Inbreng CDA: Kaderbrief 2022

Vandaag hebben wij debat over al weer de laatste kaderbrief van deze raadsperiode. De volgende kaderbrief zal door de nieuwe gemeenteraad worden vastgesteld. En dit is een kaderbrief die gemengde gevoelens oproept. Want er wordt voorgesteld om stevig in te grijpen en voor ruim 2,5 miljoen euro aan structurele maatregelen te nemen, terwijl we tegelijkertijd een zeer goed gevulde spaarpot hebben dankzij het succesvolle grondbeleid en dankzij de verkoop van de aandelen van Eneco. Dat is iets dat lastig uit te leggen is en toch is het onze taak, die van College en Raad gezamenlijk, om dat te doen. Op basis van onze huidige kennis, ook op basis van de meicirculaire,  staat het CDA achter het voorstel van het College om er voor te gaan de begroting in 2022 structureel sluitend te maken. Er is 1 maar: mocht er in het kader van de compensatie die het Rijk aan de gemeenten gaat geven in  het kader van de jeugdzorg een variant komen die langjarige structurele compensatie biedt, dan willen wij samen met het College kijken welke maatregelen uit het pakket aangepast of uitgesteld kunnen worden.

Deze kaderbrief vol met maatregelen neemt niet weg dat het ook goed is om stil te staan bij alles wat er in de afgelopen jaren gerealiseerd is. En dat is veel! Het voorzieningenaanbod en de kwaliteit van wonen in Lansingerland is indrukwekkend hoog en dat is ook de reden dat er ongelooflijk veel mensen graag in Lansingerland willen blijven wonen of komen wonen.

Complimenten aan het College over het proces. Ik zit nu ruim 14 jaar in de Raad en dit is het meest uitgebreide en zorgvuldige kadernota proces dat ik ooit heb meegemaakt. Het inzicht in de financiële uitdaging, het inzicht in de begrotingsknoppen en de latere bijwerking daarvan en de verwerking in de kadernota is qua proces en informatievoorziening meer dan uitstekend verlopen.

Ombuigen en het nemen van maatregelen zijn woorden die in debatten vaak klinken en waarschijnlijk ook vandaag. Maar belangrijk voor ons als raadsleden is te doordenken wat het effect is op de samenleving, en met name voor de meest kwetsbare mensen in die samenleving die meer dan anderen de hulp van de overheid nodig hebben. De CDA fractie heeft daarom op basis van de uitgangspunten solidariteit, gespreide verantwoordelijkheid, rentmeesterschap en publieke gerechtigheid de maatregelen beoordeeld. Dat doen wij eigenlijk bij iedere kadernota en begroting en bij ieder voorstel speelt dit mee, maar juist nu vind ik het belangrijk om aan te geven op welke wijze wij als lokale Christendemocraten lokaal invulling geven aan de uitgangspunten van de Christen Democratie. Bij solidariteit kijken we of er niet een beperkte kwetsbare groep is die door de maatregelen onevenwichtig hard geraakt wordt. Bij gespreide verantwoordelijkheid houden we scherp in de gaten dat de overheid geen taken op zich neemt die de samenleving of de markt ook zonder de overheid kan invullen en dat we op basis van vertrouwen omgaan met onze samenleving en niet op basis van bureaucratie. Bij rentmeesterschap kijken we naar de toekomst, of een maatregel duurzaam is voor zowel natuur en omgeving als qua financiële haalbaarheid. Bij publieke gerechtigheid beoordelen we of de gemeente nog in staat blijft om aan inwoners de zekerheid van het goed en adequaat uitvoeren van haar basistaken en het eerlijk en gelijkwaardig behandelen van onze inwoners.

Betekent dit concreet dat er voorstelen zijn die op basis van onze uitgangspunten absoluut onbespreekbaar zijn? In het overzicht van de begrotingsknoppen en de daaruit volgende maatregelen zaten die er zeker tussen. Maar wij prijzen ons gelukkig dat deze voorstellen niet door het College zijn opgenomen in de voorgestelde maatregelen in deze kadernota.  Dat neemt niet weg, daar zal ik niet om heen lopen, dat er maatregelen tussen zitten die ronduit pijnlijk zijn. Ombuigen doet altijd pijn, maar sommige maatregelen meer dan andere.

