Banenmotor blijkt financiële ramp, Haagse raad boos over verdwenen miljoenen

DEN HAAG - De Haagse gemeenteraad is woedend over het mislukken van de Energieacademie. Het project dat kwetsbare jongeren en bijstandsgerechtigden aan het werk moest helpen dreigt door mismanagement en zelfverrijking van bestuursleden failliet te gaan. De gemeente Den Haag heeft er 1,3 miljoen euro subsidie in gestoken. 'In anderhalf jaar tijd is de ruif leeggegeten', zei Judith Oudshoorn van de VVD. 

De Energieacademie was een gouden idee. Daarover is de gemeenteraad het eens. Maar: 'Het prachtige idee is om zeep geholpen', zei PvdA-raadslid Bulent Aydin donderdagmiddag in een debat over het echec. Volgens CDA'er Astrid Frey is het project mislukt door 'hoogmoedige ambities'. Frey: 'De initiatiefnemers waren alleen bezig met de buitenkant en niet met behoorlijk bestuur. Er moest een groots en meeslepend plan komen. Dit is een wij-regelen het-politiek.'

De Energieacademie werd op initiatief van de gemeente Den Haag, toenmalig wethouder Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag/Groep de Mos, het Haagse bedrijfsleven en verschillende opleidingsinstituten opgericht en opende in aanwezigheid van premier Mark Rutte op 5 februari 2020 de deuren. Het moest een opleidingscentrum worden waar bijstandsgerechtigden en jongeren door mensen uit de praktijk een vak geleerd krijgen, waardoor ze makkelijker aan een baan zouden komen. In twee jaar tijd hadden 560 mensen door moeten stromen naar een baan. Het werden er maar zeventien.

Stukadoor

Al voor de opening van de Energieacademie werd duidelijk dat het niet goed ging. Dat merkte ook Peet Traub. Hij heeft een stukadoorsbedrijf en leidt sinds elf jaar 'moeilijke' jongeren op zodat ze doorstromen naar een baan als stukadoor. 'In 2018 werd ons pand in Moerwijk gesloopt', vertelde hij in de commissievergadering aan de raadsleden. 'Ik kwam in gesprek met de gemeente en toen hebben ze mij gevraagd om voor de Energieacademie te gaan werken. Dat leek mij een goed idee.'

Traub mocht aan de slag in een pand op bedrijventerrein Kerketuinen, waar de Energieacademie gevestigd werd. 'Wij hebben 170 duizend euro geïnvesteerd in die lege loods', zei hij. 'Dat leek een goede investering, omdat het voor een jaar of vijftien tot twintig zou zijn. Eerst waren we tevreden, maar na paar maanden kregen we geen betalingen meer. Toch zijn wij doorgegaan en we hebben 26 jongeren binnen gekregen van wie we er zeventien aan het werk hebben gekregen.'

Vergoedingen

Ook de gemeente Den Haag kreeg voor de opening signalen dat het niet goed ging. Inmiddels was Guernaoui vertrokken en had wethouder Bert van Alphen (GroenLinks) het dossier overgenomen. Hij stelde een onderzoek in en ontdekte dat het helemaal misging bij de Energieacademie. Vergoedingen aan bestuursleden zouden te ruim zijn geweest en niet volgens afspraak, en salarissen van medewerkers en kwartiermakers waren niet marktconform. Ook de afspraken met leerwerktrajecten waren niet transparant en in lijn met gangbare afspraken bij vergelijkbare trajecten.

Het gevolg is dat het geld op is, terwijl slechts een tiental mensen aan het werk is geholpen. De huidige Raad van Toezicht ziet nu geen andere mogelijkheid dan een faillissement aanvragen. 'De aanvraag ligt maandag bij de rechter', zei Pieter van Alphen namens de Raad van Toezicht. Hij ziet geen brood meer in de Energieacademie. 'De aanwas van nieuwe leerlingen blijft achter en daarom zijn de kosten nog altijd veel hoger dan de inkomsten. Het enige leerwerkbedrijf dat wel werkt, is Traub. Maar niet iedereen wil stukadoor worden.'

Doorstart

Traub ziet door een faillissement zijn investeringen in rook opgaan en wil daarom een doorstart. 'Wij kunnen doorgaan en knallen. Als de stekker eruit getrokken wordt, dan hebben we een groot probleem en staan wij op straat en de jongeren die bij ons in de opleiding zitten ook.'

Janice Roopram van Hart voor Den Haag/Groep de Mos steunt hem. 'Ik doe een klemmend beroep op de wethouder om de faillissementsaanvraag uit te stellen', zei Roopram. 'Eerst moet er duidelijkheid komen over de wanpraktijken. Ook de gemeente heeft een verantwoordelijkheid.'

Rol gemeente

Ook het CDA wil duidelijkheid over de rol van gemeente. 'Het project blijkt al snel op drijfzand gebouwd', zei Frey. 'Wat heeft de gemeente gedaan? Er is 1,3 miljoen euro subsidie naar de Energieacademie gegaan. Slechts een fractie is bij de mensen terecht gekomen die het nodig hebben.'

De VVD spreekt van absolute mismanagement. 'Dit was een prachtig initiatief', zei VVD’er Oudshoorn. 'Het heeft er alle schijn van dat er misbruik is gemaakt van de kwetsbaarheid van de mensen en dat er een aantal mensen is geweest die hier persoonlijk beter van is geworden.' Oudshoorn vindt dat de rekenkamer een onafhankelijk onderzoek moet starten naar de kwestie en vindt zelfs dat aangifte overwogen moet worden.

Schuldeiser

Volgens wethouder Van Alphen kan hij geen uitstel vragen voor een faillissement. 'De gemeente gaat daar niet over. De stichting Energieacademie heeft het faillissement aangevraagd', zei hij. Toch zal hij een uiterste poging doen. 'Er is een schuldeiser die niet akkoord is gegaan met een betalingsregeling en dus kan de stichting niet anders dan faillissement aanvragen. Wat ik wil doen, is het gesprek met de stichting en de betreffende schuldeiser aangaan en kijken of hier een mouw aan te passen is. Lukt dat niet, dan is de zaak zoals het is.'

Van Alphen zei wel dat de werkleerlingen die in een opleiding zitten verder begeleid zullen worden door de gemeente, zodat zij niet tussen de wal en het schip vallen. Ook wil hij zich inzetten voor Traub. 'Het concept van de Energieacademie doet er toe', stelde hij. 'Wij hebben adviesbureau BDO de opdracht gegeven om een nieuwe vorm voor de Energieacademie te vinden die levensvatbaar is. Daarover gaan we ook praten met Peet Traub. Ook ga ik met Traub in gesprek over de voorzetting van zijn activiteiten. Inzet daarbij is dat alle werkkandidaten hun opleiding kunnen afmaken.'

@OmroepWest