Bijdrage Algemene Beschouwingen: "Vrijheid en verantwoordelijkheid!"
Vrijdag 15 november - MIDDELBURG - Gedurende de Statenvergadering van vrijdag 15 november werden de Algemene Beschouwingen gehouden. Hierbij had fractievoorzitter Hannie Kool-Blokland een uitgebreide bijdrage over vrijheid en verantwoordelijkheid.
Vrijheid en Verantwoordelijkheid
Nu en volgend jaar vieren we 75 jaar Vrijheid. We vieren dat we sinds mei 1945 weer in vrijheid leven, in het besef dat we samen verantwoordelijk zijn om vrijheid door te geven. Op 31 augustus hebben we zo ook in Terneuzen de Slag om de Schelde herdacht.
Zeeland ligt strategisch. Dat gold in de strijd voor de bevrijding, en we konden dat bij de landelijke herdenking goed laten zien. Nog steeds is dit een bij uitstek strategisch gelegen gebied, met de sluizen van Terneuzen, de Westerschelde als grote scheepvaartroute en de havens van North Sea Ports. Zichtbaar Zeeland! Het is goed dat we als provincie meebetalen aan 75 jaar Vrijheid. Niet alleen aan de herdenking van de slag om de Schelde, maar ook aan de verschillende musea in Zeeland die dit laten zien.
Bij de herdenking ontvingen we veteranen uit Canada, de VS, Engeland, Polen, Frankrijk. Door hun verhalen werd het grote wereldgebeuren teruggebracht tot hun eigen persoonlijke ervaringen , hun angst, het geweld, het koude water, het geluid van de fluitende granaten, het verlies van je strijdmakker.Dit maakt dat de herdenking dicht bij ons kwam te staan. Het gaat om mensen zoals wij, het gaat om ons eigen vrije bestaan.Het coalitieakkoord heeft als titel: Samen verschil maken. Daarom moeten we de verbinding zoeken in Zeeland. Dat is op dit moment hard nodig, met alle problemen , zoals het stikstofprobleem, Pfas, problemen in de landbouw, de zorg, het onderwijs.
Digitale innovatie 2.0
Enkele jaren geleden heeft het CDA in een motie gevraagd om breedband voor heel Zeeland uit te rollen. Dat is een goed project geworden waardoor Zeeland snel en beter internet heeft gekregen. We zijn nu toe aan een volgende stap: de digitale innovatie 2.0. Dit kan ondernemers verder helpen. Zie bijvoorbeeld de toeristische sector, waar vernieuwing hard nodig is en waar digitale dienstverlening en data noodzakelijk zijn om concurrerend te kunnen blijven. Het CDA vraagt in een motie aan GS om het voortouw te nemen in het opstellen van een plan voor de digitale innovatie 2.0
Onderwijs
Het tekort op de arbeidsmarkt in Zeeland vraagt onze aandacht. In de zorg kampen we met een chronische tekort aan personeel. De pilot die vorig jaar gestart is in `Zichtbaar Zeeland’ heeft inderdaad gewerkt: we hebben creatieve oplossingen voor het huisartsentekort in de zomer gezien, we zien dat op apps profielen worden gezocht en gevonden, dat Zeeland wordt aanbevolen door Zeeuwse ambassadeurs. Zichtbaar Zeeland met het Aanvalsplan Arbeidsmarkt helpt daarin. Dezelfde zorg hebben we voor het lerarentekort in het basisonderwijs. Daar is de flexibele schil die nodig was voor de vervanging bij ziekte, al helemaal opgesoupeerd voor de dagelijkse inzet van leerkrachten. We zien dat er in het rapport De arbeidsmarkt voor leraren primair onderwijs inzicht is het tekort; van 62 FTE in 2019 tot 135 FTE in 2024.. Er zijn dagen dat 30% van de vragen om vervanging niet kan worden ingevuld. Op Zeeuws niveau vragen wij GS dan ook een tweede pilot te starten in Zichtbaar Zeeland, specifiek voor het lerarentekort in het primair onderwijs. Daarin kan de toevoer van zij-instromers worden opgenomen. Ook het aantrekken van studenten uit Vlaanderen kan een onderdeel van de pilot zijn. Hoe staat GS tegenover deze richting? De rol voor de provincie bij de vraag naar de onderwijskwaliteit en toekomstgerichte innovatie, heeft een goed voorbeeld in Campus Zeeland. Zeeland heeft meebetaald aan het lectoraat: "excellent onderwijs". Wat zijn de resultaten van het lectoraat en is de ondersteunende expertise die aan HZ en UCR aanwezig is voldoende en heeft die voldoende impact om aan kwaliteitsverbetering van het Zeeuwse onderwijs bij te dragen?De vraag naar de stand van zaken in de onderwijsverbetering in Zeeuws Vlaanderen sluit hierbij aan. Hoe ver is het met de ontwikkeling? Is het een mogelijkheid dat GS net als bij Campus Zeeland onderzoekt of een onderwijskundige master aan de UCR ook een aantrekkende werking heeft op studenten die in het primair onderwijs willen werken? We komen hier later nog op terug.
