CDA zet in op vrede en vrijheid: 80 jaar bevrijding en toekomstperspectieven

Vrijdag 10 november - Fractievoorzitter Hannie Kool-Blokland sprak namens het CDA bij de behandeling van de begroting en de najaarsnota. Hannie benoemt de aankomende viering van 80 jaar bevrijding en roept op tot een brede inzet van middelen voor leefbaarheid, woningbouw, bereikbaarheid, en andere cruciale kwesties in de regio. Het CDA prijst de aandacht van de provincie voor de bevrijdingsherdenking maar pleit tevens voor uitbreiding van het leefbaarheidsfonds voor grotere projecten. Met een focus op communicatie over bereikbaarheid en een doeltreffende aanpak van stikstofproblemen, wil het CDA een proactief beleid zien om de toekomst van Zeeland te waarborgen. Lees verder voor een samenvatting van de kernpunten uit het betoog van het CDA!

Tachtig jaar bevrijding

Het komende jaar vieren we 80 jaar bevrijding, een mijlpaal die de provincie Zuid-Holland met veel aandacht markeert. In de context van deze viering wordt de cruciale waarde van vrijheid en vrede benadrukt, vooral gezien de actuele conflicten zoals de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en tussen Israël en Hamas. Deze conflicten veroorzaken aanzienlijk leed voor betrokken bevolkingsgroepen, en hun impact strekt zich ook uit tot Nederland, met toenemende tegenstellingen, vervreemding en stijgende energieprijzen.

Het CDA waardeert de toewijzing van €300.000,- door de provincie voor de bevrijdingsherdenking, met specifieke aandacht voor een documentaire en een internationale jongeren vredesconferentie. Echter, het CDA pleit ook voor steun aan rondreizende vrijheidsvieringen door heel Zeeland, waarmee men dichter bij de Zeeuwse bevolking en hun verhalen kan komen. Jaarlijkse bevrijdingsfestivals, ook in steden zoals Vlissingen, worden voorgesteld als een manier om het vieren van vrijheid toegankelijk te maken voor iedereen.

Deze tijd wordt tevens gedomineerd door de verkiezingen op 22 november. We zien veel onzekerheid, zorgen voor deze tijd met conflicten en tegengestelde belangen, zorgen om een woning te vinden, voor betaalbaarheid van de eerste levensbehoeften. We hopen dat onze CDA-kandidaat Easther Houmes haar steentje mag gaan bijdragen om voor Nederland en voor Zeeland op te komen. We wensen haar heel veel succes!

Leefbaarheid en wonen

Die betrokkenheid van burgers zien wij terug in het leefbaarheidsfonds dat de provincie gaat inrichten. Goed dat dat gebeurt. Voor het CDA is leefbaarheid essentieel in onze provincie, met veel kleine dorpen en lange afstanden. Dan kijken we bijvoorbeeld naar een school in Hoedekenskerke – als die weg gaat tast dat de leefbaarheid van een dorp aan en verhuizen de mensen naar een buurt waar wel een school is – en naar een machinebedrijf in Oudelande dat wij recent spraken. Zij kunnen geen personeel krijgen, als de voorzieningen in de dorpen zo zijn uitgekleed dat er geen jonge gezinnen meer komen wonen. 

Hoe kijkt het college er tegenaan om het leefbaarheidsfonds juist voor dit soort dingen te gebruiken? Dan kan het dus ook voor grotere opdrachten worden ingezet, en niet alleen kleine dingen, zoals nu in de Najaarsnota staat. Het CDA wil graag dat er betekenisvolle projecten uit het leefbaarheidsfonds kunnen worden bekostigd.

