LIVEBLOG Begroting: "Laten we in Goes bruggen bouwen!"

Donderdag 10 november - GOES - Vandaag vindt de begrotingsraad plaats. Dit houdt in dat alle raadsfracties kritisch kijken naar de begroting voor volgend jaar en per programma de diepte in zullen gaan. Fractievoorzitter Frans van der Knaap deed het woord namens de CDA-fractie.

Begroting 2023 - Algemene beschouwing om 15:13

We leven in zeer bijzondere tijden: een oorlog in Oekraïne, gestegen energieprijzen in een zeer labiele energiemarkt en een inflatie van naar Nederlandse maatstaven ongekende hoogte. Deze ontwikkelingen zorgen bovenal voor veel zorg en onzekerheid bij veel van onze inwoners. Men vraagt zich af of er aan het eind van de maand nog geld is om de boodschappen te betalen. Men is bezorgd of er nog gedoucht kan worden, of de verwarming nog aan kan en of er nog benzine getankt kan worden.

Natuurlijk biedt de centrale overheid compensatie en daar zijn we blij mee, maar dit neemt de onzekerheid niet weg. Voorzitter in een tijd van onzekerheid en crisis dient de overheid een schild te zijn voor de zwakken en dient de overheid, waar mogelijk perspectief te bieden en houvast voor de inwoners.

Naast oorlog, inflatie, stijgende rente en hoge energieprijzen hebben we ook te maken met de toekomst van onze planeet voor de volgende generaties. We hebben mondiaal een grote opgave te vervullen om de klimaatproblematiek van een juist antwoord te voorzien. Onze energievoorraden zijn niet oneindig, we moeten overschakelen naar meer duurzame energie. We moeten zuiniger omgaan met energie, onze gebouwen isoleren om zo met minder energie toe te kunnen. Industrie, landbouw, verkeer, wij allemaal vormen in ons gedrag een bedreiging voor de natuur; stikstof, fijnstof, smeltende ijskappen, klimaatverandering. We stellen ons de vraag hoe we onze aarde doorgeven aan volgende generaties. Iedereen zal enerzijds deze opgave moeten erkennen en deze problematiek niet afdoen als een sprookje van reptielen. En anderzijds zullen we allemaal een bijdrage moeten leveren aan een meer duurzame wereld.

In de begroting 2023 biedt het college ons het programma aan en de daarbij passende financiële dekking voor de komende jaren en voor 2023 in het bijzonder. Wij hebben als CDA dit programma beoordeeld op een aantal punten die we baseren op bovenstaande uitgangspunten:

• Levert deze begroting een bijdrage aan het schild zijn voor diegene in onze samenleving die dit het hardste nodig hebben?
• Geeft dit programma zekerheid dat we de toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen zien, omdat de overheid voldoende ruimte heeft ingebouwd om eventuele tegenvallers in deze zeer onzekere tijden te kunnen opvangen?
• Levert deze begroting op gemeenteniveau een realistische bijdrage aan een meer duurzame samenleving?
• Geeft dit programma antwoord op de meest prangende vragen van deze tijd?

We kunnen in Goes niet alle problemen oplossen. We kunnen wel binnen onze verantwoordelijkheid, binnen onze invloedssfeer een bijdrage leveren. Daarbij hoeven we niet de wijsheid in pacht te hebben, maar willen we wel binnen de Goese politieke traditie van samenwerking een bijdrage leveren om het programma, onze toekomst beter te maken.

We willen ook niet alleen kijken naar de financiële aspecten van deze begroting. Misschien moet nog wel meer de aandacht uitgaan naar onze samenleving. Naar hoe we ons in Goes tot elkaar verhouden. Daarom wil ik graag het volgende met u delen.

Ubuntu

U kent het van het Afrikajaar. Ubuntu is een concept dat door Nelson Mandela en Desmond Tutu ook voor onze wereld bekend is gemaakt. Het is in de Afrikaanse traditie een van de meest essentiële onderdelen van een leven dat in het teken staat van moed, compassie en een band hebben met anderen. In Afrika word je opgevoed, wordt je uitgedaagd ubuntu te tonen. Desmond Tutu noemt dit een van de grootste geschenken van Afrika aan de wereld.

Wat is ubuntu? De essentie is als volgt samen te vatten:

“Ik ben, omdat jij bent.”