Strategische opgaven
In de Zomernota nadrukken we dat de vijf strategische opgaven een grote prioriteit hebben. We hebben in Provinciale Staten door ook vrijwel allemaal het belang ervan onderschreven.
1. Energietransitie:
CDA ondersteunt het onderzoek naar kernenergie en naar thoriumenergie, wetend dat dat laatste een heel lange termijn onderzoek is. De mogelijkheden in de RES willen we graag komend jaar verder uitwerken. We willen daarin volop betrokken zijn en vinden dit ook een goed proces van samen optrekken en samen het verschil maken.
De Zeeuwse bevolking maakt zich zorgen over het milieu en klimaatverandering.
Men is betrokken. Tegelijk willen wij dat onze landbouwgronden behouden blijven voor onze boeren en niet verdwijnen onder een glazen zee van zonnepanelen. Dat betekent dat we primair zonnepanelen op daken willen; er zijn nog veel daken van bedrijven beschikbaar. Bij de ontmanteling en verkoop van onderdelen van Delta is er een fonds van €10 miljoen gevormd om lokaal de energietransitie invulling te geven.
Wij roepen het college dan ook om ondersteunende en stimulerende maatregelen te ontwikkelen voor burgerparticipatie in lokale energieopwekking. Dit kan bijvoorbeeld door energie coöperaties op te richten die ook daken van bedrijfspanden kunnen benutten. En daarom vragen wij GS om burgerparticipatie in energiecoöperaties te ondersteunen en daar in de RES op terug te komen.
Financiële ondersteuning om zonnepanelen te plaatsen in combinatie met de verwijdering van asbest blijft voor ons een belangrijke optie. Hoe staat het met de vorig jaar ingediende motie daaromtrent? Die wachtte in de uitvoering op duidelijkheid over een mogelijke rijksregeling voor asbestsanering?
2. Slimme mobiliteit:
Het onderzoek naar een hyperloop is ook een lange termijn project, maar voor het CDA is dat wel een belangrijke stap. We geloven echt in de innovatieve kracht van deze nieuwe slimme mobiliteit. Eerder heeft het CDA daar al aandacht voor gevraagd in schriftelijke vragen aan GS. Een proeftraject in Zeeland zou prima zijn. Het CDA juicht van harte toe dat Zeeland de proeftuin wordt voor innovatieve toepassingen. We moeten die proeftuin-gedachte vullen met concrete onderwerpen. Dit is er één van.Nieuwe vervoersconcepten zien wij dan ook graag tegemoet. Op de kortere termijn willen we goede afstemming met de huidige vraag van studenten naar vervoer; binnen Zeeland en richting Breda, Rotterdam, Gent. Goed onderwijs moet ook goed bereikbaar onderwijs zijn.
Het initiatief van een snelle trein naar de Randstad is al jarenlang een grote wens van het CDA. Het recente nieuws dat ProRail en de NS een snelle verbinding met de Randstad willen maken is dan ook goed nieuws. Nu de treinen steeds voller zijn en door de stikstof-problematiek het zinvol is om meer met het openbaar vervoer te reizen, is het goed dat NS en ProRail eindelijk de handschoen opnemen en gaan investeren in het OV. Wij vragen GS dit te ondersteunen.
De wens voor het goederenvervoer over spoor Terneuzen – Zelzate – Gent zien wij nog steeds als een prioriteit. Deze grensoverschrijdende lijn zou toch ook in Europees verband kunnen bijdragen aan goederenvervoer, wellicht zijn daar Europese fondsen voor.
