De Zeeuwse Aanpak

Vrijdag 24 juni - PROVINCIEHUIS - Fractievoorzitter Hannie Kool-Blokland sprak namens de CDA Statenfractie over de jaarstukken 2021 en de voorjaarsnota 2022.

De Zeeuwse Aanpak 

Pas bezocht ik een bijeenkomst van de Unesco. De Unesco-commissie gebruikt een motto dat in je hoofd blijft hangen: “Oorlog begint in de geest van de mens. Vrede ook”. Deze spreuk raakte mij. Hij geldt namelijk voor veel meer dan alleen voor oorlog en vrede. Het gaat ook over wantrouwen in de geest van de mens versus vertrouwen. Over verkeerde algoritmes bij de overheid versus eerlijkheid en geen vooroordelen. Over je afsluiten voor de stem van de burger, boer, industrie versus aan tafel zitten en met elkaar samen de problemen onder ogen zien om tot een aanvaardbare oplossing te komen. Het CDA wil in Zeeland een samenleving waarin iedereen gezien wordt, meetelt, iedereen mee kan praten en dan ook gehoord wordt. 

Sinds februari ligt er een nieuwe zwarte schaduw over de wereld: de oorlog in de Oekraïne. Een ramp voor het land dat op brute wijze is binnengevallen door Rusland en dat nu al vier maanden terugvecht. We noemen hier het grote leed, maar ook de moed  en de strijdlust van de Oekraïners. Zeeland doet wat het kan met de opvang van vluchtelingen en de hulp die veel Zeeuwen daarbij bieden. Zie bijvoorbeeld: Podcast Luisteren (PodNL): Hoe de opvang van Oekraïners een Zeeuws dorp bij elkaar brengt.

Sinds februari ligt er een nieuwe zwarte schaduw over de wereld: de oorlog in de Oekraïne.

De hele wereld merkt de gevolgen van deze dramatische oorlog:  een snelle inflatiestijging, de stijgende energieprijzen, graan en zonnebloemolie uit Oekraïne kunnen niet geëxporteerd worden, waardoor wereldwijd een voedselcrisis dreigt.

En ook Zeeland heeft met deze nieuwe werkelijkheid te maken. Hoge energieprijzen, maar ook de nood aan woningen, de stikstofproblematiek,  het PFAS-drama. Deze zorgen hebben wij ook verwoord in een paar moties. Ik kom daar nog op terug

Landbouw en stikstof

In Zeeland kiezen we voor de Zeeuwse aanpak om aan tafel te gaan zitten, te luisteren naar elkaar en op grond daarvan tot een gezamenlijke en gedragen oplossing te komen. De  Zeeuwse Oplossing = de Zeeuwse Samenwerking. Dat geldt voor de stikstofreductie, maar ook voor opgaven als klimaat, natuur en  Deltaplan Zoet water. Dat geven we ook het Rijk mee. Gebruik de ideeën die de sectoren zelf aandragen: we verwijzen naar het gezamenlijke voorstel van boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties van vorig jaar om uit de stikstofimpasse te komen. Zie: Versnellingsakkoord-stikstofemissiereductie-2021-2030.pdf (lto.nl).

Een reductie van stikstof is nodig, daar zijn wij het mee eens. Maar de gepresenteerde richtinggevende doelen (ook voor Zeeland) gaan absoluut te ver. Dit beleid lijkt op een kille sanering van onze landbouw, wat leidt tot een kaalslag van ons platteland. Dit kunnen en mogen wij niet accepteren.  Als morgen alle landbouw in Zeeland verdwenen is, zou je de doelen in de duingebieden ook niet halen. De vlekkenkaart is gewoonweg niet realistisch. 

Dit beleid lijkt op een kille sanering van onze landbouw, wat leidt tot een kaalslag van ons platteland. Dit kunnen en mogen wij niet accepteren.

Het CDA wil dat alle partijen gezamenlijk hun steentje aan bijdragen: niet alleen de landbouw, maar ook verkeer en vervoer, de lucht- en scheepvaart en de industrie. En ook Vlaanderen, waar een groot deel van ons stikstofprobleem vandaan komt.  

• Hoe staat het met het overleg tussen de gedeputeerde en Vlaanderen?  Kunnen wij ook leren en profiteren van hun reductieplannen, en andersom, zij van ons?    

