Algemene beschouwingen: CDA niet partij van polarisatie

Donderdag 4 juli - STADSKANTOOR - We hebben een bewogen jaar achter de rug: een waarnemend burgemeester, onze nieuwe burgemeester en een coalitie die de meerderheid verloor. Als CDA hebben we bijgedragen aan de vorming van een nieuwe coalitie met duidelijke CDA-inbreng. Deze inbreng omvat onder andere afspraken om de lasten voor onze inwoners niet meer dan de inflatie te laten stijgen. Daarnaast streven we ernaar om als Goese raad, coalitie en oppositie samen te werken om zoveel mogelijk breed gedragen beleid voor onze gemeente vast te stellen.

Voor ons ligt de kadernota 2025. Over het proces naar en de tijdigheid van de nota zijn we niet geheel tevreden. Over de inhoud kunnen we echter aangeven dat we ons op hoofdlijnen goed kunnen vinden in de voorgestelde richting.

De financiële vooruitzichten voor 2025 zijn goed, maar onze zorg en aandacht zijn vooral nodig voor de periode daarna. Dan komt het zogenaamde ravijnjaar, waar we al enkele jaren voor waarschuwen. Het demissionaire kabinet heeft aangegeven te zoeken naar mogelijkheden om dit ravijn minder diep te maken, maar de nieuwe coalitie lijkt vooralsnog niet van plan extra middelen vrij te maken voor de Nederlandse gemeenten. Hierdoor blijft het ravijnjaar waarschijnlijk een gevaarlijke afgrond. Het CDA heeft vorig jaar via een motie gevraagd om scenario’s om keuzes te kunnen maken. Dit is toegezegd, maar uiteindelijk niet uitgevoerd. Wij vinden dit onverstandig. Het college gaat uit van een worst-case scenario en verwacht dat de bezuinigingen voor 100% werkelijkheid worden. Dat is financieel verstandig, maar bestuurlijk dodelijk. Het doodt de creativiteit en onze ambities. We willen scenario’s met betrekking tot de hoogte van de verminderde rijksbijdrage en verschillende keuzes. Als de keuze voor A betekent dat de ambities met betrekking tot B een jaar of langer moeten worden uitgesteld, willen we dat in de raad kunnen bespreken en afwegen. Hoe verhouden keuzes voor sociale veiligheid zich tot verkeersveiligheid? Wat is de waarde van onze ambities voor een bruisende, vitale binnenstad? En wat is de relatie met de belastingdruk?

Wij kunnen ons dus op hoofdlijnen vinden in de voorliggende kadernota. We plaatsen wel enige kanttekeningen en hebben een paar vragen. Met betrekking tot de kadernota en het financieel perspectief:

1. Het niet-sluitend meerjarenperspectief is voor het CDA akkoord, maar benut scenario’s om de raad mee te nemen in het keuzeproces. We vinden dit echt een gemis. We hebben gevraagd via een motie om scenario’s, maar dat is niet gehonoreerd. We zullen dit verzoek middels een motie herhalen.
2. We maken ons ernstige zorgen over de omhang van extern ingehuurd personeel. Het CDA heeft al meerdere jaren aandacht gevraagd voor dit probleem en onder andere de suggestie gedaan meer samen te werken in de regio. We begrijpen de krappe arbeidsmarkt en dat het aantrekkelijk is voor veel mensen om zich als zzp'er aan te bieden, maar we moeten als raad een signaal afgeven dat dit niet goed is. Het college moet via verschillende scenario’s inzichtelijk maken wat het gevolg is van een keuze voor minder inhuur bij een project. We zullen hiertoe een motie indienen.
3. Het budget voor omnichannel stijgt van €300.000 naar structureel €1,2 miljoen. Omnichannel is dienstverlening vanuit één integraal klantbeeld. We hebben ons uitgebreid laten informeren en begrijpen dat dit een enorme meerwaarde kan hebben. We begrijpen ook dat Goes hierin voorop loopt. We vragen ons echter af of deze ambitie realistisch is in tijden van financiële krapte. Nieuwe ICT-systemen geven in het begin altijd meer problemen en hogere kosten dan beloofd bij de introductie. Misschien moeten we onze ambitie hier bijstellen.
4. We zouden als CDA meer prioriteit willen zien voor fietsveiligheid en sluiten aan bij onze eerdere motie om te onderzoeken waar fietstunnels hierin een verbetering kunnen brengen, zoals de fietsonderdoorgang Kloetingseweg – Voorstad. Waarom zouden we een bijdrage leveren als ProRail dit betaalt?
5. We vragen ook aandacht voor onze binnenstad. Voor ons heeft de binnenstad met fietsparkeren, autoluw maken, vergroenen en aantrekkelijk maken een hoge urgentie. Wat mogen we hier verwachten? Of gaan alle middelen naar de centrummanager? We dienen een motie in ter ondersteuning van Stichting Groene Mol.
6. Het CDA gelooft in de kracht van de samenleving: omzien naar elkaar is essentieel. Waar dit niet kan, moet de overheid een vangnet bieden voor de zwakkeren in onze samenleving. Ook het sociaal domein moet worden meegenomen in de eerlijke afweging waar we ons geld het beste kunnen besteden. We vragen daarom om via bruikbare benchmarks te onderzoeken waar bezuinigingen mogelijk zijn. We zullen hiertoe een motie indienen.
7. Als we spreken over de zwakkeren, willen we in ieder geval de asielzoekers noemen. We pleiten opnieuw voor haast in de zoektocht naar een permanent AZC om de ongehoord hoge kosten van een tijdelijke voorziening in een hotel te kunnen beëindigen.
8. Sommige voorstellen kunnen wat ons betreft ook sneller worden doorgevoerd, bijvoorbeeld al een jaar eerder starten, zoals het kostendekkend maken van bepaalde belastingen of de belastingdruk in balans brengen met een Zeeuws gemiddelde.
9. Een taakstelling voor de gemeenschappelijke regelingen wordt door ons van harte ondersteund.
10. De punten die we niet expliciet noemen, zijn voor ons akkoord.