3. Omgevingsvisie:
In de Omgevingsvisie zullen wonen werken en recreëren een goede afstemming moeten krijgen. In dat proces vragen wij GS om aandacht te hebben voor wonen in dorpen voor jonge starters, en ook voor mensen die in hun dorp oud willen worden. In Friesland zijn er pilots gedaan met Tiny Houses, die goed, goedkoop en bereikbaar voor starters of arbeidsmigranten zijn. Hoe kijkt GS hier naar en kan dit een onderwerp voor de gesprek in het kader van de regionale woningafspraken zijn?
4. Zichtbaar Zeeland is al hierboven aan de orde geweest en heeft onze volle steun
5. Klimaatadaptatie:
Twee jaar geleden heeft het CDA samen met de SGP, VVD en de CU de motie Deltaplan Zoet Water ingediend. Dat was nog voor de twee droge zomers. We vroegen toen aandacht voor de toenemende verzilting. Maatregelen zijn nodig door de klimaatverandering en wegens het feit dat vruchtbare Delta’s zoals Zeeland van vitaal belang zijn voor de wereldwijde voedselproductie. Zonder actie riskeren we dat het Zeeuwse land geleidelijk aan ongeschikt wordt voor reguliere zoete landbouw. Het is duidelijk dat we een strategie moeten gaan opzetten om ons aan te passen aan de veranderingen in het klimaat (droog/nat, warm/kou) . De eerste stappen in de proeftuin zoet water zijn goed. Nu moet de verbreding ingezet worden. Graag denkt het CDA constructief mee naar de mogelijkheden en de noodzakelijke aanpassingen in het kader van beschikbaar zoet water. Eén van de dingen die we alvast mee willen geven is de motie de gezamenlijk met de SGP wordt ingediend en vraagt om een pilot zoetwaterbassin met drijvende zonnepanelen.
Stikstof
Stikstof en Pfas zijn niet weg te denken uit het actuele debat. Het CDA pleit voor een evenwichtig en verstandig regionaal of nationaal pakket aan maatregelen en een bijdrage van alle relevante economische sectoren omdat we alleen gezamenlijk het stikstofvraagstuk op kunnen lossen, afgestemd met alle stakeholders. Het kan niet zo zijn dat één specifieke sector hiervoor opdraait. Géén gedwongen bedrijfssluitingen!We vinden het belangrijk dat we de boerenlunch hebben gehad. Samen zoeken naar overleg moet de Zeeuwse insteek zijn. Datzelfde geldt voor de bouw. De nieuwste plannen van het Kabinet om te kijken naar de Natura 2000 gebieden en te onderzoeken of er meer clustering kan komen in natuurgebieden, onderschrijven wij. Wat het CDA betreft is het tijd voor herijking. Het onderzoek moet uitwijzen of we daarmee zowel de natuur met de biodiversiteit kunnen garanderen, en tevens een werkbare situatie kunnen creëren voor de agrarische sector en de bouw. We vragen daarom aan GS om te kijken naar het aantal, de ligging en de natuurdoeltypen van natuurgebieden. En als tweede vragen wij om voorlopig naast de afronding van Natuurnetwerk Zeeland , geen nieuwe natuurgebieden aan te wijzen.Zeeland heeft een goedwerkend kavelruilbureau dat ook binnen deze en andere vraagstukken een extra bijdrage kan leveren.
Marinierskazerne
Het begint een Carthagopassage te worden: en toch ben ik van mening dat… Alle argumenten zijn al lang en breed besproken. Nu rest ons de uitvoering van de toezegging dat de Marinierskazerne naar Zeeland komt.
Nu rest ons de uitvoering van de toezegging dat de Marinierskazerne naar Zeeland komt.
Economische ontwikkeling
De investeringsagenda is voor Zeeland de nieuwe kurk waar we op drijven als het gaat om het aanjagen van economische ontwikkeling en innovaties. De begroting biedt dan ook veel ruimte voor die investeringen. Ons gevraagde plan digitale innovatie 2.0 moet dit verder versterken. Deze week hebben de provincies, het rijk en de economische topsectoren het Kennis- en Innovatieconvenant (KIC) ondertekend. Hierin gaan de provincies versneld werken aan een oplossing voor grote maatschappelijke opgaven als Energie, Klimaat, Landbouw, Voedsel, Water, Veiligheid, Gezondheid en Zorg. Provincies en ontwikkelingsmaatschappijen investeren jaarlijks 250/ 80 miljoen om onderzoeks-innovaties in de praktijk te brengen. Dat geld gaat onder andere naar fieldlabs, campus-infrastructuur, risicodragende financieringen of talentontwikkeling. De economie van Nederland zit in de regio’s met het MKB als belangrijke pijler.We vragen GS om het KIC te laten aansluiten op de innovatieagenda van Zeeland en zeker daarin de behoefte aan de sleuteltechnologieën mee te nemen(zoals nanotechnologie, composieten fotonica).