Voedselzekerheid is meer dan ooit een taak die we serieus moeten nemen. Vorig jaar november, toen er nog geen oorlog in Oekraïne was en het rond het stikstofdossier rustig was, vroeg het CDA  in een motie al om extra inzet op voedselzekerheid. Bijvoorbeeld met investeringen op innovaties,  bij de Rusthoeve.   In de Voorjaarsnota staat er wel iets over,  maar er is meer nodig.  Bij de Najaarsnota komen we erop terug, bijvoorbeeld door GS te vragen agrarisch econoom Petra Berkhout eens uit te nodigen over het thema  voedselzekerheid.

• Wil het College hier initiatief voor nemen?

Voedselzekerheid is bij uitstek een thema voor het Delta Kenniscentrum. Dat kan zo op drie echt Zeeuwse pijlers rusten:  voedselzekerheid,  energietransitie en watermanagement. 

• Hoe staat het met de voortgang van het Delta Kenniscentrum?

Ook de transitie naar een volhoudbare en natuurverdraagzame landbouw moet opgepakt worden, met aandacht voor korte-kringlopen.

• Hoe speelt GS hierin een aanjagende rol in de Zeeuwse landbouw? 
• En hoe staat het met onze al eerder gestelde vraag wat Zeeland kan bijdragen om als proefgebied voor innovaties te gaan optreden?   

Goed dat Grondwatermonitoring in de Voorjaarsnota wordt benoemd. Het CDA vindt dit een belangrijk onderdeel van het Deltaplan Zoet water. Update van grondwater-meetnetten en grondwater-modellering is daarbinnen een belangrijke opgave.

• Graag ontvangen we van GS nieuwe plannen en initiatieven voor de uitvoering van het Deltaplan Zoet water. We zien dat  dit door de klimaatveranderingen  uitermate nodig is. 

PFAS en het Schone Schelde Verdrag 

In Zeeland zijn we ons lam geschrokken van de PFAS-vervuiling in de Westerschelde. Zo omvangrijk en zo betekenisvol voor de volksgezondheid, dat is vragen om ellende. We hebben daarover in PS al veel gesproken.  

Het CDA Zeeland blijft het belangrijk vinden dat er nog geen water in de Hedwige wordt gelaten, zolang de gevolgen voor mens en dier niet duidelijk zijn. Waarom zo’n gillende haast?  Waarom mag een waterbodem wel een veel grotere PFAS-vervuiling hebben dan een landbodem?  Welke logica  in de wetgeving leidt tot deze vreemde kronkel?    

Het CDA vindt het van het allergrootst belang dat er een structurele verbetering optreedt in de waterkwaliteit van de Westerschelde. 

Wij dringen er op aan dat er -  net als bij de Rijn - afspraken gemaakt worden over de verbetering van de waterkwaliteit.

• Hierbij vragen we in een Motie aan GS om bij het Rijk de klemmende  Zeeuwse wens over te brengen dat er een Schone Schelde Verdrag wordt afgesloten, dat normen stelt over het terugdringen van de vervuiling van de Westerschelde. 

Bestuur  

Het CDA heeft het bestrijden van ondermijning hoog op de agenda staan. Herhaaldelijk vragen we aandacht voor de ontwrichtende effecten die ondermijning  heeft op de maatschappij.  Goed dat er in de voorjaarsnota € 302.000,- is vrijgemaakt voor de bestrijding van ondermijnende activiteiten. Hiernaast krijgen de RUD en DCMR  € 50.000,- voor hetzelfde doel  

Een onderzoek van Avans geeft echter aan dat in Noord-Brabant en Zeeland de ‘dijken niet overal even hoog zijn’, en Bibob niet door alle gemeenten wordt toegepast

• Welke maatregelen komen er, om voor beide provincies een gelijke aanpak en resultaatmeting te maken en wat is daarvoor nodig? Hoe voorkomen we een “verhuizing” van de ondermijnende criminaliteit naar onze provincie? 
• Kan de provincie hierin een  sturende rol in vervullen, zodat handhaving in het kader van Bibob op orde wordt gebracht?  