Anders gezegd: iemand is pas iemand door andere mensen. De kern is dat alles wat we leren en ervaren in de wereld voortkomt uit onze relaties met anderen. Daarom moeten we kijken naar het effect van ons handelen voor anderen. In de meest eenvoudige versie is de les die je kunt trekken uit ubuntu vergelijkbaar met de gulden regel die je in de meeste geloven kunt terugvinden: wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dat ook een nader niet. De wijsheid van Ubuntu is luisteren, tolerantie, het goede in mensen zien en de bereidheid om te vergeven. Ubuntu gaat uit van het hele doen en laten van jou als mens in relatie tot de gemeenschap waar je deel van uitmaakt. Een Afrikaans gezegde luidt: “Wijzen bouwen bruggen en dwazen bouwen muren”. Laten we in Goes bruggen bouwen en elkaar vinden en geen muren die mensen buitensluiten.

Het college roept op tot samenwerking. Wij leveren graag onze bijdrage.

In een tijd met veel onzekerheid voorzitter wens ik ons toe een houvast, een anker. Mag het voor de een Ubuntu zijn en voor de ander zijn geloof, maar alles vanuit het diepe besef dat we ons werk niet alleen kunnen doen.

Wij wensen het college veel succes en Gods zegen bij hun werk.

Programma 1 Bestuur en financiën om 15:54

Voorzitter, graag start ik met een woord van dank aan de heldere en leesbare wijze waarop de begroting is opgesteld. Ook een woord van dank voor de ondersteuning van de ambtenaren bij het beantwoorden van onze vragen.

Dan kom ik bij de inhoudelijke behandeling.

De eerste vraag die we moeten stellen bij programma 1 is: is Goes financieel gezond? Voor de komende vier stelt het college voor 6 miljoen te investeren  voor nieuw beleid en intensivering van bestaand beleid. Het CDA ziet deze ambitie in het licht van de onzekere tijd waarin we leven niet verstandig. We kunnen ons voortellen dat bij de collegevorming de situatie minder zorgwekkend was dan niet het geval is. Daarom biedt deze behandeling van de begroting een goede gelegenheid de ambities bij te stellen, want naar onze mening is de wereld van vandaag en morgen een andere wereld dan waar het college van uitging bij het ontwerpen van deze plannen. Voor ons geldt beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

We zullen daartoe mede een amendement indienen. Voor het CDA is Goes met de huidige begroting niet meer financieel gezond. En juist in deze onzekere tijden moet je meer dan gezond zijn om eventuele tegenvallers te kunnen opvangen.

"In deze onzekere tijden moet je meer dan gezond zijn om eventuele tegenvallers te kunnen opvangen."

Op de eerste plaats moet de voorgestelde lastenverhoging voor onze inwoners van tafel. We hebben al jaren een goed en verantwoord beleid gevoerd door de lasten van de inwoners niet meer te laten stijgen dan het indexatie percentage. De reeds forse verhoging dit jaar van 4.8% wordt door het college verdubbeld. Daarin valt Goes heel negatief op ten opzichte van onze andere Zeeuwse gemeenten. Wij kunnen dat niet steunen.

We maken ons ook zorgen over de financiën met betrekking tot de gemeenschappelijke regelingen. We hebben dat vorige week weer gezien met de GGD. Als raad krijg je een voorstel voorgelegd dat grote financiële consequenties heeft. De invloed die we hebben om hier daadwerkelijk iets aan te doen is heel beperkt. Ik vraag me ook af in hoeverre het college daadwerkelijk als kritisch bestuurder opereert. Het lijkt er vaak op dat alle voorstellen worden geaccordeerd en dat we allemaal tekenen bij het kruisje.

Tot slot voorzitter maken we ons zorgen over de schuldquote. Natuurlijk beseffen we terdege dat er meer kengetallen zijn. We weten ook dat sommige zaken te relativeren zijn. Maar een schuldquote van bijna 130% is naar onze mening zeer zorgelijk. Dat poets je niet even weg.

Het valt ons op dat het college heel veel zaken laat onderzoeken. Enerzijds kosten al die onderzoeken weer geld, maar nog veel belangrijker is dat die onderzoeken natuurlijk ergens toe dienen. Op basis van de uitkomst van het onderzoek zal veelal weer nieuw beleid worden voorgesteld en dat heeft in principe weer een kostenverhogend effect.

