Nieuw afvalbeleid: Van Afval naar Grondstoffen (VANG-beleid)

In de vorige raadsperiode (2014-2018) is al uitvoerig gesproken over een nieuw afvalbeleid voor de gemeente Teylingen. Men kwam er toen niet uit. Aan het begin van deze nieuwe raadsperiode doet het college een nieuwe poging. We hebben er al eerder in de nieuwsbrief over geschreven. De uitgangspunten/doelstellingen zijn dat we ons bij de afvalinzameling richten op minimaal 75% afvalscheiding in 2020 en maximaal 100 kg restafval per inwoner per jaar. Nb. Het scheidingspercentage in Teylingen was 63% in 2017 en de hoeveelheid restafval was 177 kg. In het collegewerkprogramma is afgesproken dat Teylingen wil toewerken naar de landelijke doelstelling ‘VANG” (Van Afval Naar Grondstof). Het programma VANG - Huishoudelijk afval is ontwikkeld om gemeenten te helpen om de nodige stappen te zetten naar een circulaire economie. Naast afvalscheiding zijn preventie en grondstofketens sluiten belangrijke speerpunten.

Na vele discussies in de commissie DEB bleef het college bij het voorstel om - net als in Lisse - te gaan werken met een systeem met gedifferentieerde tarieven (diftar) en omgekeerd inzamelen, een systematiek waarbij de inwoner wordt gestimuleerd tot het scheiden van afval in verschillende componenten. Het inzamelen van restafval gebeurt dan niet meer aan huis maar het dient tegen extra kosten naar een ondergrondse vuilcontainer of milieupark gebracht te worden. In de raadsvergadering van 11 juli is het voorstel behandeld. Hieronder de tekst die daar door het CDA is uitgesproken.

‘’Wij hebben in meerdere vergaderingen van de commissie DEB uitvoerig gesproken over het afvalbeleid. Dat gaan we vanavond niet over doen. Laat ik beginnen met te zeggen, dat het raadsvoorstel niet de instemming kan krijgen van de CDA-fractie. Ik wil ook benadrukken dat het CDA de VANG-doelstellingen onderschrijft. Grondstoffen worden schaarser, de druk op ons milieu neemt toe en verantwoord omgaan en beter benutten van onze grondstoffen is goed voor de gezondheid en kwaliteit van onze leefomgeving van huidige en zeker van toekomstige generaties.

Volgens het college zijn er maar drie scenario’s waarmee je de VANG-doelstellingen kunt bereiken. In het raadsvoorstel zijn dat alleen de diftar-scenario’s oftewel inzamelvarianten met gedifferentieerde tarieven, gebaseerd op het principe ‘de vervuiler betaald’. Het college wil dat combineren met omgekeerd inzamelen, omdat die combinatie leidt tot het hoogste scheidingspercentage en het minste restafval. Wij hebben geen redenen hieraan te twijfelen. Er kleven echter ook grote bezwaren aan diftar en omgekeerd inzamelen. Uit alle informatie die beschikbaar is, komt naar voren dat het draagvlak onder inwoners op zijn zachts gezegd twijfelachtig is. En als er één onderwerp is waar de mensen een eigen mening over hebben, dan is het wel over afval. Daar worden ze elke dag mee geconfronteerd. En voor het realiseren van de VANG-doelstellingen is het van het allergrootste belang inwoners te motiveren om bij te dragen aan afvalpreventie en betere afvalscheiding. Ook zie je dat het door het college voorgestelde scenario leidt tot toename van het illegaal dumpen van afval en tot allerlei vindingrijke manieren om van het afval af te komen zonder te hoeven betalen.

