Het CDA en zijn kernwaarden
Het CDA en zijn kernwaarden
Maakt het CDA zijn kernwaarden waar? Dat is de vraag toen de partij op 7 februari van dit jaar besloot met VVD en Forum voor Democratie het gesprek aan te gaan om te komen tot een nieuwe coalitie in Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Zij vonden in Lokaal Brabant een vierde partner. Er werd overeenstemming bereikt en een nieuwe cultuur van politiek bestuur gevonden. Het bestuursakkoord werd ingezet met de slogan Samen, Slagvaardig en Slim. Forum ziet de samenwerking met de VVD en het CDA in Noord-Brabant als een mijlpaal voor de partij. ‘Constructief samenwerken, verbinden’, liet hun partijleider weten.
Strategische fout
Een merkwaardige uitspraak voor iemand die CDA en VVD recent tot de linkse cultuur marxistische hoofdstroom rekende die uit is op de vernietiging van Nederland. Tien jaar geleden was er het geruchtmakende CDA-congres in de Rijnhal in Arnhem over het coalitieakkoord van het CDA en VVD met de PVV. Maxim Verhagen liet zich onlangs ontvallen dat hij niet aan het avontuur was begonnen, wanneer hij had geweten dat de gedoogcoalitie in de praktijk als een gewone coalitie zou worden uitgelegd. Hij blikt ook liever niet op deze episode terug. Dat is wel te begrijpen, want voor het CDA pakte de strategische fout van Verhagen rampzalig uit. Een electorale terugval naar dertien zetels en, nog veel erger, een zwaar verlies van politiek-morele geloofwaardigheid. Verhagen was niet de enige die weigerde om dit te zien. De partij moest deze geschiedenis verwerken, waardoor de episode een leerzame ervaring is geworden. Oud-premier Piet de Jong had op dat CDA-congres geen moeite de aard van de politicus Wilders te doorzien: ‘Laat die maar alleen marcheren’ werd een gevleugelde uitspraak.
Verbindende middenpartij
De faux pas veroorzaakt nog steeds bij de geringste beroering emoties en heeft het uitzetten van een bestendige koers in de weg gestaan. De partij heeft nog steeds de intentie de verbindende middenpartij te zijn die het was in de vorige eeuw en de verleiding mee te liften met populistisch rechts. Probleem van het eerste is dat het midden al lang niet meer het exclusieve domein is van de christendemocraten. Dat was het in de vorige eeuw, zolang VVD en PvdA elkaar uitsloten. Na de val van de Muur hebben deze partijen laten zien dat ze compromissen konden sluiten en het zonder CDA af konden. Het CDA maakt nu deel uit van een druk midden dat er, te midden van luidruchtige flanken, in slaagt het landbestuur draaiende te houden. Wat is gebleven is de Nolens-reflex: alleen in uiterste noodzaak samenwerking met links. De katholieke leider deed deze uitspraak in 1918 en had toen tot doel een opening naar samenwerking met niet-christelijke partijen (in die tijd links) te maken. Later is Nolens de sleutel geworden waarmee het CDA kabinetsformaties in ging: als het kan met rechts, als het moet met links. Het verklaart waarom Buma in de formatie van 2017 GroenLinks buiten werkte; het verklaart ook waarom het CDA in Brabant de voorkeur geeft aan samenwerking met Forum boven een college met GroenLinks. Het CDA is hiermee geen middenpartij, maar een partij rechts van het midden waarin zij moeten concurreren met de VVD, PVV en Forum.
Verbindende rol
Politiek-inhoudelijk heeft het CDA getracht een belangrijke rol te spelen in de splijtende sociale kwesties van deze eeuw: immigratie, integratie, duurzaamheid, energietransitie en de positie van de islam. Het CDA, een schoolvoorbeeld van culturele en religieuze integratie, had die kans in het eerste decennium van deze eeuw toen zij onder leiding van Balkenende de spilpositie in het krachtenveld heroverde. Oud-premier Lubbers, als katholiek geoefend in politiek bedrijven vanuit het midden, heeft daar een- en andermaal op aangedrongen, maar hij vond bij de gereformeerde Balkenende weinig of geen gehoor. Het CDA zal de komende tijd een offensieve koers moeten kiezen wil het zichzelf niet tot prooi maken van rivaliserende krachten. Het CDA gelooft in democratische waarden en laat zich inspireren en leiden door de Bijbelse boodschap van respect, liefde en omzien naar elkaar. Met de vier CDA-uitgangspunten: gespreide verantwoordelijkheid, gerechtigheid, solidariteit en rentmeesterschap wordt daaraan inhoud gegeven. Deze Kernwaarden én een strategische politieke ambitie moeten de partij weer het eigen vertrouwde gezicht geven.