Bijdrage in eerste termijn bij de kadernota 2025
26 juni 2024

Wij kunnen ons op hoofdlijnen vinden in de voorliggende kadernota. We plaatsen wel enige kanttekeningen en hebben een paar vragen.

Met betrekking tot de kadernota en het financieel perspectief:

1. Het niet-sluitend meerjarenperspectief is voor het CDA akkoord, maar benut scenario’s om de raad mee te nemen in het keuzeproces. We vinden dit echt een gemis. We hebben gevraagd via een motie om scenario’s, maar dat is niet gehonoreerd. We zullen dit verzoek middels een motie herhalen.
2. We maken ons ernstige zorgen over de omhang van extern ingehuurd personeel. Het CDA heeft al meerdere jaren aandacht gevraagd voor dit probleem en onder andere de suggestie gedaan meer samen te werken in de regio. We begrijpen de krappe arbeidsmarkt en dat het aantrekkelijk is voor veel mensen om zich als zzp'er aan te bieden, maar we moeten als raad een signaal afgeven dat dit niet goed is. Het college moet via verschillende scenario’s inzichtelijk maken wat het gevolg is van een keuze voor minder inhuur bij een project. We zullen hiertoe een motie indienen.
3. Het budget voor omnichannel stijgt van €300.000 naar structureel €1,2 miljoen. Omnichannel is dienstverlening vanuit één integraal klantbeeld. We hebben ons uitgebreid laten informeren en begrijpen dat dit een enorme meerwaarde kan hebben. We begrijpen ook dat Goes hierin voorop loopt. We vragen ons echter af of deze ambitie realistisch is in tijden van financiële krapte. Nieuwe ICT-systemen geven in het begin altijd meer problemen en hogere kosten dan beloofd bij de introductie. Misschien moeten we onze ambitie hier bijstellen.
4. We zouden als CDA meer prioriteit willen zien voor fietsveiligheid en sluiten aan bij onze eerdere motie om te onderzoeken waar fietstunnels hierin een verbetering kunnen brengen, zoals de fietsonderdoorgang Kloetingseweg – Voorstad. Waarom zouden we een bijdrage leveren als ProRail dit betaalt?
5. We vragen ook aandacht voor onze binnenstad. Voor ons heeft de binnenstad met fietsparkeren, autoluw maken, vergroenen en aantrekkelijk maken een hoge urgentie. Wat mogen we hier verwachten? Of gaan alle middelen naar de centrummanager? We dienen een motie in ter ondersteuning van Stichting Groene Mol.
6. Het CDA gelooft in de kracht van de samenleving: omzien naar elkaar is essentieel. Waar dit niet kan, moet de overheid een vangnet bieden voor de zwakkeren in onze samenleving. Ook het sociaal domein moet worden meegenomen in de eerlijke afweging waar we ons geld het beste kunnen besteden. We vragen daarom om via bruikbare benchmarks te onderzoeken waar bezuinigingen mogelijk zijn. We zullen hiertoe een motie indienen.
7. Als we spreken over de zwakkeren, willen we in ieder geval de asielzoekers noemen. We pleiten opnieuw voor haast in de zoektocht naar een permanent AZC om de ongehoord hoge kosten van een tijdelijke voorziening in een hotel te kunnen beëindigen.
8. Sommige voorstellen kunnen wat ons betreft ook sneller worden doorgevoerd, bijvoorbeeld al een jaar eerder starten, zoals het kostendekkend maken van bepaalde belastingen of de belastingdruk in balans brengen met een Zeeuws gemiddelde.
9. Een taakstelling voor de gemeenschappelijke regelingen wordt door ons van harte ondersteund.
10. De punten die we niet expliciet noemen, zijn voor ons akkoord.

