2017: Veel wijsheid en gezondheid!
Het jaar 2016 ligt definitief achter ons. Oud en nieuw is voorbij en we hebben elkaar traditiegetrouw een gelukkig nieuwjaar toegewenst. De diverse terreuraanslagen en de aanhoudende vluchtelingenstroom hebben een zware wissel getrokken op onze beleving het afgelopen jaar. Vooral de internationale aanslagen hadden de meeste impact. Daarnaast kreeg de politieke elite zware klappen, veroorzaakt door wantrouwen en een gevoel van machteloosheid van veel mensen, een gevolg van het decennialang negeren van veel kiezers. Mensen hebben een groot gevoel van onmacht. Over immigratie, over globalisering maar ook over de open grenzen. Hebben we nog wel greep op onze grenzen en op de inrichting van onze samenleving? Europa kent twee grote symbolen. Ten eerste het akkoord van Schengen, waarmee de binnengrenzen zijn opgeheven. Indertijd op een slaperig drielandenpunt in Luxemburg besloten. Het tweede grote symbool is de euro. Dat is ook op een bijna administratieve manier afgewikkeld. Veel critici zien daarin een bewuste strategie, waardoor het wantrouwen groter is geworden.
Het kabinet loopt op zijn eind en in maart zijn er verkiezingen. Het Binnenhof maakt zich op voor een uiterst onvoorspelbare verkiezingscampagne. Volgens analisten zullen ook de Nederlandse kiezers de politieke elite een gepeperde rekening presenteren.
Het is bekend: velen maken zich ongerust over de verharding in de samenleving en de daaruit voortvloeiende tweedeling. Velen noemen het Oekraïne referendum van vorig jaar een dieptepunt, vooral de politieke onzin die dat opleverde en het nietszeggende inlegvelletje van de premier. Maar ook de komst van splinterpartijtjes en weer afsplitsingen daarvan, alsmede nieuwe politieke gelukzoekers in het electorale krachtenveld. Dit veroorzaakt een gevoel van onveiligheid. Eén vraag domineert alle gedachten: wie schopt het tot dé uitdager van publieksfavoriet Blonde Geert? Vooralsnog beheerst hij het totale discours. Geen ander voerde zo geharnast en agressief campagne tegen alles wat de coalitie en de constructieve oppositie ondernamen.
De centrale vraag is: wie wordt de uitdager? Het einde van 2016 markeerde ook het einde van het kabinet - Rutte II, de coalitie die de vaart er weer in bracht op het Binnenhof. De economische crisis bracht een dwingende, politiek breed gedragen hervormingsagenda. Dat zorgde in Den Haag voor tevredenheid over de getoonde daadkracht: daarbuiten heersten scepsis en ongerustheid over alle veranderingen. Wacht maar tot de economie aantrekt, was lang de bezweringsformule in de coalitie. Is de beschreven gang van zaken niet een typisch kenmerk van de huidige sociale participatie-rechtsstaat? Iedereen eist respect, maar niemand geeft het, dus niemand krijgt het. Een aardige opmerking hoorde ik laatst in de wandelgangen van de Tweede Kamer. ‘’Het probleem is niet de toon van het debat. Het probleem is dat er alleen nog maar toon is en geen debat’’. Men spreekt elkaar voortdurend aan op elkaars vermeende overtuigingen. Men neemt elkaar aan een stuk door de maat op basis van afkomst, sociale positie en achtergrond en men beschuldigt elkaar in de meest karikaturale termen. Politiek is niet het domein van kennen en weten, maar ook van oordeel en overtuiging. Feiten moeten in een verhaal worden geplaatst. Het economisch herstel dringt de sociaal-economische agenda naar de achtergrond en nu blijken de kiezers het over heel andere dingen te willen hebben: immigratie, integratie, de islam, de vluchtelingen, de dreiging van het terrorisme en het voortbestaan van de EU. Op al die onderwerpen zijn de populisten die hun beloften niet of nauwelijks kunnen waarmaken, dominant en offensief. De lijsttrekker die er in slaagt hiervoor een beschaafd alternatief te brengen dwingt hen tot steeds extremere standpunten, waardoor zij voor steeds meer kiezers onacceptabel worden. Als Sybrand Buma, statement van respect en visitekaartje van het CDA, zijn talrijke troefkaarten goed speelt, met zijn sympathie en nimmer geveinsde, oprechte belangstelling, kan het zelfs heel goed zijn dat hij een prachtige verkiezingsoverwinning behaald en dit jaar de Politicus van het Jaar wordt.
Voor 2017 wens ik u veel wijsheid en gezondheid toe en hoop ik dat al het mooie en positieve langzaam weer zal overheersen. Een beetje aandacht en begrip voor elkaar. Misschien komt het dan toch nog goed. Ik heb er alvast een toost op uitgebracht. En natuurlijk wens ik alle politieke partijen een respectvolle verkiezingscampagne!