We zien dat de woningbouw moeilijk verloopt, we zien hoe hard het nodig is om maatwerk te leveren – we bespraken dat ook vorige week op het Zeeuws Wooncongres waar slimme ideeën van versnellingstafels (vaak door ons genoemd) flexwoningen, smartbuilds, parametrisch plannen bij grotere woonbouwprojecten besproken werden. We zien dat jonge gezinnen niks kunnen vinden, ouderen, seizoenarbeiders enz. idem. Nieuwbouw in wijken komt gewoonweg niet snel genoeg van de grond – de enkele uitzonderingen daargelaten. En juist in dorpen is een heel nieuwe wijk vaak niet haalbaar. Het concept van “een straatje erbij” biedt wel kansen.

We dienen hierbij samen met VVD en BBB een motie in voor een straatje erbij. Ook een laagje erbij hoort tot de mogelijkheden.

Gemeenten hebben het vaak moeilijk met de vergunningverlening, de procedurele rompslomp, en vragen aan de provincie een sterkere regierol. Dat geldt ook voor de nultredenwoningen, zoals WVO en Zorgstroom op Walcheren, die willen bouwen. Ook zij wensen dat gemeenten ondersteund worden door een sterke regierol van de provincie. 

Ook op het Wooncongres werd als een versnelling voorgesteld om de provincie een grotere rol te geven in ondersteuning met ambtelijke kennis voor vergunningverlening, planvorming en afspraken met ontwikkelaars. Een flexpool vanuit de provincie zou die ondersteuning kunnen bieden. Hoe kijkt het college hier tegenaan?

Een van de dingen die aan leefbaarheid is gekoppeld, is de vitaliteit en de gezondheid van de mensen. De Contacta heeft het opgepakt als speerpunt, wij in Zeeland omarmen het in huis, school en op de werkvloer. Het Zeeuws Sportakkoord helpt daarbij. Kinderen laten bewegen, tegengaan van obesitas, mensen laten sporten voor hun gezondheid en tegen de eenzaamheid, verbreding van de voorzieningen. We zien graag de concrete plannen. Dit helpt de Zeeuwsen vooruit, dus laten we het Zeeuws Sportakkoord optimaal inzetten.

En indien nodig, wil het college bezien hoe dit fonds gekoppeld kan worden aan het leefbaarheidsfonds, juist om eenzaamheid te voorkomen door samen te sporten?

Bereikbaarheid en OV

Ook de bereikbaarheid van de dorpen en steden hoort bij een goede leefbaarheid van Zeeland. Het uitgangspunt van de provincie met de overgang naar het nieuwe mobiliteitssysteem moet zijn dat we geen oude schoenen weggooien voordat er nieuwe zijn. Dus niet afschalen in de voorzieningen, voordat duidelijk is wat ervoor in de plaats komt en uiteraard moet het OV niet uitgekleed worden. 

Beeldvorming is een belangrijk aandachtspunt. Als de mensen niet weten wat er in de plaats komt van een geschrapte lijn, kunnen wij de emoties heel goed begrijpen!

We doen een dringend beroep op het college om meer en beter te communiceren met de Zeeuwse bevolking, zodat er voor iedereen duidelijkheid is over het aanbod. Iedereen wil weten hoe hij echt van huis tot bestemming kan reizen. Bv: Hoe kom ik van Aagtekerke naar het station in Middelburg? De RMS is een goede weg, ook de gemeenten hebben die aangenomen. Laten we dat communiceren. 

Bereikbaarheid van Zeeland is natuurlijk breder dan alleen OV: Zeeland is kwetsbaar in de toegangswegen: we zagen de ellende bij de sluiting van de Haringvlietbrug, maar de renovatie van de Vlaketunnel leverde evenveel zorgen op, het spoor ligt er te vaak uit, de scheur in de Westerscheldetunnel zal een keer hersteld moeten gaan worden en hoe houden we Zeeuws Vlaanderen dan bereikbaar, knooppunt Zoommeer staat al langer op ons lijstje en dan hebben we het nog niet eens over de langere termijn gehad wanneer we aandacht aan de Zeelandbrug moeten besteden. Zeeland is kwetsbaar in zijn infrastructuur.

Ook hier is een goede afstemming en communicatie essentieel, maar vooral een heel goede planning. Niet én spoor én Vlaketunnel er tegelijk uit, geen stapeling, zoals we afgelopen zomer hebben meegemaakt.

