Over de mestbrief | Opinie door Statenlid Cas Vesseur

Woensdag 18 september - ZEELAND - De kwestie van de mestbrief is een heikel punt dat de toekomst van de landbouw in Zeeland en Nederland dreigt te overschaduwen. Het doel is duidelijk: we moeten met minder vee verder. Linksom of rechtsom, of het nu een warme of koude sanering wordt, de uitkomst is hetzelfde. Ik maak me zorgen over de manier waarop we hier komen en wat dit betekent voor de boeren.

Opinie door Statenlid Cas Vesseur

Voortbestaan boerenbedrijven op het spel

Sinds boeren minder mest op hun land mogen uitrijden, staan zij voor een groot probleem. De hoeveelheid mest die moet worden afgevoerd, is enorm toegenomen. Dit kost de boeren veel geld, vaak meer dan ze kunnen opbrengen. Voor sommigen staat hierdoor hun voortbestaan op het spel. De oorzaak hiervan ligt deels in het verliezen van onze uitzonderingspositie in Brussel. Ook het invoeren van de bufferstroken, het aanpassen van de bemestingsnormen voor fosfaat en het wegvallen van de stikstofruimte voor groenbemesters spelen een grote rol in het mestprobleem. Tot voor kort mochten Nederlandse boeren een deel van hun kunstmestgebruik inruilen voor hun eigen dierlijke mest, een voordeel dat we nu kwijt zijn. Dit verlies komt doordat Nederland er niet in slaagde de waterkwaliteit op orde te krijgen, een voorwaarde van Brussel. Maar waarom is hiervoor gekozen, terwijl uit onderzoek blijkt dat derogatiebedrijven zorgen voor een betere waterkwaliteit?

En dan is er het plan van minister Wiersma, dat voor een groot deel voortbouwt op de plannen van haar voorganger, minister Adema. Ondanks de eerdere afwijzing door de BBB, worden Adema’s ideeën toch deels doorgevoerd. Zo wordt er gestuurd op het verminderen van dieren. Een nieuwe vrijwillige stoppersregeling moet op 1 januari 2025 van start gaan. Het lijkt wel alsof de enige regelingen die met succes uitgevoerd kunnen worden, de stoppersregelingen zijn.

Nieuwe eigenaren? Minder dieren

Daarnaast wordt bij verkoop van een bedrijf het aantal dierrechten afgeroomd, wat betekent dat een nieuwe eigenaar minder dieren mag houden. Dit raakt de melkveehouderij, waar al een afroming van 10% gold, maar ook de varkens- en pluimveesector, die met nieuwe afromingspercentages van respectievelijk 25% en 15% onevenredig hard worden geraakt. Terwijl het effect op de mestproblemen minimaal is. Zijn dit de oplossingen waar we als sector op zitten te wachten?

Hoewel Wiersma de boeren ook probeert tegemoet te komen, zoals met het verkleinen van de derogatievrije zones rondom stikstofgevoelige natuurgebieden, blijven de veranderingen een zware last. Ook wijzigt per 1 januari 2025 de stikstofcorrectiefactor van 8,5% naar 10,1%, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Dit moet beter aansluiten op de werkelijke situatie op het boerenerf en kan ervoor zorgen dat boeren meer mest op hun land kunnen uitrijden. Maar het is een druppel op een gloeiende plaat.

Ook wordt er geïnvesteerd in mestverwerking en export van mest, met subsidies en een aanjager om de vergunningverlening te versnellen. Concrete plannen hiervoor zien we graag tegemoet. In Zeeuws-Vlaanderen, waar ze collectieve mestvergisting willen opzetten, zijn ze gebaat bij meer steun vanuit de maatschappij. Henri Bontenbal zei het afgelopen woensdag 18 september in zijn bijdrage tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen: mestvergisting is onderdeel van de oplossing voor boeren. Het is een prachtige technologie die zorgt voor groen gas, wat voor verduurzaming van de omgeving. We kunnen nog heel veel doen voor verduurzaming in samenwerking met de boeren.

Maar ondanks al deze maatregelen blijft de vraag: waarom dit alles?
Waarom wordt er alleen maar gestuurd op minder vee?
Waarom zorgt deze minister voor een voortzetting van de oude koers?

Onbruikbare data

De werkelijke uitstoot is nauwelijks gemeten, en als er al gemeten wordt, dan is dat vaak op basis van inferieure systemen. Een schrijnend voorbeeld zijn de methaanmetingen die drie jaar lang zijn uitgevoerd, onder andere bij mij op stal. Na drie jaar bleek dat de meetsystemen niet goed werkten, vooral vanwege kostenbesparingen. Het resultaat: drie jaar aan onbruikbare data.

Wetenschappelijke rapporten tonen aan dat de uitstoot uit stallen minder groot is dan gedacht. Rapporten tonen ook dat bedrijven met derogatie beter zijn voor de grondwaterkwaliteit. Dit zijn slechts twee voorbeelden, van de vele die er zijn. Maar het ministerie doet er niets mee.

Dit soort situaties laat zien dat zolang we de werkelijke situatie niet goed in beeld brengen, geen enkele maatregel effectief zal zijn.

Het mestprobleem hangt nog altijd grotendeels af van Brussel. Wiersma wil opnieuw proberen de Nitraatrichtlijn aan te passen, die bepaalt dat boeren maximaal 170 kilogram stikstof per hectare mogen gebruiken. Haar voorganger Adema zei al dat dit uitputtend is geprobeerd en dat er weinig kans is op succes. Toch hoopt Wiersma opnieuw een uitzonderingspositie los te peuteren.

Boeren berusten in hun lot

Ondertussen blijft het doel voor de boeren: minder vee. Maar waarom? Dat is een vraag die onbeantwoord blijft. We hebben een beleid dat voortkomt uit politieke compromissen, zoals destijds in het coalitieakkoord met VVD en D66. Wat echter opvalt, is dat ondanks de zware druk die op de boeren wordt gelegd, de grote protesten uitblijven. De boeren lijken te berusten in hun lot, ook al zijn de plannen niet wezenlijk veranderd.

Het CDA staat voor een eerlijk en rechtvaardig beleid, gebaseerd op feiten en betrouwbare metingen, gericht op de toekomst. Zolang we de uitstoot niet nauwkeurig in kaart kunnen brengen, blijven we schieten in het duister. Dat is niet alleen oneerlijk tegenover de boeren, maar ook onverantwoord richting de toekomst van onze landbouw en het milieu.

Ik wil werken aan beleid dat gebaseerd is op werkelijke gegevens, en niet op veronderstellingen. Dat is de enige manier om tot een oplossing te komen die recht doet aan alle betrokkenen.