• 30% kortere afhandeltijden en openingstijden van het gemeentehuis, sluiten Snip. Kort samengevat: het servicepunt in Bleiswijk dicht en het gemeentehuis alleen nog open tussen 12.00-17.00 op maandag t/m vrijdag. Het CDA vindt het belangrijk dat de gemeente een goede basisdienstverlening heeft voor alle inwoners.  Ook na Corona zullen er nog genoeg inwoners zijn gewoon een baan van maandag t/m vrijdag tussen 9.00-17.00 hebben. Deze inwoners moeten om iets met de gemeente te regelen dus een vrije dag opnemen. Dat vinden wij onwenselijk. Wij overwegen daarom om met een motie te komen die het College oproept om bij de uitvoering van deze maatregel minimaal 1x per week tot 19.00 open te blijven, of een dagdeel in het weekend open te zijn. Uiteraard budgetneutraal, zodat de ombuiging kan blijven staan.
• Processen Kostendekkend inrichten: Medische Keuring gehandicaptenparkeerkaart niet meer vergoeden. Dit betekent dat het aanvragen van zo’n kaart 90 euro duurder wordt voor onze inwoners. Dit zijn kwetsbare mensen en wij hebben begrepen dat kwetsbare inwoners met een laag inkomen dit ook niet vanuit de bijzondere bijstand vergoed krijgen. Dit kan een drempel opwerpen om zo’n kaart aan te vragen en uiteindelijk isolatie en eenzaamheid tot gevolg hebben. Onwenselijk dus. Wij zijn voor het kostendekkend inrichten van processen maar vinden wel dat er een vangnet moet zijn voor inwoners die een laag inkomen hebben. Wij overwegen om een motie in te dienen die het College oproept om hier bij de uitwerking van de maatregelen rekening mee te houden.
• De OZB verhogingen voor bedrijven en inwoners. Hoewel de economie het behoorlijk goed doet na Corona, zijn er ook genoeg bedrijven en inwoners die het financieel moeilijk hebben. Een OZB verhoging raakt iedereen even hard. Het is een zure maatregel. Daartegenover staat een compensatieregeling t.b.v. van bedrijven en kwetsbare mensen van 5 ton. Dat is een goed idee, maar nog wel wat vaag als concept in deze kadernota. Hoe ziet het College de verdere implementatie voor zich? 5 ton lijkt veel, maar dan mag er niet al te veel bureaucratie omheen komen want dan is het zo op voordat onze inwoners er iets aan hebben. Wat betreft het samenvoegen van het eigenarendeel en het gebruikersdeel: deze maatregel steunt het CDA in de basis, maar wij vragen het College wel om samen met de SVHW zeker te stellen dat eigenaren deze heffing door kunnen belasten aan de gebruikers. Anders is deze maatregel een grote verschuiving van de belastingdruk van gebruiker naar eigenaar en dat past niet bij een betrouwbare overheid.

Voorzitter, onze grootste zorg in deze kaderbrief zit in de toekomst. Ondanks de maatregelen die we nu nemen, behoorlijk pijnlijke maatregelen, zien we dat het structurele tekort in 2025 nog steeds op 3,2 miljoen euro staat. Bij de verwerking van de meicirculaire wordt dat beeld zelfs nog wat slechter. Het is geen goed rentmeesterschap om zonder echt scherp te hebben hoe dit nu komt deze rekening door te schuiven naar de volgende Raad. Wij moeten nu al pijnlijke maatregelen nemen voor 2,5 miljoen, maar daarmee is het laag hangend en het hoger hangend fruit wel geplukt. Onze opvolgers zullen draconische maatregelen moeten nemen als je nog eens 3,2 miljoen euro structureel wil besparen. Diverse keren heb ik in de technische vragenrondes geprobeerd om scherp te krijgen wat nu de oorzaak is, maar het bleef vaag. Ik lees in de antwoorden op de technische antwoorden van dhr. Azzouzi van de PvdA dat het voor het grootste deel in het MIP zit. Of te wel in de investeringen in de voorzieningen in onze gemeente. Zowel in de technische noodzakelijke investeringen, de vervangingsinvesteringen, als nieuwe investeringen. En in het minder toerekenen van uren overhead aan de grondexploitaties. Dit antwoord baart me zorgen. Het heeft dus niet te maken met de jeugdzorg en de WMO, maar met specifieke Lansingerlandse investeringen. We zullen in de toekomst minder grondexploitaties hebben om uren aan door te belasten om de eenvoudige reden dat de gemeente een ander grondbeleid voert. In veel wijken die destijds vanuit een grondexploitatie zijn opgezet komen de vervangingsinvesteringen voor beschoeiingen, wegen en groen straks allemaal in de exploitatie. Kortom: dit zijn geen eenmalige zaken in 2025, dit zal doorlopen. De vraag is dan ook: kunnen we nog iets doen om ervoor te zorgen dat onze opvolgers niet hoeven te kiezen voor een OZB verhoging van honderden euro’s  per huishouden of een mega bezuiniging? Zijn er investeringen of andere beleidskeuzes die wij nu nog kunnen aanpassen zodat we het tekort in 2025 en latere jaren wat verlagen. Wij vragen aan het College om hier uitgebreid op in te gaan en mogelijkheden hiervoor aan de Raad te presenteren voor de begrotingsbehandeling. Expliciet gaan we het College vragen om uit te zoeken of het instrument van een kapitaalsdekkingsreserve voor een deel van deze investeringen, waaronder in ieder geval het cultuurhuis Blok B. Hiervoor zal het CDA een motie indienen tijdens de Raadsvergadering. Wij maken ons namelijk steeds meer zorgen over de betaalbaarheid van het cultuurhuis op langere termijn.

Matthijs Ruitenberg

23 juni 2021