Vanwege die bezwaren heeft de CDA-fractie meerdere malen aan het college gevraagd om ook op zorgvuldige wijze een niet-diftarvariant door te rekenen. In het raadsvoorstel staan weliswaar niet-diftarvarianten genoemd, maar van zorgvuldige doorrekening is geen sprake. Het college bleef bij de mening dat met geen enkele niet-diftarvariant de VANG-doelstellingen zouden kunnen worden behaald. Dat klopt echter niet, want ervaringen bij enkele andere gemeenten hebben geleerd dat het wel degelijk mogelijk is de VANG-doelstellingen ook zonder diftar te realiseren.

Op zoek dus naar een niet-diftar-alternatief dat kan leiden tot de VANG-doelstellingen, geleidelijk aan kan worden ingevoerd, op meer draagvlak zou kunnen rekenen bij de inwoners, tot verbetering kan leiden van het serviceniveau en een meer stimulerend principe hanteert, namelijk ‘beter scheiden, wordt beloond’.

Bij de laatste vergadering van de commissie DEB bleek dat de standpunten van VVD, D66 en CDA vrij dicht bij elkaar lagen. En in goede samenwerking hebben wij vervolgens een alternatief scenario opgesteld en tot uitdrukking gebracht in een amendement. Het college heeft met een raadsbrief gereageerd op het amendement en dat heeft ertoe geleid dat wij opnieuw de hoofden bij elkaar hebben gestoken om na te gaan of de  raadsbrief consequenties zou moeten hebben voor ons amendement. Omdat Trilokaal en PvdA inmiddels te kennen hadden gegeven mede-indiener te willen zijn van het amendement hebben wij ook hen in het gesprek betrokken. En dat heeft ertoe geleid dat wij ons amendement op enkele punten hebben aangepast.

Dan gaat het over de inzamelstructuur voor hoogbouw, punten van het college over de implementatiefase en het opstellen van een implementatiedocument en de implementatiefase, de datum van implementatie en - als laatste maar zeker niet minst belangrijke kwestie - de wijze van inzamelen van PMD. Ga je voor inzamelen d.m.v. een doorzichtige zak vanwege de bewezen betere kwaliteit, te weten minder vervuiling van het plastic dan het verzamelen in een container of geef je gehoor aan een deel van de inwoners dat hier toch graag een container voor wil gebruiken. Zo ook het college dat volumeperspectief en gemak voor de inwoners als argumenten voor een container noemt alhoewel er wel hogere inzamelkosten aan zijn verbonden.

Als indieners van het amendement hebben wij er uiteindelijk voor gekozen het college opdracht te geven in kaart te brengen wat de individuele keuze voor PMD-bak of -zak doet met de bijbehorende kosten (inzamelkosten en investering). Indien extra uitgaven zijn te bekostigen met bijv. de winst die je boekt op het minder ophalen van restafval minus de (deels) hogere ophaalkosten van GFT, zou je heel goed de keuze aan de inwoner zelf kunnen laten. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek kan de Raad in het vierde kwartaal van dit jaar besluiten over de wijze van inzamelen van PMD. Dit zou geen vertragingen behoeven op te leveren voor het implementatieplan en de invoering.

Voorzitter, er zijn inmiddels vijf partijen die het amendement indienen. Wij hopen op steun voor het amendement van GroenLinks en ChristenUnie. In de richting van GL zeg ik dat het flankerend beleid al is opgenomen (zoals ook dhr. van Swieten al heeft opgemerkt). GroenLinks vindt een bijstelling van het beleid pas na evaluatie te laat. Natuurlijk krijg je een beeld van hoe het gaat door frequente monitoring. Daar is ook in voorzien en jaarlijks zal de Raad daarover een evaluatierapport ontvangen. Maar je zult het beleid tijd moeten geven om tot uitvoering te komen en de inwoners om te wennen aan het nieuwe beleid. En aanpassen van het beleid zonder gedegen evaluatie lijkt ons niet verstandig. Dat de formulering dat we echt naar 30 kg gaan, onvoldoende scherp zou zijn, verbaast mij. Dat behoort namelijk gewoon tot de VANG-doelstellingen die wij onderschrijven. ‘’