‘De donkere dagen rond Kerst waren dit jaar te veel echt donkere dagen. Eerst werden we overvallen door de wrede aanslag in Berlijn. Met oud en nieuw werden politieagenten en andere hulpverleners zo belaagd en bedreigd dat ze hun werk niet meer normaal konden doen. En de afgelopen week begon met verhalen over de infiltratie van de onderwereld in de bovenwereld. Brabantse steden die worden geteisterd door drugsmaffia.’ Het zijn volgens Buma signalen van dieperliggende problemen die al veel langer spelen. ‘En waar wij al langer voor gewaarschuwd hebben.’
Buma: ‘Het is tijd voor verandering. