Bijzonder Partijcongres CDA:
Berouw, bezinning en vooruitkijken
Het Bijzonder Partijcongres van 10 en 11 september markeert een belangrijk moment voor het bouwen aan de toekomst van het CDA. Tijdens het congres wordt teruggeblikt op de afgelopen verkiezingen, verantwoording afgelegd over de resultaten van de evaluatiecommissie en is er een inhoudelijke discussie over de koers van de partij.
Menselijke maat centraal
Het extra CDA-congres is een initiatief van de stichting Sociale Christendemocratie. Ruim 500 leden steunden de oproep en vinden dat op het congres verantwoording over diverse kwesties moet worden afgelegd. De afgelopen tijd hebben volgens de stichting veel leden zich afgevraagd hoe het zo mis is kunnen gaan. Gaandeweg is het CDA uit het oog verloren dat de menselijke maat centraal moet staan in de uitwerking van beleid. Dat beleid heeft enorme gevolgen gehad voor veel kwetsbare mensen op allerlei terreinen. De overheid gaat uit van wantrouwen, die mensvisie moet veranderen, vinden zij. Menselijke waardigheid en moraliteit moeten bovenaan worden gezet. Het is voor velen moeilijk te verkroppen dat er zoveel is gelogen in de toeslagenaffaire en dat bestuurders er mee wegkomen. Zeker de christendemocraten hebben hier hun plicht verzuimd.
Eenheid geschaad
Veel leden hebben de partij teleurgesteld de rug toegekeerd. Zij vinden dat er weinig meer over is van een christendemocratisch gedachtegoed en het uitdragen daarvan. De partij is volgens hen de afgelopen jaren helemaal geen waarde gedreven politieke beweging gebleken. De eigen christendemocratische uitgangspunten werden alleen met de mond beleden. Als het op de uitwerking aankwam, werden deze rap bij het oud vuil gezet. De partij is vooral met zichzelf bezig geweest. De organisatie en interne omgangsvormen lieten te wensen over. In de campagne naar de lijsttrekkersverkiezing is een sfeer van onderling wantrouwen ontstaan die ook na de verkiezing de eenheid binnen de partij heeft geschaad. Een cultuur van lekken en gesprekken via de media in plaats van met elkaar is debet geweest aan de verdeeldheid. Het evaluatierapport van de commissie-Spies legde wat dit laatste betreft de vinger op de zere plek.
Meer marktwerking
Velen in de top van de partij hadden helaas niet door dat het CDA in de loop der jaren steeds verder ging aanschurken tegen de VVD. Net als bij de liberalen kwamen meer marktwerking, minder overheid en minder regelgeving voorop te staan. De decentralisatie van de gezondheidszorg naar de gemeenten was een platte bezuinigingsoperatie, die grote gevolgen heeft gehad. Het uitgangspunt van solidariteit was bovendien ver te zoeken. Gelukkig ging de partij bij de toeslagenaffaire door toedoen van Pieter Omtzigt eindelijk eens daadwerkelijk voor gerechtigheid. Maar vervolgens werd Chris van Dam, de voorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie, op een onverkiesbare plaats gezet en ontstond intern de affaire-Omtzigt. Het standpunt van het CDA bij de afgelopen vluchtelingencrises was ronduit beschamend.
Rentmeesterschap is een van de uitgangspunten van het CDA. Het eigenaarschap van dit thema is door de partij voor een groot deel ondergeschikt gemaakt aan de economie. Klimaatverandering met als gevolg de opwarming van de aarde is hiervan het gevolg. Het gaat zelfs sneller dan we allen denken. Door onze industriële revolutie hebben we onze planeet in anderhalve eeuw tijd met 4 tot 6 graden Celsius opgewarmd
Heldere boodschap
Met nog geen miljoen stemmen kreeg het CDA in maart vijftien zetels in de Tweede Kamer. Vier zetels verlies, een scherpe evaluatie van de verkiezingscampagne en het resultaat lag voor de hand. De meest vruchtbare bron van electorale ellende leek de selectie van de lijsttrekker geweest te zijn. Een interne verkiezing met horten en stoten, het plotse terugtreden van de beoogd lijsttrekker, en uiteindelijk de selectie van een lijsttrekker die eerder aangaf niet in te zijn voor dat lijsttrekkerschap. Met op de tweede plaats van de kandidatenlijst een populaire politicus die eerst akkoord ging met de kwalificatie running mate maar later liever simpelweg als nummer 2 bekend stond. De verkiezingen heeft het CDA verloren door de interne kampenstrijd, de CDA-onwaardige omgangsvormen, onduidelijke inhoud, de belabberde campagne en het gebrek aan regie. De falende verkiezingscampagne van het CDA bracht echter een veel fundamenteler manco aan het licht: de partij had geen helder profiel, het ontbeerde een heldere boodschap en daar gaan de kiezers juist voor. Het CDA zal het heel lastig krijgen om het eigen profiel ondubbelzinnig aan te scherpen. Men is dat niet gewend. Lange tijd was het immers de (levenslange) verbondenheid met kerk en partij die kiezers ertoe bracht op het CDA of zijn voorgangers te stemmen. Profilering op specifieke issues was daarbij niet echt nodig en electoraal van ondergeschikt belang. Al slaagde Lubbers er midden jaren tachtig in om kiezers te winnen op basis van zijn regeringsbeleid en wist Balkenende in het begin van deze eeuw stemmen te trekken met een beroep op normen en waarden.
Richtinggevende uitspraak
Belangrijk is dat de leden op het congres een richtinggevende uitspraak doen over de koers van de partij. Zoals over de tekortschietende overheid, de groeiende tweedeling in de samenleving, de toenemende onvrede en het onvermogen van de politiek dit op te pakken. We moeten praten over hoe ons land erover vijf of twintig jaar moet uitzien. Wat zijn de uitdagingen, waar leggen wij onze prioriteiten en hoe zien wij de oplossingen? Daarmee moet het CDA bezig zijn. Het bijzonder partijcongres is het moment voor berouw, bezinning en vooruitkijken. Open en duidelijk, respectvol, eerlijk, betrouwbaar en korte metten maken met de afrekencultuur. Zij aan zij werken aan herstel van een echte brede volkspartij.