Een jaar geleden diende het CDA een motie in, die breed gedragen werd: ontwikkel een  normenstelsel dat door de provincie kan worden gehanteerd bij het nakomen van het VN-verdrag - inzake de rechten van personen met een handicap.

• Hoe staat het met de uitvoering? 

Financiën 

De Voorjaarsnota ademt een gedegen maar ook voorzichtig beleid uit. Dat is zeker te prijzen in het College. Zeker nu er een grote opgave in grote transities voor de provincie liggen. Hierin krijgen de provincies een grote rol als middenbestuur

• Hoe gaat GS dit verder vormgeven,  in combinatie met het uitdaagrecht waar burgers meer zeggenschap krijgen? 

Vorige week ontvingen we  de meicirculaire, met fors veel extra geld voor de provincie voor de komende jaren:  67,4 miljoen extra. Het CDA wil in de Najaarsnota graag beslissen over de besteding van die meevaller. 

Een onderwerp geven we u alvast in gedachten en graag een reactie van GS hierop: het voorstel om de motorrijtuigenbelasting met het inflatiepercentage te verhogen, zou met het extra geld uit de meicirculaire niet nodig zijn.  Zo kan de provincie een bijdrage leveren in het beperken van de toch al veel te hoge kosten voor het gebruik je auto - die in Zeeland gewoon onmisbaar is.

• Wat is de reactie van GS hierop? 

Energiezekerheid en transitie 

(De energietransitie is vervat in het plan 2030-2050 van Smart Delta Resources)  

Voor het CDA wordt Zeeland het gebied waar een tweede kerncentrale kan komen,  maar vooral ook waar het onderzoek kan plaatsvinden: kennis en opleidingen zijn essentieel in nieuwe vormen van energie. Dat geldt ook voor de  gesmolten zout reactoren, ook al zijn die niet op korte termijn beschikbaar en kunnen ze nu op dit moment nog niet bijdragen aan de doelstellingen van CO₂-reductie. Aan de verlenging van de kerncentrale Borsele werken we graag mee. De ZOB-sessie drukte het zo mooi uit: alleen zon- en windenergie gebruiken is “fietsen met de handen op je rug”.  Alleen daarmee ga je zeker niet de doelstelling van CO₂ vrij zijn in 2050 niet halen. 

Uiteraard gaan we ook nog steeds voor een forse investering in waterstofcentrale. 

Het CDA pleit voor het inzetten van een nucleair cluster in Zeeland:  kennis, opleidingen en uitvoering. 

• Wij dienen hiertoe een motie in.
• In hoeverre kan het College werken aan het herstellen van de samenwerking die er vroeger was tussen TU Delft en HZ en dat verbreden met Scalda. Dat geeft een unieke kennisinfrastructuur die precies bij Zeeland past. 

Het belang van energietransitie is de laatste maanden door de Oekraïnecrisis sterk toegenomen. Bij deze transitie speelt ook energieopslag van zon en wind een belangrijke rol en is een eerste en makkelijke stap in de problemen die we vandaag de dag hebben.

• Daarom willen wij met onze Motie “energie-opslag in buurtbatterijen ” aandacht vragen voor de opslag van elektriciteit in woonwijken. 

Het CDA blijft aandacht vragen voor zonne-energie, vooral op daken en vooral ook door bij schuren het asbest eraf te halen en zonnepanelen terug te leggen. 

• Hiervoor zou de provincie heel goed een stimuleringsactie kunnen instellen,  met subsidies voor zonnepanelen erop,  en asbest eraf. Graag een reactie hierop.

Cultuur 

De staatssecretaris gebruikt mooie woorden in haar Hoofdlijnenbrief 2022  “Herstel, vernieuwing en groei”:  Cultuur is van wezenlijk belang voor onze samenleving, het brengt mensen bij elkaar, daagt uit en biedt nieuwe perspectieven. Zonder cultuur  ontbreken inspiratie, plezier en verbinding. Daarom komen we op het volgende punt: 

Het CDA is verheugd dat de vier themamusea in deze Voorjaarsnota extra geld krijgen. Maar het is nog maar de helft van wat ze aangevraagd hebben. Half plezier en halve verbinding werken niet.