Onderzeeboten
Verder vraagt het CDA aandacht voor het volgende: Het Ministerie van Defensie heeft een Europese aanbesteding uitgezet voor de vervanging van onze 4 onderzeeboten, ter waarde van ca. €3.5 miljard, en daaraan gekoppeld het onderhoud. Voor Zeeland zou deze opdracht erg belangrijk zijn door de grote werkgelegenheid die hieraan gekoppeld is. Daarom roepen wij GS op om met spoed krachtig vanuit Zeeland bij het Rijk het belang van de keuze voor Saab & Damen te benadrukken, en daarmee voor werkgelegenheid in de regio’s, hierin de samenwerking met de provincies Overijssel en Noord-Holland te zoeken.
Verkeersveiligheid, ferry en infrastructuur
Het CDA wil sterk de nadruk leggen op verkeersveiligheid. De continue aandacht voor het streven naar nul slachtoffers heeft onze volle instemming. Wellicht dat de beperking van 100 km daarbij gaat helpen. Onze wegen zijn veilig maar afleiding is de voornaamste reden dat er verkeersslachtoffers vallen – zie het appgedrag. Meer voorlichting en handhaving zou wenselijk zijn. Voor het CDA zal tussen Breskens en Vlissingen altijd een ferry moeten blijven varen. We steken er niet voor niets veel geld in. In het kader van slimme mobiliteit juichen wij een reserveringssysteem toe, evenals het verruimen van de capaciteit in het hoogseizoen en dus de halfuur diensten. De afgelopen periode hebben we succesvol de bereikbaarheid verbeterd met verbreding van de Sloeweg en Tractaatweg. Een nieuw groot project is de Zanddijk bij Yerseke. We hopen dat GS met een variant komt waarvan de kosten beheersbaar zijn, en de veiligheid verbetert.Verbetering van de doorstroming en de veiligheid van de Deltaweg is op termijn wenselijk. Welke quickwins kunnen er doorgevoerd worden?
Landbouw
Het CDA vindt volhoudbare landbouw noodzakelijk: Boeren leveren met het beheer van natuur en landschap een belangrijke bijdrage aan een groen Zeeuws platteland met voldoende biodiversiteit. Onze Zeeuwse landbouw is wereldwijd op veel gebieden als duurzaamheid, milieu en dierenwelzijn toonaangevend.Het CDA vraag GS dan ook om blijvend aandacht te schenken aan het stimuleren van innovaties en kennisontwikkeling binnen de agrarische sector zodat de Zeeuwse landbouw toonaangevend blijft. Kan GS kort toelichten hoe dit in de opgave is verankerd?
Financiën
Het CDA ziet met instemming een gezonde financiële huishouding. De algemene reserve is weer okay met 14,2 miljoen, stijgend naar 22,6 miljoen in 2023. De begroting is goed gevuld met investeringen in de Zeeuwse economie en in het aantrekkelijker maken van Zeeland als gebied om te wonen en te werken met 61 miljoen eind 2023, de fluctuatieschommelingen in het provinciefonds worden afgevlakt met de stelpost en de budgettaire ruimte met 2,5 miljoen is voldoende voor nieuwe zaken op te pakken. Laten we vooral zorgen dat er veel projecten worden opgepakt vanuit de investeringsagenda. Ik begon met de Slag om de Schelde en de herdenking 75 jaar vrijheid.
Die gebeurtenis heeft een grote impact gehad op de bevrijding van Zeeland en is nog relatief onbekend in de rest van Nederland. Daar gaat verandering in komen met de film die nu gemaakt wordt.
Netflix gaat als coproducent De Slag om de Schelde brengen.
Netflix gaat als coproducent De Slag om de Schelde brengen. De film wordt gemaakt op initiatief van het Vfonds, het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg in het kader van 75 jaar vrijheid en komt op 26 november 2020 uit in de Nederlandse bioscopen. In de rest van de wereld zal de film op Netflix te zien zijn. Het verhaal volgt drie jongeren tijdens de Slag om de Schelde in oktober 1944.
Dit is Zichtbaar Zeeland!