CDA krijgt vertrouwen van kiezers
De gemeentelijke stembussen zijn weer voor vier jaar opgeruimd en voor de partijen begint het evalueren van de campagne en de behaalde resultaten. Alle stembiljetten zijn in verzegelde enveloppen opgeslagen in de kelders van het gemeentehuis, maar in sommige gemeenten is er nog een verbeten strijd om de zetels en worden soms voor de derde keer de stemmen één voor één nageteld. En daarna nog een keer. Alles om fouten te voorkomen. Blijft de restzetel bij een lokale partij of krijgt een andere partij een extra pion in de raad? In vijf gemeenten, waaronder Lansingerland, slaagde het CDA erin beter te scoren dan vier jaar geleden. Het kreeg totaal 500 stemmen meer dan in 2018 en ging van vijf naar zes zetels. Het heeft van haar kiezers het vertrouwen gekregen om aan de slag te gaan en ziet uit naar samenwerking met de andere partijen om de overeenkomsten te zoeken en verschillen te overbruggen.
Nieuw college
Na het definitief vaststellen van de uitslag van de raadsverkiezingen zijn gemeenten de komende maanden volop in de ban van het formeren van een nieuw college. Meer kleinere fracties in de gemeenteraad leiden waarschijnlijk tot een langere formatieduur. Het record uit 2018 is 188 dagen en als het tegenzit worden de nieuwe wethouders pas in de zomer geïnstalleerd. Spelregels voor het opstellen van een nieuw coalitieakkoord en het benoemen van nieuwe wethouders zijn er niet. Een vast element in het formatieproces is in 2002 bij de invoering van de zogeheten dualisering afgeschaft: de duur van de formatie is vrij. Voor 2002 waren gemeenteraden verplicht uiterlijk zes weken na de raadsverkiezingen de nieuwe wethouders te benoemen. Na vijf keer vrij formeren is het patroon helder: het overgrote deel van de gemeenteraden benoemt voor begin juni de nieuwe wethouders, de trage onderhandelaars hebben meer dan drie maanden nodig.
Informateur
Een belangrijk nieuw element in het lokale formatieproces is de komst van de (in)formateur van buiten. Sinds 2002 wordt steeds vaker een onafhankelijke, ervaren bestuurder, politicus, gespreksleider of procesbegeleider ingehuurd voor verkenning en informatie. In 2014 had 40 procent van de gemeenten al een (in)formateur van buiten. De belangrijkste reden: de grootste partij pakt niet meer vanzelfsprekend de regie. En het is netter – ook naar de andere partijen – om eerst een verkenning uit te voeren naar de wensen van álle partijen. Een informateur, die al dan niet wordt voorgesteld door de grootste fractie, kan dan altijd het inhoudelijke proces over de inhoud van een coalitieakkoord nog gaan leiden.
Versplintering
Een groot verschil met twintig jaar geleden is dat de keuze voor een meerderheidscoalitie minder vanzelfsprekend is. In 2018 waren er al 56 gemeenten waar de raad koos voor een raadsprogramma, dat wil zeggen de keuze om zowel een inhoudelijk programma als collegevorming een zaak van de gehele raad te maken in plaats van te werken met een vaste coalitie en vaste oppositie. Deze ontwikkeling lijkt parallel te gaan met de zogeheten fragmentatie van de gemeenteraad. In 2002 telden de gemeenteraden gemiddeld zes fracties en kwam het raadsprogramma nauwelijks voor. Na de raadsverkiezingen van 2018 telde de gemeenteraad gemiddeld zeven fracties met uitschieters tot meer dan vijftien. De versplintering blijkt zich nu wederom verder door te zetten. Tegelijkertijd was – samenhangend met die versplintering – het aantal wethouders gestegen van gemiddeld drie in 2002 naar gemiddeld vier in 2018. Uitschieter was vier jaar geleden Rotterdam dat na maandenlang formeren tot een zes-partijen-coalitie kwam met uiteindelijk tien wethouders. De benoeming van wethouders kost elke formatie steeds meer tijd. Tot 2002 besliste de wethouder als lid van de gemeenteraad – en vaak ook als lijsttrekker – mee over wie in het dagelijks bestuur van de gemeente aan kwam. Sinds 2002 hoeft de wethouder niet meer uit de raad te komen, noch in de gemeente te wonen. Zeker de laatste tien jaar worden er steeds meer wethouders-van-buiten benoemd. En steeds vaker gebeurt dat na een sollicitatieprocedure, soms zelfs door de gehele raad.
Goede campagne
Het CDA Lansingerland voerde een goede campagne waar het met trots op kan terugzien. Het ging over de inhoud, met respect voor elkaars standpunten. Om met onze lijsttrekker Jan-Willem van den Beukel te speken: Dank aan alle leden, vrijwilligers, bestuur en kandidaten die dit mogelijk hebben gemaakt. Het CDA Lansingerland bruist en staat een mooie toekomst te wachten. Samen bouwen aan een Lansingerland dat we door willen geven aan onze kinderen met minder ik en meer wij.
Bron: Binnenlands Bestuur