Migratie en integratie: samen thuis
Migratie en integratie: samen thuis
Het Wetenschappelijk Instituut (WI) van het CDA staat deze week in het teken van migratie en integratie, ofwel: samen thuis.
Afgelopen woensdag heeft de Bestuurdersvereniging (BSV) van het CDA een constructieve sessie gehad over de zorgwekkende toestand waarin minderjarige asielzoekers, migranten en vluchtelingen verkeren in de kampen op de eilanden van Griekenland. Partijvoorzitter Rutger Ploum en Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg, beiden CDA, hebben gemerkt dat in veel lokale CDA-afdelingen deze zorgwekkende toestand onderwerp van gesprek en discussie is.
Pluriformiteit
Pluriformiteit hoort bij Nederland, een land van minderheden. Katholieken, protestanten, joden, vrijdenkers: ze moesten altijd met elkaar functioneren. De afgelopen decennia zijn er nieuwe groepen bij gekomen. Vandaag de dag is de culturele of religieuze ander niet meer een abstract figuur, maar een buurman of buurvrouw, een collega of medestudent. Wij kunnen en willen Nederland niet op slot zetten en tegelijkertijd kan migratie nergens ter wereld ongeremd zijn. Het is zowel in het belang van de nieuwkomers als van de Nederlandse samenleving om een duidelijk migratiebeleid en een robuust integratiebeleid te ontwikkelen. Democratisch burgerschap is het sleutelbegrip in het nieuwe integratiebeleid. Nieuwkomers kunnen op die manier vorm en inhoud geven aan het leven in ons land. Begrip voor en acceptatie van de democratische rechtsstaat zijn de basis van onze samenleving, dat geldt voor alle inwoners van Nederland. Vraagstukken rond integratie bepalen in hoge mate de politieke agenda. Politieke partijen hebben het niet altijd gemakkelijk bij het vinden van antwoorden op kwesties waarvoor het integratievraagstuk hen stelt. Moet de concentratie van etnische minderheden in bepaalde wijken bestreden worden, of juist niet? Zijn eigen organisaties nu bevorderlijk voor de integratie, of juist niet? Het CDA-WI-rapport Investeren in integratie uit 2003 biedt nog altijd een verrassend actuele doordenking van dit thema.
Nieuwe gemeenschappelijkheid
Voor onze toekomst zou dít wel eens de grootste uitdaging kunnen zijn: het vinden van een nieuwe gemeenschappelijkheid. Die mag niet alleen draaien om regels, apparaten en voorzieningen, maar om een samenleving waarin ieder mens zich gekend weet en ieder mens een fundament vindt om bij te kunnen dragen aan het goede samenleven. Het vinden van zo’n nieuwe combinatie van sociale zekerheid, gemeenschappelijke orde en persoonlijke vrijheid is een complexe opgave. Misschien wel even uitdagend als de opbouw van de verzorgingsstaat na de Tweede Wereldoorlog. Eén ding weten we zeker: de huidige manier van leven, samenleven en besturen moet veranderen. Het neoliberale idee van ‘vrijheid, blijheid’ en winstmaximalisatie is in instrumentalistische bestuurspraktijken lang dominant geweest. In dat verhaal zijn mensen zelf verantwoordelijk voor geluk en falen, geldt de overheid als een hindermacht en moeten maatschappelijke problemen door marktwerking worden opgelost. Dit is geen houdbaar verhaal meer. We lopen met z’n allen tegen culturele, ecologische en economische grenzen aan en daarmee tegen de grens van een draagbaar bestaan. Het neoliberale idee is niet vol te houden en blokkeert een samenleving die verder moet en verder wil op weg naar een gemeenschappelijke toekomst.
Andere visie
Er is een andere visie nodig. Een visie waarin begrippen als vertrouwen geven, samenwerken, waarderen en verbinden centraal staan. Vanuit de politieke filosofie van de Christendemocratie betekent dit vrijheid in gelijkwaardigheid en verantwoordelijk burgerschap. Niet óf Staat óf markt, niet óf jij óf ik, maar zij aan zij. De taak van de ethiek is niet om antwoord te geven op de vraag wat we moeten doen, maar eerder om te voorkomen dat we laten verdwijnen wat we daaromtrent eigenlijk al wel weten, aldus de filosoof Paul van Tongeren. Door het vluchtelingendebat in termen van aantallen te voeren, wordt deze morele impuls verduisterd en verdraaid. Deze pervertering van het vluchtelingendebat heeft een tragisch karakter: ze versluiert onze hulpplicht en ontneemt ons de durf de echt belangrijke vragen te stellen. Het vluchtelingenvraagstuk dreigt nieuwe scheidslijnen te trekken: tussen Nederlanders en nieuwkomers en tussen de zogeheten voorstanders van een ruimhartig vluchtelingenbeleid en tegenstanders daarvan. Hoe kan de balans worden gevonden tussen enerzijds de noodzaak om een veilige haven te bieden aan mensen in nood en anderzijds de noodzaak om rekening te houden met de draagkracht van en het draagvlak onder de Nederlandse bevolking?
Culturele verschillen versterkt
Het jarenlang relativeren van culturele verschillen heeft ervoor gezorgd dat culturele verschillen zijn versterkt. Willen we het open, pluriforme, tolerante, solidaire en vrije karakter van de samenleving behouden, dan zullen we afscheid moeten nemen van het relativisme van de multiculturele samenleving, stelde ooit Piet Hein Donner. Dat is geen afscheid van pluriformiteit, verdraagzaamheid en veelkleurigheid, maar juist een bewuste keuze daarvoor. Er mag dan ook geen twijfel bestaan dat het CDA staat voor haar idealen, zoals die voortkomen uit haar Christelijke beginselen. Dit betekent een rechtvaardige-, democratische- en solidaire samenleving. Ook voor minderjarige asielzoekers, migranten en vluchtelingen in de kampen op de eilanden in Griekenland.