Beste gemeenten 2023: sociale binding brokkelt af

In het oosten van ons land ervaren inwoners steeds minder binding met de buren en groeikernen zijn vatbaar voor sociale problemen. De beste gemeente om te wonen is Rozendaal. Bloemendaal, Heemstede en Laren bleven trouw aan hun reputatie en bieden ook nu weer een optimale mix aan facetten van woongenot.

Dat blijkt uit het onderzoek Beste gemeenten 2023. Zoals elk jaar vergelijken EW en Bureau Louter alle gemeenten van Nederland op de aspecten die bepalend zijn voor de kwaliteit van de woonomgeving. In het rijtje van gemeentelijke uitdagingen staat ook het scheppen van sociale cohesie tussen inwoners. Om na te gaan hoe inwoners de sociale cohesie in hun buurt ervaren, selecteerden de onderzoekers van Bureau Louter vragen uit het driejaarlijkse Woononderzoek Nederland van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het ­ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Gevraagd werd of buren elkaar kennen, of ze contact hebben met elkaar en buurtbewoners, of buren elkaar helpen, samen dingen doen, prettig met elkaar omgaan, of de buurt gezellig is, en of de bewoners tevreden zijn met de bevolkingssamenstelling van hun buurt. En: voelen de ondervraagden zichzelf verantwoordelijk voor de leefbaarheid in hun buurt? De sociale cohesie is het sterkst op Vlieland en Terschelling. Op eilanden zijn inwoners vanzelf aan elkaar overgeleverd. Andere Waddeneilanden scoren eveneens hoog. Voor de kaart Sociale gebieden wordt over gemeentegrenzen heen gekeken en bijvoorbeeld rekening gehouden met inwoneraantal.

Potentiaalkaart

Op de potentiaalkaart tekenen zich sociale en minder sociale gebieden af. Van Megchelen in de Achterhoek tot het Overijsselse Hardenberg loopt een donkerrode strook over de kaart: een sterk sociaal gebied. Zo ook de gebieden tussen Zoutkamp en Kloosterburen in Groningen en rond Boxmeer in Limburg, en Schouwen-Duiveland in Zeeland. De potentiaalkaart toont ook de verontrustende ontwikkeling dat sinds 2006 nagenoeg overal de onderlinge binding afbrokkelt. Steden zijn kwetsbaar, en dan vooral de universiteitssteden. Zo staat het sociale klimaat in de stad Groningen onder druk. De laatste jaren wordt vaak overlast van studenten gemeld. In studentenwijken zijn er campagnes om hen na tien uur ’s avonds koest te houden. Na brandbrieven uit buurten is een overlastcoördinator aangesteld.

Regionale verschillen in sociale binding zichtbaar

Door per locatie op de kaart scores te bepalen op basis van alle gebieden binnen een straal van 20 kilometer, worden regionale verschillen in sociale binding zichtbaar. De sociale cohesie is laag rond steden als Amsterdam, Groningen en Den Haag, terwijl die in het oosten van het land zeer hoog is. Bureau Louter gebruikte voor deze analyse onder meer de antwoorden op vragen over sociale cohesie uit het driejaarlijkse Woononderzoek Nederland, waarvoor ook alle edities van 2006 tot en met 2021 zijn gebruikt. Hoewel inwoners van grote delen van Noord-,Oost- en Zuid-Nederland positief zijn over aspecten van onderlinge verbondenheid, is toch overal in Nederland de sociale cohesie verminderd. Alleen in de Kop van Noord-Holland, rondom Den Helder, en in Overijssel, in de buurt van Rijssen-Holten, is de ­sociale cohesie licht gestegen.

Voormalige groeikernen

Onder aan de ranglijst voor sociale cohesie staan ook de voormalige groeikernen: de kleine en middelgrote dorpen die vanaf de jaren zestig werden aangewezen als plekken voor grootschalige woningbouw om steden te ontlasten. Zoetermeer is nummer 316 op de lijst. De stad was als groeikern aantrekkelijk voor gezinnen die een ruim appartement of huis met tuintje zochten. In amper vijftig jaar is het inwonertal gegroeid van minder dan 10.000 tot ruim 127.000, evenveel als in Leiden.

Lansingerland plaats 64

Recent verschenen berekeningen op basis van CBS-cijfers. En wat blijkt: De gelukkigste inwoners van Nederland wonen niet in Rozendaal, maar in Dalfsen. De Overijsselse gemeente scoort volgens het CBS het beste op allerlei aspecten die samen de brede welvaart van een gemeente vormen. Opvallend aan de cijfers, die de laatste drie jaar door hen verzameld zijn, is dat het leven sowieso goed is in het Overijsselse land. Na Dalfsen volgen Dinkelland, Raalte en Staphorst en daarna pas een gemeente in een andere provincie: De Wolden, nét over de grens met Drenthe. De eerste gemeente in de Randstad? De Ronde Venen, op plek 23. Lansingerland hoort op veel aspecten nét bij de top van Nederland, op nummer 64. Dat is een resultaat om trots op te zijn, met dank aan het CBS.