Ongekende uittocht uit Den Haag
Vroeger waren de zomermaanden voor de pers komkommertijd. Komkommertijd is de benaming voor een bepaalde periode in het jaar, met name in de zomer, waarin er weinig nieuws te melden is omdat politici en veel anderen op vakantie zijn. Komkommers worden in de zomer geoogst, de adel verliet in de zomer de stad, waardoor er voor de kleermakers niet veel te verdienen viel. Maar komkommertijd bestaat niet meer, het is permanent kommertijd. Prominente politici verlieten de politiek en nieuwe meldden zich aan het front.
Nieuwe generaties politici
In november maken nieuwe generaties politici zich meester van de Tweede Kamer. Dat kan leiden tot politieke instabiliteit. In het begin van de jaren zeventig kwam als gevolg van twee kort op elkaar volgende verkiezingen ook een sterke wijziging in het bestand aan Kamerleden. Deze bracht ook een complete generatiewisseling onder leiding en leden van de Tweede Kamer met zich mee. Naast politieke instabiliteit bedreigen nog twee ontwikkelingen de democratie. De voortdurende stroom haatberichten richting politici is er een van. Ook is de werkdruk zó groot, dat de politiek nauwelijks valt te combineren met een jong gezin. Daardoor verliezen we op twee fronten talentvolle mensen. Er zijn dus twee ontwikkelingen die de politiek bedreigen: het giftige klimaat waarin politici voortdurend de huid wordt vol gescholden óf erger, de werkdruk. Beide hebben gevolgen voor de gezinnen van politici. Nu velen afhaken en anderen aarzelen, is het de vraag of de eer van het politieke ambt nog opweegt tegen de offers die het vergt. Bewindslieden delen het lot van ernstige bedreiging en intimidatie, tot aan hun huisadres toe. Ze delen ook hun afkeer van ontwrichtende politiek. Elke dag opnieuw ontvangen zij post met een eindeloze stroom aan berichten vol haat, gescheld en erger. Het leidt tot niets, behalve tot nog meer haat, gescheld en erger. De politiek is niet voor bange mensen. Maar dat betekent niet dat bedreigingen en scheldkanonnades er gewoon bij horen.
Ongekende uittocht
Sinds het kabinet viel, is er sprake van een ongekende uittocht uit Den Haag. De aanstaande generatiewisseling op het Binnenhof laat zelfs de SGP niet onberoerd: na 25 jaar verlaat Kees van der Staaij in november de Tweede Kamer. De meest verrassende aankondiging kwam van de man die alles en iedereen overleefde, demissionair premier Mark Rutte. Zelfs VVD-Kamerleden werden overvallen toen hij in het parlement zijn vertrek bekendmaakte. Politici die veel met hem te maken hebben, vermoeden dat Rutte zijn knopen heeft geteld. Behalve dat het onzeker is of hij de VVD weer de grootste partij kan maken, is het ook de vraag wie nog met hem wil samenwerken. Behalve Rutte vertrekken ook alle huidige vicepremiers uit Den Haag. Hoe dan ook is duidelijk dat bij de verkiezingen een vrijwel geheel nieuwe generatie politiek leiders zal aantreden. Voor het CDA is dat Henri Bontenbal. Hij is kundig, inhoudelijk sterk, komt authentiek over en heeft een hoge gunfactor. In zijn anderhalf jaar in de Tweede Kamer heeft hij respect verdiend. Binnen het CDA wordt hij breed gesteund. Bontenbal wil een campagne voeren op inhoud, op visie, zonder zwartmakerij en ander Haags gedoe.
Bedreigingen
Behalve de bedreigingen richting politici, brengt dat bij een tweede aspect: de zwaarte van het politieke werk. Bewindspersonen en ook Kamerleden zitten - zeker nu fracties steeds kleiner zijn - vaak tot over hun oren in het werk. Bovendien sluit geen enkele kinderopvang aan bij de werktijden van Kamerleden; er zijn Kamerleden van wie de ouders meerdere dagen per week de zorg voor hun kleinkinderen overnemen. Er is echter een voorzichtige trend zichtbaar dat Kamerleden met jonge gezinnen die ver van Den Haag wonen, hun partner en kinderen naar de Hofstad halen: doordeweeks of permanent. Als de landelijke politiek niet meer iets is voor mensen met (jonge) kinderen, gaat aan twee kanten talent verloren. Dat beschadigt de kwaliteit van de Nederlandse democratie.