Voor de Deltaweg zien we graag de voorstellen. En ja, de tolvrije Westerscheldetunnel is bijna niet meer de grote roze olifant in de kamer. We gaan eindelijk meemaken dat personenauto’s een vrije passage hebben. De vlag gaat dan uit!

Stikstof

Het Rijk maakt dit dossier tot een Gordiaanse knoop en komt er zelf ook niet meer uit. Ook hier moet 22 november een nieuwe haalbare weg in gaan opleveren. We moeten niet meer gaan praten, maar doen. En dan wel vooral haalbare doelen krijgen. Alleen maatregelen die ook werkelijk iets opleveren. Ook voor ons gebiedsprogramma in het NPLG moet dit dé centrale lijn worden.

Voor Zeeland moet absoluut de zoetwaterdoelstelling erbij. Zonder dat is het NPLG voor Zeeland een wassen neus. Hierin wil het CDA scherp zijn: zonder een zoetwaterdoelstelling is het NPLG voor ons een lamme tijger.

Niet voor niets willen wij de gedeputeerde dringend oproepen om stappen te zetten in de uitvoering van het Deltaplan Zoet Water en in de aanvullende stappen die daarvoor nodig zijn. Onze motie draagt daarin ook een steentje bij.

We dienen hier met SGP, BBB en VVD de motie ‘Landbouwer wordt zoetwatermanager’ in waarin we oproepen om te inventariseren wat er al gebeurt en oplossingen te ontwikkelen voor het zoetwaterprobleem in Zeeland.

Energie: aandacht voor netcongestie en lokale opslag

Het CDA is een groot voorstander van buurtcollectieven: energiehubs, accuopslag, postcoderoos, nu de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking genoemd. Noem maar op. We hebben er al vaker om op gewezen: dit soort initiatieven verdient onze steun.  Steun de energiehubs, steun pilots zoals in Tholen voor lokale opslag.

We hebben te maken met netcongestie. Dat levert Zeeland enorm veel beperkingen op. Op dit moment nog niet voor particulieren, maar voor bedrijven is dit nu al een rem op hun groei. De versnelling van de verduurzaming van de industrie en het MKB wordt de komende jaren bovendien flink gehinderd door netcongestie.

Minister Jetten kwam vorige maand met een Kamerbrief over nieuwe maatregelen netcongestie, waar vanuit het bedrijfsleven veel kritiek op kwam

We roepen de provincie op om creatief om te gaan met energieleveranties, energie opslag en met lokale ideeën. Schaalbare energiemodules zijn een oplossing. Het CDA wil niet dat wat minister Jetten zegt ook waarheid wordt: zijn woorden: “houd er maar rekening mee dat bedrijven op bepaalde uren geen stroom hebben”. Wij roepen op tot slimmere oplossingen. Lokale productie en lokale opslag kunnen daarin een instrument zijn. Zelf geeft minister Jetten ook al richting: het kabinet stelt 166 miljoen euro beschikbaar tussen 2024 en 2030 voor een Stimuleringsprogramma Energiehubs. Hiermee kunnen regisseurs aangesteld worden en wordt een toolkit ontwikkeld met standaarden voor het delen van data en contracten tussen partijen.

Wij vragen de Gedeputeerde om dit voor Zeeland op te pakken. We dienen hier een motie in over de verduurzaming van de agrarische sector. Elektrificering van de tractie of gebruik van waterstof heeft ondersteuning nodig.

Werkgelegenheid

In Zeeland kromp de economie (in Q2 t.o.v. een jaar eerder) met circa 1 procent. Die krimp werd veroorzaakt doordat de industrie in Zeeuws-Vlaanderen minder produceerde – met een krimp van 7 %. Oorzaak is onder meer de hoge energieprijzen. De energieprijzen zijn – gelukkig – niet meer zo extreem hoog als vorig jaar, maar – inclusief de prijs die de industrie in de EU betaalt voor de uitstoot van CO₂ – is gas nog wel circa zes keer zo duur als in de VS en voor elektriciteit geldt ongeveer hetzelfde.

