Over de RES: Ondersteuning voor energie-intensieve industrie
Vrijdag 15 november - MIDDELBURG - Vandaag behandelde Provinciale Staten het onderwerp RES 2.0: de Regionale Energie Strategie! Statenlid Jeffrey Oudeman sprak namens het CDA over het onderwerp. In 2020 stelden Provinciale Staten de eerste Regionale Energiestrategie Zeeland (RES 1.0) vast, een mijlpaal in de verduurzaming van onze provincie. Sindsdien is er met inzet van gemeenten, provincie, bedrijven en andere stakeholders veel werk verzet. De energietransitie staat echter niet stil. Uitdagingen zoals netcongestie en de aangescherpte Europese doelstelling van 55% CO₂-reductie in 2030 maken het noodzakelijk om een nieuwe koers te bepalen: de RES 2.0.
De RES 2.0 is het resultaat van intensieve samenwerking tussen 13 Zeeuwse gemeenten, de provincie, het waterschap, Impuls Zeeland, Stedin en andere partners. Door middel van energiedialogen, webinars en bijeenkomsten is breed input verzameld om tot een integraal plan te komen. Deze RES verschuift de focus van enkel grootschalige wind- en zonne-energie naar een breder, toekomstbestendig energiesysteem. Daarbij worden elektriciteit, de gebouwde omgeving, mobiliteit en industrie samen aangepakt om Zeeland verder te verduurzamen.
Met deze nieuwe RES 2.0 gaan we verder bouwen aan een groen, innovatief en economisch veerkrachtig Zeeland. Tijdens de bespreking van dit plan richt CDA Zeeland zich op drie belangrijke pijlers: elektriciteit, een duurzaam energiesysteem en de industrie. Daarbij blijven we aandacht vragen voor de uitdagingen van ondernemers en de industrie, want een toekomstbestendige energievoorziening is onlosmakelijk verbonden met economische groei en werkgelegenheid in onze regio.
Bijdrage RES 2.0
Vandaag is de Dag van de Ondernemer, een initiatief van MKB-Nederland. Een dag waarop het ondernemerschap wordt gevierd en ondernemers worden bedankt voor hun durf en doorzettingsvermogen. Gisteren heeft het College Zeeuwse ondernemers al extra in het zonnetje gezet vanwege hun bijdrage aan de Zeeuwse economie, de werkgelegenheid en de innovatiekracht. Daar sluiten we ons als CDA-fractie vandaag van harte bij aan! Wellicht nog aanvullen met aansprekende voorbeelden.
Nederlandse MKB-ondernemers hebben helaas wel het probleem dat energie voor hen fors duurder is dan in Duitsland en België (voor een gemiddeld MKB-bedrijf is Nederland 30% duurder dan Duitsland en 70% dan België), niet in het minst door de hoge energiebelastingen in Nederland. Daarnaast maakt de netcongestieproblematiek, tekort aan financiële middelen en krapte op de arbeidsmarkt het voor sommige MKB-ondernemers in Zeeland lastig om te verduurzamen.
Het College herkent dit soort geluiden ongetwijfeld, want ze zijn bezig aan een ondernemerstour en gaan daarbij langs alle Zeeuwse ondernemersverenigingen. De Regionale Energiestrategie (RES) 2.0 die we vandaag behandelen, is daarbij steeds een belangrijk gesprekspunt. Veel bedrijven in Zeeland zijn hard bezig met verduurzamen of hebben daar (concrete) plannen voor. Goed dat de provincie Zeeuwse bedrijven – en overigens ook maatschappelijke organisaties – onder meer via het Portaal Toekomstbestendig Ondernemen Zeeland en partijen als Impuls Zeeland helpt bij het verduurzamen. Vraag aan de gedeputeerde: Geven ondernemers tijdens de bijeenkomsten van de ondernemerstour aan dat ze voldoende geholpen worden om te verduurzamen of hebben ondernemers nog meer behoefte aan ondersteuning?
Zowel in juni (de conceptversie) als in oktober (definitieve versie) hebben we in commissievergaderingen de RES 2.0 al uitgebreid behandeld. Die discussies gaan we uiteraard niet herhalen, maar ik quote wel de gedeputeerde dat ‘de vleermuis meer recht heeft op een woning dan mensen’, want dat maakt in één zin duidelijk waarom isoleren zo’n lastige klus is.
Vandaag focust de CDA-bijdrage zich op de onderdelen elektriciteit, een duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem en de industrie. Qua elektriciteit ligt de focus in de RES 2.0 op zon en wind. We zijn goed op weg om de doelstelling van 3,0 TWh elektriciteit uit zonne- en windenergie in 2030 te halen! Onder meer door de inzet van het loket Zon op Dak waar gebouweigenaren worden ontzorgd en geholpen om zonnepanelen op het dak te realiseren. Vorige week hebben we met het aannemen van de Najaarsnota ervoor gezorgd dat dit goede werk voortgezet kan worden. Als CDA-fractie hebben we altijd nog de wens dat de regeling ‘asbest eraf, zonnepanelen erop’ terugkomt. Ziet de gedeputeerde hiervoor mogelijkheden?
