een gebied met een kerncentrale zou aanvallen”, lacht hondenbaas Harry Bronkhorst (62). “Maar als je nu naar Oekraïne kijkt, zou dat best eens kunnen tegenvallen.” Bronkhorst maakt vooral een grapje, zegt hij, en vindt het ‘vergezocht’ dat Poetin het Zeeuwse dorp ooit als doelwit zou kiezen.

Van ’t Westeinde denkt vooral dat nu Borssele toch al het kernenergiedorp van Nederland is, het er maar beter van kan profiteren. “Zeeland is kort geleden al gepasseerd toen bleek dat de marinekazerne toch niet naar Vlissingen kwam”, zegt hij. “De nieuwe kerncentrales, met zo’n vierhonderd arbeidsplekken, kunnen mooie spin-off-effecten voor ons hebben.”

De ‘duizenden’ werknemers bij de bouw moeten immers ook naar restaurants en winkels, zegt de fractievoorzitter. En door ‘hoogwaardige werkgelegenheid’ van de centrales kunnen kinderen en jongeren in het dorp volgens hem nu al overwegen om later in de kernenergie te gaan werken. “Ook wanneer werknemers van buiten naar onze gemeente verhuizen, kan dat ervoor zorgen dat de scholen in de dorpen open kunnen blijven.”

Vrees voor meer hoogspanningsmasten

Sommige inwoners hebben wel hun twijfels bij dit soort voordelen. Ze vrezen voor nóg meer hoogspanningsmasten, die nu al hun landelijke Zeeuwse omgeving zouden verpesten. “En die nieuwe werknemers kunnen er ook voor zorgen dat er meer druk op onze huizenmarkt komt”, vreest Petra Buijs voor de Hervormde kerk. In de preken op Dankdag hebben de de dominees nog weinig gesproken over de nieuwe kerncentrales – daar is het nog te vroeg voor. Borsselenaren lijken de komst ervan te accepteren, deels uit onmacht, en er maar het beste van te hopen. “Ik heb mijn hele leven rondom de kerncentrale gewoond”, zegt de 27-jarige Heugen. “Qua veiligheid ben ik niet bang – het wordt zo goed gecontroleerd. En áls het misgaat, dan zal dat sowieso een groter gebied raken. Nu hoop ik er tenminste de voordelen van te krijgen.” Op zijn minst wil hij die kern-restwarmte voor zijn huis, zegt hij. “Gratis stroom verwacht ik niet. Maar korting op elektra zou wel mooi zijn.”

Protest

Elders in Zeeland klinkt protest tegen de komst van de kerncentrales. Zo vindt actiegroep Stroom naar de Toekomst dat de overheid de miljarden voor de kerncentrales in zonne- en windenergie moet steken, en niet in de mix waar de overheid nu op afstevent. De groep maakt zich vooral zorgen over het radioactieve afval en de toekomst daarvan. PvdA Zeeland is ook tegen de komst van de centrales. De PvdA-fractie in Borsele is – als coalitiepartij – overigens niet tegen de bouw ervan.