• Wij vragen ook hier het College om dit belangrijke aandachtspunt mee te nemen in de extra gelden die de meicirculaire biedt: geef ons daar in de Najaarsnota een update eover en luister naar de dringende wens van de musea voor plezier e verbinding

Dat geldt dan ook voor museum Stoomtrein Goes-Borsele (SGB), die een bijzondere loods uit 1905 heeft ontvangen en moet herstellen.

Ook deze wens – wellicht in een deel van het bedrag – willen wij in de Najaarsnota onder ogen zien uit de extra middelen vanuit de meicirculaire. 

• Wij dienen daartoe mede een motie in.

Wonen  en bereikbaarheid

Over het woondossier hebben we het bij Voor- en Najaarsnota’s in 2020 en 2021 gehad en ook de komende jaren is dat een groot aandachtspunt. 

De Zeeuwse woonagenda is strategisch goed, maar wat het CDA betreft mag de (korte termijn)ambitie hoger. Er moet meer gebouwd worden.

Het CDA blijft aandringen op het inzetten van versnellingstafels. Een gesprek aan tafel, per gemeente.  Hoe pakt ieder zijn rol op:  gedeputeerde,  wethouders, ontwikkelaars , welke plannen zijn hard, snel uitvoerbaar?  Van welke cijfers moeten we uitgaan?  Ook hier: de Zeeuwse Oplossing + de Zeeuwse samenwerking:   aan tafel te gaan zitten en samen tot een oplossing en tot uitvoering te komen. 

• Hoeveel wordt dit instrument inmiddels gebruikt? Hoe heeft het college dit gefaciliteerd? En hoe concreet wordt dit? 
• Het CDA dient hier ook een motie over in, om Collectief Particulier Opdrachtgeverschap te bevorderen. Alles wat kan helpen willen we benutten en naar onze informatie is dit instrument in Zeeland relatief nog weinig in gebruik. 

En als ook het CDA heeft twee jaar geleden een breed gedragen motie ingediend over de Digitale Agenda 2.0. Nog steeds is de digitale bereikbaarheid in de provincie niet voor iedereen optimaal.

• Wij vragen het College te blijven werken aan goed, snel en bereikbaar internet voor de hele provincie, ook de moeilijke en afgelegen gebieden. Als Zeeland een rol wil spelen als goed woon- leef- en werkgebied, is dit een van de belangrijkste voorwaarden. 

Mobiliteit  

Het is niet voor zijn tijd dat dat er nu een beheerplan natte infrastructuur is. Bruggen en sluizen vragen om veel onderhoud,  met de Zeelandbrug als jarenlang hét beeldmerk voor Zeeland,  totdat de stormvloedkering die rol overnam. Ik zie de reclamefoto’s nog voor mij  - van blije bestuurders die lachend tol betaalden om over de Zeelandbrug te mogen rijden.  En (vele) jaren later: nog veel blijere Zeeuwen die eindelijk van de tol af waren! 

We hopen dat laatste beeld ook te mogen beleven na een besluit van het Rijk, om de tol van de Westerscheldetunnel eindelijk eens te  beëindigen. De vlag gaat uit, als dat zover is.  

Voor bovenregionale – lees: nationale -  verbindingen zoals de Zeelandbrug ziet de CDA-fractie ook een taak voor de Rijksoverheid. Zeg dat maar vast tegen het Rijk. Kunnen we nu vast de lobby beginnen. 

Sport en gezondheid

Door Corona bewegen mensen minder en wordt er minder gesport, met als gevaar een verslechtering van de gezondheid, toename van obesitas en diabetes.

Daarom is ook  het bedrag voor het sportakkoord met een jaar verlengd en het CDA wil ook dat dit programma nog langer wordt ondersteund. Niet zozeer extra onderzoek, maar de instrumenten benutten die we nu al hebben en succesvol zijn.

• Ook hierop vragen we GS nader terug te komen in de Najaarsnota

Tot slot 

Tot slot, wensen wij GS alle energie en kracht toe om de doelstellingen en plannen uit de Voorjaarsnota uit te voeren. Het CDA draagt daar graag aan bij. We doen dat met hoop op vrede voor de wereld, met vertrouwen en verbinding. Het Zeeuwse model van samenwerking kan de sleutel worden voor vertrouwen. 

Bekijk de aangenomen moties hier!