Bijdrage CDA op de begrotingsbehandeling

Het College heeft als titel voor de begroting gekozen voor “verantwoord overdragen”. Een titel die het CDA aanspreekt. Het raakt immers ons belangrijke uitgangspunt rentmeesterschap, het verantwoord overdragen aan een volgende generatie. En het spreekt ook mij persoonlijk aan, omdat dit mijn laatste gemeentebegroting is die ik als raadslid en fractievoorzitter zal behandelen.

Bij het voorbereiden voor deze begroting heb ik nog wel teruggedacht aan het proces rond de kadernota. Een intensief proces, waarbij via een indrukwekkend overzicht van de begrotingsknoppen en benchmarkcijfers met andere gemeenten een grote hoeveelheid ombuigingen is opgesteld, die in de kadernota ook door de Raad zijn bekrachtigd. Ombuigingen die pijnlijk waren en waar wij, samen met andere, de scherpste kantjes al hebben afgevijld. Zo dienden wij een amendement in om de voorgestelde bezuiniging op de gehandicaptenparkeerkaart terug te draaien en werd onze motie om het gemeentehuis minimaal 1x per week in de avond open te stellen, of een dagdeel in het weekend unaniem aangenomen. We lezen over dit laatste niets terug in de begroting. Daarom de vraag aan wethouder Fortuyn: hoe staat het met de plannen voor de avondopenstelling of weekendopenstelling van het gemeentehuis. Kunnen wij er vanuit gaan dat dit vanaf de eerste week van januari 2022 is gerealiseerd?

Ook werd onze motie over de instelling van een kapitaaldekkingsreserve aangenomen en deze motie is nu uitgewerkt in de begroting. Wij zijn tevreden over de wijze waarop dat is gedaan en zijn blij dat we op deze manier een manier hebben gevonden om het structureel saldo in de jaarschijven 2024 en 2025 flink kunnen verbeteren. Want in het kader van verantwoord overdragen zitten daar wel onze zorgen. Ondanks het nu structureel verwerken dat de compensatie van de jeugdzorg, het positieve effect van de septembercirculaire en het in de begroting niet terugdraaien van de ombuigingen bij de kadernota blijven de tekorten in jaarschijven 2024 en 2035 zeer fors. En dan hangt de herverdeling van het gemeentefonds nog als een zwaard van Damocles boven ons hoofd. We hebben allemaal gezien hoe lastig en pijnlijk het was om bij de kadernota een aantal miljoenen om te buigen, de keuzes die gemaakt moeten worden in de toekomst zullen waarschijnlijk nog veel pijnlijker zijn. Wat wij vragen aan het College is, om, vergelijkbaar met het kadernotaproces van dit jaar, ook voor de volgende kadernota en met een nieuwe Raad, een vergelijkbaar zorgvuldig proces op te zetten.

Onze tevredenheid over het kadernotaproces was groot, helaas is ons enthousiasme over het proces kadernota – begroting een stuk minder groot. Wij zijn ronduit verrast door een aantal ontwikkelingen die wij lezen in de begroting. Allereerst valt ons op dat realistisch begroten in het sociaal domein per saldo 1,7 miljoen euro extra kosten met zich meebrengt in 2022. Dat is een bijstelling van ruim 4% ten opzichte van het geraamde resultaat en dat slechts in enkele maanden tijd. Het geeft in onze fractie toch wel de verzuchting dat we in onze optiek nog steeds erg weinig grip hebben op de financiën in het sociaal domein, ondanks de eerder aangenomen motie p&c cyclus in het sociaal domein. Ik zou op dit vraagstuk graag eens een reflectie horen van wethouder van Tatenhove en wethouder Arends. Wat gaan zij meegeven aan hun opvolgers / cq het volgende college om dit verantwoord over te dragen? Want met de manier waarop het nu gaat, is het maken van een fatsoenlijke begroting eigenlijk niet mogelijk. Het maken van een fatsoenlijke begroting is ook erg lastig met alle fratsen die het Rijk uithaalt. Nu pakt het met de jeugdzorg en de septembercirculaire goed uit, maar dreigt de herverdeling van het gemeentefonds weer zwaar negatief uit te pakken. Feitelijk is er geen peil op te trekken en dat maakt sturen en kaders stellen erg lastig. Wij overwegen een motie in te dienen bij de begroting waarin we als Raad gezamenlijk en het liefst collectief ons onvrede uitspreken over de onvoorspelbaarheid van de hoogte van het gemeentefonds en de financiële spelregels. Dit als signaal namens onze gemeente naar de Provinciale toezichthouder en het ministerie van BZK. We horen graag van andere fracties hoe ze daar tegenaan kijken.

