Groene hesjes, Bedreiging parlementaire democratie & Populisme
Groene hesjes
Het nieuwe jaar begon zoals de meeste jaren zijn begonnen. Twee halve Oudejaarsloten brachten bij elkaar een tientje op en de miljoenenjacht ging weer aan mijn postcode voorbij. Het oudejaarsritueel met de fles bubbels knalde desondanks naar behoren en de oliebollen waren van goede kwaliteit. Na wat losse knallen was er in m’n straat gelukkig geen vonkenstorm zoals in Scheveningen. M’n buurman had een sierpakketje met snel verwelkende vuurbloempjes en een paar sierpotjes. Een klein onschuldig pleziertje, waar voor de rest van de samenleving geen dreiging van uitgaat. De eerste week is alweer voorbij. De week van goede voornemens, afspraken, borrels en recepties. De week die aanvoelt alsof we weer hélemaal vooraan beginnen, terwijl we natuurlijk gewoon doorgaan op het punt waar we waren gebleven. In het broze vaasje van de premier staan nu de eerste tulpen. Het is een wonder dat het na de jaarwisseling nog héél is.
Even nog terug naar het vuurwerk. In de krant las ik hoe de brandweer in veel gemeenten oplaaiend vreugdevuur moest blussen. En dat het daarbij tussen de brandstichters en de brandweerlieden tot enig duw- en trekwerk was gekomen. Onze minister van Justitie liet weten het echt schandalig te vinden dat hulpverleners worden lastiggevallen, bedreigd en geïntimideerd. Desgevraagd zei hij: ‘Het past niet in onze samenleving. De straf voor het hinderen van hulpverleners mag wat mij betreft omhoog’. Duidelijke spierballentaal van onze energieke CDA-bewindsman. Hopelijk vindt de wettelijke uitvoering om dit gepeupel snoeihard aan te pakken en dienovereenkomstig zwaar te straffen nu eindelijk zeer snel plaats en blijft het weer niet bij woorden.
Bedreiging parlementaire democratie
In het lastig vallen van hulpverleners ziet men een bedreiging van de parlementaire democratie. Dat was onder meer aanleiding een staatscommissie parlementair stelsel (staatscommissie-Remkes) in het leven te roepen. Deze kwam vorige maand met haar eindrapport: Lage drempels, hoge dijken. Daarin staan voorstellen tot grote hervormingen van het politieke bestel: maar liefst 83 aanbevelingen, waaronder vijf grote hervormingen. Belangrijkste zijn een bindend correctief referendum, gekozen formateur, terugzendrecht Eerste Kamer en het instellen van een Constitutioneel Hof. Voor de meeste van deze aanbevelingen moet de Grondwet worden gewijzigd. Aanleiding voor dit onderzoek was de grote zorgen over de maatschappelijke ontwikkeling in ons land zoals het feit dat het parlement een steeds slechtere afspiegeling van de bevolking vormt. Bij een voortdurend groter wordende groep burgers leeft het gevoel dat ’Den Haag’ er niet voor hen is. Burgers dreigen af te haken of zijn dat al, constateerde de commissie. Veel van de grote hervormingen die de commissie thans voorstelt zijn niet nieuw en werden de afgelopen decennia al door verschillende (staats)commissies gedaan. Toch besloot de politiek ze telkens niet in te voeren. De staatscommissie doet nu verregaande voorstellen waar niet zonder meer een Kamermeerderheid voor is. Zij hoopt vurig dat kabinet en parlement dit keer anders beslissen, want er dreigt volgens hen gevaar. De vraag blijft of politiek Den Haag dit keer wel voor de waarschuwende woorden gevoelig is.
Populisme
Is er daadwerkelijk een bedreiging van de vertrouwde democratie? Het meest bekend is de beweerde bedreiging die uitgaat van het in heel de westerse wereld om zich heen grijpende populisme, in allerlei variaties. De tweede discussie wordt gevormd door diegenen die vinden dat de vertegenwoordigende democratie eigenlijk achterhaald is en op zijn minst moet worden aangevuld met een tweede maatschappelijke democratie. Het derde is die van een democratie die lijdt aan een bestel waar de democratische verantwoordelijkheden zijn zoek geraakt en waar de overheid bezig is zichzelf en daarmee de burger onmachtig te maken.
Gelukkig zijn taferelen zoals de gele hesjes in Frankrijk en recent bij onze zuiderburen, in ons land nog niet voorgekomen. Maar je ziet daar ook dat het volk zich niet gehoord voelt door de politiek. Hopelijk komt het in ons land niet zover. Het rapport van de commissie moet dan echter niet, zoals zo vele documenten, in een stoffige ministeriele la verdwijnen. Het zou trouwens beter zijn als iedereen voor de provinciale verkiezingen in maart geen geel, maar een groen hesje draagt: inderdaad, de kleur van het CDA!