Communicatie en participatie

Via het participatieplatform Goes Praat Mee vragen we burgers hun mening te geven over onderwerpen die hen aangaan. Een innovatieve manier om de Goesenaar dichter bij de besluitvorming te brengen. Het CDA vraagt wel aandacht voor de inwoners die het platform niet gebruiken. Ook is dit platform zeker niet het enige middel dat met betrekking tot participatie ingezet mag worden. We zien graag een breed palet, afhankelijk van de situatie, ingezet worden om participatie werkelijk zinvol te laten zijn. Voor een inclusieve samenleving is ieders inbreng noodzakelijk.  Graag een reactie.

In mijn inleiding heb ik aangegeven dat we de begroting gezien de zeer onzekere tijden niet verwantwoord vinden. Die opmerking is bedoeld vanuit de oproep om samen verantwoordelijk te kunnen zijn voor een goed gemeentebestuur. De verleiding was groot om in de begroting te gaan schrappen, maar we willen alle ruimte openlaten keuzes te maken, maar wel binnen twee heldere kaders. We geven het college de opdracht en de ruimte om binnen die kaders zelf met voorstellen te komen voor een naar onze mening betere meer verantwoorde begroting.

Maximaal 4,8% lastenverhoging voor de burgers, want dit is het indexatiecijfer dat we al jaren gebruiken. De schuldquote moet een procent worden teruggebracht door in de uitgaven te snijden.

Programma 2 Ruimte en economie om 17:55

Wonen

Goes groeit en blijft groeien daarvoor is op korte termijn ruimte nodig voor woningen. In de vorige collegeperiode is er veel werk gemaakt van het bepalen van uit- en inbreidingslocaties en het verwerven van gronden hiervoor. Het CDA Goes vindt dat we snel over moeten gaan tot realisatie. Wij zien graag concrete plannen voor een uitbreidingswijk. Daarom dienen wij ook een motie in, want om het huidig bouwtempo voort te kunnen blijven zetten, is spoed geboden.

Volgens het CDA Goes dient er de komende jaren met name op de levensloopbestendige en betaalbare woningen te worden ingezet.

Op het gebied van flexwonen en alternatieve woonvormen zoals Tiny Houses zien wij weinig ontwikkelingen. Er gaat een weliswaar kleinschalig tiny house project gerealiseerd worden, maar dit gaat om een particulier project. CDA Goes ziet graag sociale projecten met flexwonen en tiny houses die met name jonge mensen, starters en mensen op zoek naar een tijdelijke woning kunnen helpen om de stap naar een woning te kunnen maken. Wil de wethouder ons meenemen in de plannen voor flexwonen en tiny house projecten in 2023?

AZC

We praten over onze woningmarkt. Voor het CDA hoort daar ook de woonsituatie van asielzoekers bij. Deze mensen hebben alles verlaten om elders een veilige menswaardige plek te vinden waar ze hun kinderen mogen opvoeden en waar ze een gewaardeerde bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij. We zien in Nederland dat een mensonwaardige situatie is ontstaan. Slechte leefomstandigheden, geen perspectief en geen mogelijkheid tot participatie en integratie. Gemeenten die hun verantwoordelijkheid niet nemen. Goes heeft hier altijd wel een verantwoordelijkheid genomen. Zoals ook nu weer bij de noodopvang. Maar dit is noodopvang. Daar horen mensen niet weken of maanden te verblijven. De gemeenteraad heeft ruim een jaar geleden met een ruime meerderheid aangegeven dat er een AZC in Goes zou komen voor 15 jaar. We wachten nu al 16 maanden op de plek waar dit kan worden gerealiseerd. Dit duurt te lang. Daarom dienen we hier een motie in.

Binnenstad

De afgelopen jaren is er veel werk verzet in het voeren van participatie, onderzoeken en opstellen van plannen voor de binnenstad.

Het Masterplan binnenstad van eind jaren ’90 heeft een kwaliteitsimpuls gegeven aan de binnenstad en bepaalt nu het beeld daarvan. Met steeds grotere uitdagingen rondom binnenstedelijke retail, overlast en woningnood vraagt het CDA dit college zo snel mogelijk te starten met het opwaarderen van onze binnenstad naar de 21ste eeuw. Dit betekent –zoals regelmatig door de CDA-fractie bepleit – een autoluwe, groene, cultuurrijke en belevingsgerichte plek voor onze eigen inwoners en bezoekers. Dit gaat wat het CDA betreft gepaard met optimale bereikbaarheid aan de randen van het centrum voor alle vormen van mobiliteit. Het CDA verwacht binnen deze collegeperiode concrete resultaten en zal daar ook op sturen.