Ook verrast waren wij over een aantal taakverzwaringen, groei en uitvoering ambities. In het financieel overzicht op bladzijde 14 en 15 kopje 3. Er wordt aan de Raad onder meer gevraagd om 800.000 euro structureel kosten te maken voor ICT gerelateerde zaken. Een zeer fors bedrag dat buitengewoon summier onderbouwd wordt in de begroting. Natuurlijk hebben wij vertrouwen dat het College zulk geld goed gaat besteden en wij waarderen de bestuurlijke moed van het College om deze problematiek in deze fase op tafel te leggen, maar in het kader van de kaderstellende en controlerende rol van de Raad vindt het CDA dat er echt meer informatie nodig is over nut en noodzaak van deze extra kosten. En ook met een goede adequate onderbouwing van het hoe en waarom van de hoogte van het bedrag. Graag horen wij dan ook van wethouder Fortuyn een reflectie over het proces. Het bevreemd ons bijvoorbeeld zeer dat bij het opstellen van de kadernota zaken zoals de Archiefwet en de consequenties van het thuiswerken nog onvoldoende in beeld waren.

Hetzelfde geldt ook voor de transitie naar volwaardige inzet strategische opgaven en betrouwbare ondersteuning, hier wordt om een structurele extra inzet van 647.000 gevraagd. De onderbouwing op bladzijde 10 bestaat uit 7 regels die niet duidelijk maken waarom deze extra inzet bij de kadernota nog onbekend was, wat nu maakt waarom dit nu ineens structureel nodig is en hoe deze extra inzet op de weegschaal van het maatschappelijk belang is afgezet is tegen de ombuigingen bij de kadernota die grotendeels gehandhaafd zijn. Het is een verzamelpost, dus er is niet echt 1 wethouder van, maar ik verneem graag een reflectie over het gelopen proces, de nut en noodzaak en het hoe en waarom van de omvang van de investering.

Zoals het er nu voorstaat neigt het CDA er naar om door middel van een amendement of anderszins deze budgetten te blokkeren en pas vrij te geven nadat er een goed onderbouwd raadsvoorstel is goedgekeurd met antwoord op de door mij genoemde punten. In het kader van verantwoord overdragen vindt het CDA het ook belangrijk om te benomen dat wij het proces tussen kadernota en begroting bij dit soort grote verschuivingen graag anders zien, met meer transparantie. Bijvoorbeeld door technische beeldvormingsavonden die ook prima digitaal kunnen. Graag reflectie van wethouder Van den Beukel hierop.

Voorzitter, dan de ombuigingen uit de kadernota. Door de grote meevaller in de septembercirculaire zien we dat er in de jaarschijf 2022, ook met de extra inzet voor ict en strategische opgaven, een grote plus is ontstaan. Er komt een extra ruimte van 2,65 miljoen euro, bovenop de al geraamde 337.000 euro. Samen rond de 3 miljoen euro. Het CDA vindt het niet uit te leggen aan onze inwoners dat er fors wordt gekort op allerlei voor inwoners en lokale bedrijven belangrijke zaken, terwijl de gemeente een plus van ruim 3 miljoen euro verwacht in 2022. Tegelijkertijd maken de meerjarencijfers wel dat ingrijpen op langere termijn noodzakelijk blijft, zelfs meer dan we tot nu gedaan hebben. Het CDA zoekt daarom naar een manier om de bezuinigingen voor 2022 grotendeels terug te draaien, met de septemberciruclaire als dekking, waardoor het ook aan de volgende coalitie is om integrale afwegingen te maken over het structureel sluitend krijgen de begroting in de jaren 2023 en later. Uiteraard kunnen dat deels dezelfde ombuigingen zijn die nu voorgesteld zijn, maar dan een jaar later. Maar wellicht kunnen dat ook andere keuzes zijn.