U vraagt zich de laatste weken wellicht af ‘waar is de zon?’ Zeeland staat immers bekend om de meeste zonuren van het land, maar daar heeft u in uw weken als waarnemend Commissaris van de Koning nog maar weinig van kunnen genieten. Helaas voor u is er ook weinig wind, zodat een nieuwe editie van het NK Tegenwindfietsen over de Oosterscheldekering nog even op zich laat wachten. Op sociale media zag ik u dat u daarvoor wel al flink in training bent! Laat ik u alvast één advies geven: doe vooral mee met het team fanatieke fietsers van de provincie Zeeland en niet met de CDA-fractie. In de memorabele 2016-editie van het NK Tegenwindfietsen waarin het CDA met een team meedeed, waren we binnen 100m al door windkracht negen volledig uit elkaar geslagen en hebben we elkaar aan de finish pas weer terug gezien…
Dus weinig zon en wind de afgelopen weken in Nederland en eigenlijk in heel Noordwest Europa. Vorige week kwam slechts 22% van de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen en dus moesten gas- en kolencentrales en natuurlijk de kerncentrale volop draaien om heel Nederland – en door export ook onder meer Duitsland – van voldoende elektriciteit te voorzien. Een duidelijk voorbeeld waarom een brede energiemix nu nodig is, maar ook in de toekomst, bijvoorbeeld in 2030 als kolen niet meer als brandstof morgen worden gebruikt in Nederlandse elektriciteitscentrales. Daarom dienen we samen met de SGP, VVD en BBB een motie[JO1] in om de brede energiemix in Zeeland te waarborgen. Voorzitter, kunt u deze motie onderdeel maken van de beraadslagingen?
Meer kernenergie, meer groen gas, meer batterij-opslag, meer flexibiliteit in de energievraag, nieuwe waterstoffabrieken enz. Volgens de CDA-fractie zal het allemaal nodig zijn om de energietransitie voor elkaar te krijgen. Een interessante kans daarbij zijn de razendsnelle, internationale ontwikkelingen op het gebied van Small Modular Reactors (SMR’s). De Tweede Kamer heeft – op initiatief van de VVD en het CDA – de regering verzocht om het doel te stellen dat de eerste SMR in Nederland in 2035 of zo snel mogelijk daarna wordt gerealiseerd en daarvoor in januari 2025 te starten met studie bij bedrijven en clusters die openstaan voor het realiseren van een SMR. Als Zeeuwse CDA-fractie zien we grote kansen voor het industriecluster in onze regio. Vraag aan de gedeputeerde: Hoe staat het College hier tegenover?
Al die energie die we nu al in Zeeland opwekken gebeurt niet in het minst voor de (energie-intensieve) industrie. Ze zijn bepalend voor ons energiesysteem en de toekomst van Zeeland, schrijft netbeheerder Stedin bijvoorbeeld. Daarom kunnen we verduurzaming van de industrie in Zeeland ook niet los zien van de RES 2.0
Mario Draghi laat in zijn rapport over de toekomst van de Europese concurrentiekracht specifiek voor de energie-intensieve industrie in Europa zien dat hun concurrentiepositie zwaar onder druk staat, door onder meer hoge energieprijzen en hoge CO₂-beprijzing (EU-ETS). In Nederland zijn de energie- en netwerkkosten bovendien nóg hoger en de nationale CO2-heffing gaat ervoor zorgen dat CO2-uitstoot voor de Nederlandse industrie straks bijna twee keer zo duur wordt als in omringende landen.
Onder die moeilijke omstandigheden moet onze industrie verder zien te verduurzamen. De plannen daarvoor liggen klaar, zie de CES 3.0, maar Smart Delta Resources en de Provincie Zeeland hebben aangegeven dat het momenteel nog aan enkele, cruciale randvoorwaarden ontbreekt om deze verduurzaming tijdig te realiseren. Denk aan de eerder genoemde hoge netwerkkosten, netcongestie, maar ook onzekerheid over energie-infrastructuur, een groene waterstofmarkt die nog niet van de grond komt en problemen met stikstof en vergunningverlening.
DOW, Yara en Zeeland Refinery zijn drie belangrijke voorbeelden van energie-intensieve bedrijven – en daarmee ook grote uitstoters van CO2 – in onze provincie. Alle drie hebben zij hun eigen maatwerktraject om met het Rijk – waarbij ook de provincie aan tafel zit – afspraken te maken over versnelde verduurzaming. Om daadwerkelijk tot bindende maatwerkafspraken te komen wordt 2025 een cruciaal jaar.
We dienen daarom samen met de VVD en een motie in om de verduurzaming en concurrentiekracht van de industrie te stimuleren.
Voordat ik van Henri Bontenbal te horen krijg dat ik mijn motiequotum dreig te gaan overschrijden of van u dat mijn spreektijd bijna op is, ga ik mijn betoog afsluiten.
Men is bekend met het welbekende konijn van Duracell: deze heeft zoveel energie dat het kan blijven rennen. Diezelfde energie wens ik iedereen toe die alle ambitieuze plannen uit deze RES 2.0 tot uitvoering moeten gaan brengen. Bouwen aan een toekomstbestendig en duurzaam Zeeland dat is tenslotte ons gezamenlijke doel!