Zes moties in de tweede termijn aankondigen:
a) Motie om gebruik te maken van scenario’s
b) Motie voor onderzoek naar kosten in het sociaal domein om gefundeerd het sociaal domein bij mogelijke bezuinigingen te kunnen betrekken
c) Motie om inhuur van extern personeel te beperken
d) Motie voor het duurzaamheidsfonds Patrick. Het CDA wil sportverenigingen met dit fonds ondersteunen bij de verduurzaming van hun gebouwen
e) Motie van Yannick voor verduurzaming van de ruilwinkel en het wijkgebouw Goes West. Een PM-post voor 2028-2029 opnemen, omdat beide gebouwen geen eigendom zijn van de gemeente en op korte termijn zullen verdwijnen. Nu alvast een PM-post om de wijk niet in de kou te laten staan
f) Motie van Easther om te besparen op de openbare ruimte en te verzachten door de stichting Groene Mol. Onderzoek naar de mogelijkheden van een initiatief als de Groene Mol voor Goes om te helpen bij de vergroening van onze gemeente

Zoals het er nu uitziet, krijgen we voor 2026 waarschijnlijk fors minder geld van het Rijk en zullen er, meer nog dan anders, keuzes gemaakt moeten worden. Bij het maken van die keuzes zal het CDA een aantal belangrijke uitgangspunten hanteren. Ik kom daar bij de algemene beschouwingen op terug:

1. Het CDA staat voor een samenleving waarin mensen omzien naar elkaar. De overheid moet altijd het vangnet zijn voor de zwakkeren, maar als samenleving moeten we primair zorg dragen dat we samen omzien naar elkaar. Het omzien naar elkaar is onze grootste kracht in het sociaal domein.
2. Verenigingen zijn een belangrijke verbindende kracht in onze samenleving, of het nu gaat om wijkverenigingen, sportverenigingen, muziekverenigingen of andere netwerken van inwoners. Het CDA hecht hier grote waarde aan en wil het verenigingsleven en netwerken van inwoners blijven ondersteunen, zodat het werk van vrijwilligers aantrekkelijk blijft.
3. Er is een grote behoefte aan woningbouw, en dit wordt raadsbreed gesteund. We willen ons daarbij richten op jonge stellen die in Goes willen samenwonen. We hebben jonge mensen nodig om de vacatures op te vullen, de vergrijzing te compenseren en een bruisende, aantrekkelijke gemeente te kunnen zijn.

Het CDA is niet de partij van polarisatie. Wij zoeken de verbinding, zowel in de raad als in de samenleving. Wij kiezen voor het midden, het radicale midden. Radicaal betekent "uit de wortels bestaand" (die wortels zijn ons CDA-gedachtengoed). Radicaal betekent ook ingrijpend of geheel en al. Voor ons betekent dit dat we een ingrijpende bijdrage willen leveren door de kracht en betekenis van het midden te benadrukken. Daarom roepen we op nog meer gebruik te maken van onze inwoners. Laat hen participeren, vraag wat ze nodig hebben, luister naar waar de problemen liggen en de oplossingen, neem hen serieus en koppel snel terug wat we doen met de opgehaalde participatie.

Tot slot, in een tijd waarin we weer voor ingrijpende besluiten staan, wens ik ons een houvast, een anker, vanuit het diepe besef dat we ons werk niet alleen kunnen doen. Wij wensen het college en de raad veel succes en Gods zegen bij hun werk.

Door Frans van der Knaap