Verkeer en vervoer

Goes is een economische ‘powerhouse’ voor de regio, maar dat heeft zijn effect op de bereikbaarheid van onze stad. De spits trekt ondanks alle verbeteringen een zware wissel op de Goese infrastructuur. Congestie is op een aantal hotspots van de ringbaan meer gewoonte dan uitzondering. Graag aandacht voor alle forensen voor wie de auto een noodzakelijk vervoersmiddel is. Met een groot aantal MKB-bedrijven die zich richten op de zakelijke dienstverlening en die te maken hebben met personeelsschaarste, blijft de auto een belangrijk vervoersmiddel. 

Verder ziet het CDA graag dat er verder wordt geïnvesteerd in een goed fietsnetwerk. Bijvoorbeeld  de verbinding van het Goese Meer met het centrum is al jaren een punt van aandacht. Nu het Goese Diep ook steeds meer is ingevuld, vraagt een goede ontsluiting van dit gebied ook voor voetgangers en fietsers de aandacht. Kunt u hier iets over zeggen?

Recreatie en toerisme

Het CDA vindt het betreurenswaardig te vernemen dat de – mede op initiatief van het CDA aangestelde – mediator geen consensus heeft kunnen bereiken met de verschillende partijen in Wolphaartsdijk. Het CDA heeft eerder gepleit voor duidelijkheid op de korte termijn voor alle partijen. Daarom de vraag aan de portefeuillehouder wanneer wij duidelijkheid kunnen verwachten. Wanneer kunnen we hier duidelijkheid verwachten?

Veiligheid

"Het CDA Goes is van mening dat onze inwoners mogen rekenen op een veilige leefomgeving." 

De afgelopen jaren heeft het CDA zich o.a. ingezet om huftergedrag op sportpark ’t Schenge tegen te gaan. De toename van de formatie BOA’s om de veiligheid en de gastvrijheid in de stad te verbeteren krijgt onze steun.

Revitalisering

Als we verder kijken naar ons economisch hart van Goes, wordt de wens naar vergroening uitgesproken, maar we missen herstructurering en revitalisering. Het heeft naar onze mening weinig zin een terrein te vergroenen, waar juist de gebouwen aan vernieuwing, vervanging of aan een geheel nieuwe eigenaar toe zijn. Het CDA staat achter duurzame ontwikkeling, als dit ook herstructurering en revitalisering inhoudt.

Waterklimaat

Het CDA heeft kennisgenomen van de waterkwaliteit van het Goese Meer. De kwaliteit is zorgelijk en lijdt tot een ongezonde flora en fauna. Het CDA vraagt het college hier een oproep te doen aan het Waterschap. Graag een reactie.

Programma 3 Onderwijs sport en cultuur om 21:04

Onderwijs

We complimenteren het college met de ambities ten aanzien van onderwijshuisvesting. Een integraal huisvestingsplan (voortgezet) onderwijs en de mogelijke verplaatsing van Scalda Groen naar het Omnium zijn kansrijke ontwikkelingen.

In het kader van de relatie tussen onderwijs en jeugdzorg vragen we de blijvende aandacht van het college om jeugdzorg als ondersteunend in het onderwijs werkzaam te laten zijn. We zijn ervan overtuigd dat dit voor de jeugdzorg een preventief effect heeft. Hoe ziet de portefeuillehouder dit?

We missen expliciet aandacht voor het sociaal welbevinden van leerlingen na de twee coronajaren. De gemeente heeft NPO-middelen ontvangen, waar we graag inhoudelijk meer over de besteding zouden horen. Tot slot missen we missen een plan van aanpak voor de thuiszittersproblematiek om preventief een beroep op dure jeugdzorg te voorkomen

Cultureel erfgoed en cultuur

We lezen mooie plannen met betrekking tot ons cultureel erfgoed. Gaat het college werk maken van het in beeld brengen van een gemeentelijk cultureel erfgoed? We horen het graag van de portefeuillehouder.

In de begroting wordt benoemd dat er onderzoek wordt gedaan naar invulling voor de Grote Kerk. Het CDA is blij te zien dat er aandacht is voor religieus erfgoed. Ook de aansluiting bij het digitale systeem voor erfgoedcollecties zien we als professionalisering van het huidige beleid.

"De inzet voor cultuur wordt door het CDA ondersteund."

De ontwikkelingen met betrekking tot ons museum zullen we met belangstelling volgen. Kan de portefeuillehouder aangeven wanneer we daar concrete ontwikkelingen mogen verwachten?

