Jan Peter Balkenende minister van staat
Jan Peter Balkenende is recent benoemd tot minister van staat. Een eretitel die slechts in uitzonderlijke gevallen wordt toegekend aan politici of staatslieden die geen publieke functie meer vervullen. De ministerraad draagt een minister van staat voor. De Koning benoemt hem of haar. Ministers van staat kunnen de koning adviseren bij gecompliceerde staatsrechtelijke kwesties en Nederland vertegenwoordigen in het buitenland. Als de regering zelf niemand kan afvaardigen, wordt hen gevraagd wie er plek heeft in zijn of haar agenda. Soms worden ministers van staat wel gevraagd om als informateur formaties vlot te trekken, zoals Herman Tjeenk Willink en Ruud Lubbers. Maar dat had minder met deze eretitel te maken als wel met partijkleur of ervaring.
Vereerd
De oud-premier liet weten vereerd te zijn, maar veel meer hoorden we de afgelopen twaalf jaar niet van hem. Hij heeft zich bij zijn afscheid voorgenomen niemand voor de voeten te lopen. Partijgenoten zeggen dat het hem gekrenkt heeft dat hij de titel niet eerder kreeg. Ruud Lubbers werd al een jaar na zijn premierschap benoemd tot minister van staat. Net als Wim Kok. Oud-premiers als Piet de Jong en Joop den Uyl waren nooit minister van staat. Evenmin als Dries van Agt, die dat een affront vond. ‘Ik ben opgevoed in een religie die mij vertrouwd heeft gemaakt met het leven in mysterie’, zei hij in een interview uit 2011. ‘Dit is voor mij zo’n mysterie. Ik wil u wel zeggen dat ik er teleurgesteld over ben.’
De koning benoemt
Een minister van staat wordt door de koning benoemd, maar het is de premier die de persoon voordraagt. De koning kan wel zijn mening geven en juist dat is volgens hoge Haagse bronnen de reden dat Balkenende twaalf jaar moest wachten. Hij had volgens ingewijden geen goede relatie met koningin Beatrix. Zij voelde haar familie in de kou gezet nadat Balkenende prinses Mabel openlijk beschuldigde van liegen over haar verleden. Al noemt oud-minister Hans Hillen en kompaan van Balkenende een andere reden. Het is volgens hem geen penning van verdienste die je krijgt bij het verlaten van het pand. Je moet echt op afstand van de politiek staan. Misschien wilden ze daarom wachten. Hoe dan ook heeft koning Willem-Alexander naar verluidt direct ingestemd met Ruttes voordracht. Over een benoeming wordt nooit over gediscussieerd. De premier doet in de ministerraad een mededeling en dat is het.
Biografie
Frits Korthals Altes (91), voormalig minister van Justitie is de langstzittende van het stel. Nu krijgt het selecte clubje gezelschap van Jan Peter Balkenende. Wie hem kent, weet dat hij zich lang niet gewaardeerd voelde na acht jaar premier te zijn geweest in politiek woelige tijden. Behalve een herstelde relatie met het koningshuis kan hij zich inmiddels ook verheugen op een biografie in wording. En vlak voor de zomer was zijn opvolger Rutte ineens opvallend complimenteus. Hij zei dat hij in zijn tijd als Kamerlid premier Balkenende ten onrechte had verweten geen regie te voeren.
Loopbaan
Jan Peter Balkenende begon zijn loopbaan in 1982 als beleidsmedewerker juridische zaken bij het bureau van de Academische Raad. Van 1984 tot 1998 was hij stafmedewerker van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Daarnaast was hij van 1982 tot 1998 politiek actief als lid van de gemeenteraad van Amstelveen voor het CDA. In de periode 1994-1998 was hij tevens fractievoorzitter. In mei 1998 werd Balkenende gekozen als lid van de Tweede Kamer voor het CDA. Hij was daar financieel woordvoerder en vanaf oktober 2001 fractievoorzitter.
Op 22 juli 2002 werd Jan Peter Balkenende minister-president en minister van Algemene Zaken van het kabinet-Balkenende I. Hij vervulde die functie tot 14 oktober 2010 in vier kabinetten die zijn naam droegen. Sinds december 2010 is hij hoogleraar Governance, Institutions and Internationalisation aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Vanaf 2011 is hij, eerst als partner en later als extern adviseur, ook werkzaam voor accountancy- en adviesbureau EY (Ernst en Young). Vanaf mei 2021 is hij daarnaast associate partner bij adviesbureau Hague Corporate Affairs.