(In)formeren een erekwestie of uurtje factuurtje?

De gemeenteraadsverkiezingen zijn alweer twee maanden geleden. In veel gemeenten zijn er inmiddels colleges gevormd, maar in veel gemeenten is men nog aan het onderhandelen. De gewoonte dat gemeenten verkenners, informateurs en formateurs inschakelen raakt steeds meer ingeburgerd en er hangt dikwijls een prestige omheen. Er gaan ook nu weer grote namen rond, zoals de voormalige vicevoorzitter van de Raad van State, CDA-er Piet Hein Donner die de vastgelopen collegeonderhandelingen in Den Haag moet vlottrekken.

Politieke- en maatschappelijk antenne

Steeds meer gemeenten maken bij de collegeonderhandelingen gebruik van een (externe) informateur. Bijvoorbeeld een oud-burgemeester, voormalig wethouder of oud-gemeentesecretaris. Het komt ook regelmatig voor dat gemeenten een burgemeester van een andere gemeente vragen om informateur te zijn. Een gemeente met veel en scherp debat vraagt om een ander soort informateur dan een gemeente waar partijen doorgaans gericht zijn op harmonie en samenwerking. Verschillende basiscompetenties en -vaardigheden zijn in elk geval van belang voor een informateur, evenals kennis van de Gemeentewet en het openbaar bestuur, maar ook ervaring met politieke processen en goede vergader- en leidinggevende kwaliteiten. Daarnaast moet een informateur een politieke en maatschappelijk antenne hebben en gericht zijn op verbinding en het bij elkaar brengen van partijen. Tenslotte een luisterend oor en sterke communicatieve vaardigheden, boven de partijen kunnen staan en knopen durven doorhakken.

Eervol

Zijn gemeenten daar nou veel geld aan kwijt? Door gemeenteraden worden vooraf nauwelijks afspraken gemaakt of geld gereserveerd voor de kosten van de college-onderhandelingen. Vooral (oud-) bestuurders blijken hun informatiewerk als eervol te beschouwen. De meeste volstaan daarom met een reiskostenvergoeding. Sommige informateurs voeren wel reiskosten, maar vragen geen honorarium. Toch gebeurt het wel dat er een vergoeding voor staat. Eigenlijk hangt dat van de fase af: voor een drukke fase met veel gesprekken zal de gemeente een professionele informateur halen die veel uren maakt. Dan zal er eerder sprake zijn van een vergoeding. Maar vaak is het meer voor de eer.

Budgetten dikwijls niet geregeld

Als informateur te worden gevraagd wordt veelal beschouwd als eervol werk. Ervoor betaald worden, is eerder uitzondering dan regel. Dat lijkt in veel gemeenten nog steeds het geval te zijn. De budgetten zijn dikwijls nog niet geregeld, maar de kosten worden in het algemeen onder de raad geboekt. Enkele gemeenten geven desgevraagd aan dat ze voor informateurs alleen de onkosten vergoeden. De prijs varieert van 100 tot zo’n 180 euro per uur. De meeste informateurs doen het pro deo, maar krijgen een vergoeding voor noodzakelijk gemaakte kosten of krijgen een cadeautje in de relatiesfeer. Ook leuk als een tastbare herinnering.