Gemeenteambtenaren gebukt onder hoge werkdruk

Gaan de gemeenteambtenaren van Lansingerland gebukt onder een hoge werkdruk? Het merendeel van de gemeenteambtenaren in ons land hebben hier last van, zo blijkt uit een recente enquête van Binnenlands Bestuur. Ruim één op de twee medewerkers geeft aan dat de werkdruk hoog tot heel hoog is en ook nog eens verder oploopt. De oorzaken zijn divers: Coronamaatregelen, duurzame ambities, digitalisering, de Algemene Verordening Gegevensbescherming, (Europese verordening waarin regels staan met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens), de Omgevingswet, de opvang van Oekraïners – het rijtje extra taken die gemeenten er de laatste jaren bij hebben kregen is bijkans eindeloos. En tenslotte komt daar dan ook nog de vervangingsvraag qua personeel bij. Dat wil zeggen, als een gemeente al nieuw personeel kan vinden. Naast de vele extra taken, is dat volgens velen de hoofdoorzaak van de hoge werkdruk. Daarnaast roepen veel gemeenten in de strijd tegen de energiearmoede nieuwe regelingen in het leven. Veel gemeenten voelen de behoefte om nog meer te doen voor inwoners in geldnood. Ruim een kwart heeft al een lokaal noodfonds opgezet om inwoners door de inflatiecrisis te helpen. De rijksoverheid geeft dit jaar 17 miljard euro uit aan koopkrachtmaatregelen om de klappen op te vangen van de ongekend hoge inflatie.

Groter verloop

Sinds corona is er een groot verloop ontstaan. Mensen zijn in die periode gaan nadenken over hun loopbaanontwikkeling. Dat heeft gezorgd voor veel vacatures en voor het inwerken van nieuwe collega’s. En dat geeft natuurlijk extra werkdruk. Afgezien van de berg extra taken en de lastige vervangingsopgave is er nog een belangrijke oorzaak voor de oplopende werkdruk in ambtelijke organisaties. Dat komt door inwoners die mondiger zijn geworden, veeleisender en vaak ontevredener. Dat kost niet alleen extra tijd, maar vraagt van ambtenaren ook om alert en weerbaar te zijn. Vooral onder medewerkers in de directe dienstverlening aan burgers leidt dat tot stress. Reden waarom veel gemeenten weerbaarheidstrainingen zijn gaan geven aan het personeel. Daar is erg veel animo voor, de trainingen zijn zelfs overboekt.

Keuzes maken

Behalve met veeleisende burgers, hebben ambtenaren minstens zoveel rekening te houden met wat hun politieke bazen willen dat ze oppakken. De vorig jaar aangetreden colleges barsten doorgaans van de ambities. De ambtelijke leiding zie het wel als hun taak vraag en aanbod in balans te krijgen en daarover het gesprek te voeren met het college. Er moeten nu eenmaal keuzes worden gemaakt. Veel ambtenaren waren van begin tot het einde betrokken bij de collegeonderhandelingen en waren in de gelegenheid aan te geven wat de organisatie wel en niet kon. Maar zij konden natuurlijk niet tegen een nieuw en ambitieus college zeggen doe de komende tijd eens rustig aan. Toch zien zij het als hun taak vraag en aanbod in balans te krijgen en daarover het gesprek te voeren met het college en de raad.

Stapeling wensen

Belangrijk is het, aldus de recensenten, het gesprek met het college en de raad open te houden. Maar evenals in de landelijke politiek, zit er druk op de bestuurders vanuit de samenleving. Die druk vertaalt zich door naar de ambtelijke organisatie. Want als het politiek moeilijk wordt, heeft de ambtenaar daar ook last van. Op dat terrein is het de laatste jaren complexer geworden. Dat speelt in Den Haag, maar dat speelt ook lokaal. Dat vergt extra aandacht voor de ambtelijk-bestuurlijke samenwerking.

Er is door gemeentebesturen de komende tijd nog veel werk te verzetten, denk alleen maar aan de komende verkiezingen in maart. Zoals Machiavelli, de Italiaanse filosoof (1469-1527) schreef: ‘Om de intelligentie van een leider in te schatten, kijk je om te beginnen naar de mensen die hem omringen.’