In de praktijk betekent dat dus moeilijkheden voor energie-intensieve bedrijven die hun productie flink terugschroeven. Denk voor die laatste in onze provincie bijvoorbeeld aan Trinseo dat de grootste fabriek in Terneuzen wil sluiten. Terecht waarschuwden de Zeeuwse werkgevers al voor een domino-effect.

Straks zijn de productie en de bijbehorende werkgelegenheid weg uit Nederland en importeren we de producten – met soms ook nog hogere CO₂-uitstoot – uit het buitenland. Het CDA vindt dat we dit scenario moeten zien te voorkomen door o.a. in te zetten op groene industriepolitiek, zoals de maatwerkafspraken en dus snellere verduurzaming van de industrie. Kan de Gedeputeerde aangeven hoe voor de industrie in Zeeland deze afspraken vorderen? 

Het CDA wil inzetten op groene industriepolitiek.

Innovatie van de Zeeuwse economie

Het stimuleren van innovatie en de structuurversterking van de Zeeuwse economie en daarmee dus ook het verbeteren van de concurrentiepositie van onze bedrijven is voor het CDA van groot belang. In de Najaarsnota komt dat aan de orde bij het voortzetten van de succesvolle regeling Zeeland in Stroomversnelling en extra geld voor InnoGo! Als fractie zijn we recent bij Impuls Zeeland op bezoek geweest en hebben we het onder meer gehad over de financiering van innovatieve starters en mkb-ondernemers (inclusief familiebedrijven). Uit recent onderzoek blijkt opnieuw dat mkb-ondernemers in Nederland een stuk moeilijker financiering krijgen dan in andere landen: “Het proces is ingewikkelder, banken wijzen leningen vaker af en de leningen die wel worden verstrekt zijn duurder.” Alle reden dus om meer financiële middelen beschikbaar te stellen voor fondsen als InnoGo! zodat innovatieve Zeeuwse ondernemers kunnen worden gefaciliteerd.

Delta Climate Center: wat biedt het Zeeland?

Het CDA heeft zorgen over de voortgang van het DCC en al het nieuwe wat dit voor Zeeland zou moeten brengen. De afgelopen tijd zouden immers de plannen voor onderwijs en onderzoek verder uitgewerkt worden? Wij hebben nog geen inhoudelijk programma van het DCC kunnen vinden. Kan de gedeputeerde aangeven of dit er al is? Ook hebben we nog geen GS-besluit gezien over de subsidiebeschikking aan het DCC. We vermoeden dat hetzelfde geldt voor de subsidie van het Rijk aan het DCC.

Hoe kijkt de gedeputeerde naar de voortgang van het DCC?

Aandacht voor faunaschade

Het CDA dient hierbij samen met VVD en BBB  een motie in om de leges bij de tegemoetkomingsaanvraag faunaschade re schrappen. Er mag geen belemmering, of administratieve romplomp zijn om een aanvraag te doen voor de schadevergoeding die door ganzenvraat wordt geleden. 

Tot slot

We willen afsluiten met een financiële opmerking en een wens voor Gedeputeerde Staten. Wat betreft de financiën geeft de Najaarsnota een goed perspectief voor het komende jaar. De begroting is passend en sluitend, de financiën zijn op orde, de procedures en de control zijn van een goed niveau. Daarvoor willen we onze complimenten geven aan het college. 

We roepen Gedeputeerde Staten op om voortvarend uitvoering te geven aan het coalitieprogramma “Met Zeeland, Voor Zeeland”. Zo willen wij als Provinciale Staten werken aan een goede toekomst voor Zeeland. Met de mens centraal, met goede kansen voor de leefbaarheid, de werkgelegenheid en voor brede welvaart voor alle inwoners van Zeeland.

Wij wensen Gedeputeerde Staten alle goeds toe in de uitvoering van al het werk!