Een speciaal woord van dank en bewondering voor dit themajaar Europa en met name de fantastische prestatie die met “In het spoor van het stier” is neergezet. Het CDA onderstreept het belang van dergelijke initiatieven.

Sport

Het college is blijkens de begroting doordrongen van het feit dat sport voor mensen waarvoor dit niet vanzelfsprekend is, toegankelijk moet worden gemaakt. Een mooi uitgangspunt! Het CDA voegt daar graag aan toe: sport moet voor iedereen betaalbaar blijven én de verenigingen moeten perspectief op een gezonde toekomst behouden. Met de huidige energieprijzen, verhoogde lasten en het mogelijk inperken van de papierinzameling, spreekt het CDA van “een bedreiging voor de sportverenigingen” en daarmee van een bedreiging voor veel inwoners. Sport wordt onbetaalbaar voor leden, of onwerkbaar voor de vereniging. Het CDA dient dan hiertoe de motie “Toegankelijke sport is betaalbare sport”.

Programma 4 Sociaal domein om 22:18

Voorzitter dit jaar zullen we onze bijdrage voor het sociaal domein beperkt houden.

We zijn blij met het focusplan en zien gelukkig de eerste resultaten. We vertrouwen erop dat de portefeuillehouder met een niet aflatende inzet er op toe zal zien dat de benodigde cultuurverandering tot stand wordt gebracht.

Ten aanzien van jeugdzorg blijft onze zorg groot. Het rekenkameronderzoek heeft aangetoond dat op het gebied van de jeugdzorg nog veel werk moet worden gedaan. Dit heeft te maken met de governance, de inkoop en de toegang. We horen graag van de portefeuillehouder hoe hij daarover denkt.

Tot slot hebben we bij en eerder programma al aangegeven dat we ons zorgen maken om de kwetsbare mensen in onze samenleving. We zullen het college hierin kritisch volgen. Ons uitgangspunt is onze inwoners vooral te helpen zelfstandig verder te kunnen in plaats van alleen een financiële ondersteuning te bieden. Dus liever helpen isoleren dan doneren, liever schuldhulpverlening dan een toelage.

Programma 5 Milieu om 23:26

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Het CDA Goes staat voor een ambitieus milieu en duurzaamheidsbeleid met als doel keuzes te maken die het leefklimaat van ons allen verbeteren en tegelijkertijd haalbaar en betaalbaar blijven. De verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed is één van die grote opgave. Veel verenigingen gebruiken of huren een pand dat van de gemeente is. Veel van deze panden hebben een lager energielabel. In onze gesprekken met verenigingen wordt de energierekening genoemd als één van de grootste zorgen.

Het college stelt voor een versnelling van de landelijke doelstelling. Wat opvalt is dat de raad hier voor de zomervakantie afstand van heeft genomen, omdat we toen van mening waren dat dit te ambitieus is en financieel te risicovol. De wereld is er sindsdien alleen maar meer onzeker en meer risicovol op geworden.

Het college stelt voor een slimme selectie in uitvoeringsplannen te maken voor de komende vier jaar. Slimme selectie is met zo weinig mogelijk euro’s zoveel mogelijk reductie realiseren. Dit vraagt ook capaciteit en kwaliteit van de ambtelijke organisatie. Kan onze organisatie dit nog aan? Het CDA onderschrijft de noodzaak tot verduurzaming. Een slimme selectie is te prijzen, maar we hebben zorgen dat de meest moeilijke en dus kostbare projecten naar achteren worden geschoven, omdat ze moeilijk betaalbaar blijken. Het idee dat die betaald kunnen worden door de gerealiseerde bezuinigingen op de eerste gebouwen, wagen we te betwijfelen. Het CDA zou graag zien dat juist die gebouwen met een maatschappelijk belangrijke functie zo snel mogelijk worden aangepakt. Dus haal bijvoorbeeld verenigingsgebouwen naar voren.

"Het CDA Goes ziet onze woonwijken graag groener."

Wij onderschrijven dan ook het speerpunt om meer bomen en struiken te planten in woonwijken en in andere gebieden met veel verstening. We moeten wel starten in de woonwijken.

Deze uitdagingen willen wij aangaan samen met inwoners, samen met bedrijven, verenigingen en andere gemeenten. Draagvlak is voor het CDA Goes essentieel onderdeel van alle beleid in onze mooie gemeente.