Nog een paar losse opmerkingen:

• Het CDA zou graag uitleg ontvangen over de gestegen investeringskosten van de calamiteitenweg Klappolder. In de begroting van 2021 stond die namelijk voor 2 miljoen euro, in de begroting 2022 is de totale investeringssom opgelopen tot 5 miljoen euro. Een stijging van 150% die niet wordt toegelicht in de begroting en voor zover ons bekend hebben we daar ook geen brief over ontvangen. Al ken het natuurlijk zijn dat wij iets gemist hebben, maar dat horen we dan wel.
• Dat brengt ons bij het volgende: er staat nog een beeldvorming op de planning waarin we de diepte in zouden gaan over het MIP, en ook alle in het MIP genoemde investeringen nog eens zouden afstoffen. Kan aangegeven worden wanneer we deze beeldvorming kunnen verwachten? Want waar Klappolder een hele grote afwijking betreft, zien we ook bij sommige andere investeringen, zoals voetbalvelden, grote verschillen ten opzichte van vorig jaar.
• Wij zijn tevreden met de intensivering van cameratoezicht. We vragen de burgemeester om hierbij vooral te focussen op de stations en andere plekken waar veel fietsen en scooters worden gestolen, want de grote hoeveelheid fietsen en scooterdiefstallen baart ons grote zorgen
• In de begroting wordt nogmaals benadrukt dat Lansingerland in 2023 overstapt op Diftar. Het CDA is en blijft daar geen voorstander van, omgekeerd inzamelen of nascheiding zijn veel effectievere manieren van afvalinzameling. Wij hopen dat na de verkiezingen in maart de realiteitszin op dit dossier terugkeert
• Het is goed om te constateren dat we in de afgelopen 4 jaar weer grote stappen hebben gezet in de afronding van de Vinex opgave die we in een ver verleden zijn aangegaan. Een opgave die Lansingerland in grote problemen heeft gebracht rond de kredietcrisis. Het College heeft voortvarend gehandeld wat ons betreft en we zien dat Parkzoom zo goed als klaar is, dat Rodenrijse Zoom gereed is, dat Meerpolder vrijwel gereed is, dat Westpolder geoptimaliseerd is, dat we in Wilderszijde de eerste paal in Plan Buiten hebben geslagen en het bestemmingsplan er snel aankomt. En dat onze bedrijventerreinen zich ongelooflijk snel ontwikkelen, grond wordt zeer schaars in Lansingerland.
• In het Coelo overzicht op bladzijde 134 blijkt duidelijk dat het OZB percentage in Lansingerland onder het landelijk gemiddelde ligt. Een van de doelen van de coalitie. Ook de afvalstoffenheffing ligt rond het landelijk gemiddeld, alleen de rioolheffing is in onze zompige gronden wel iets hoger dan landelijk gemiddeld, maar dat is niet zo vreemd. Wat ons betreft verdiend het College hiervoor complimenten!

Voorzitter, deze bijdrage is een behoorlijk lang financieel verhaal geworden. Dat past ook wel bij een begroting, maar ook goed om op te merken is waarvoor we het doen. Lansingerland is voor mij en vele anderen een prachtige gemeente om te wonen. Ondanks de groei veel sociale samenhang, een sterk verenigingsleven, veel inwoners die participeren en elkaar willen helpen, die naar elkaar omkijken, een zeer sterke economie, met ondernemers die voor heel veel lokale werkgelegenheid zorgen, goede scholen in goede schoolgebouwen, mooie sportaccommodaties, prachtige groene gebieden zoals de Rottemeren, het Hoge en Lage Bergsche Bos, het Annie MG Schmidtpark en de Groenzoom, wijken vol met groen en een hoge leefkwaliteit. Laten we vooral dit verantwoord overdragen!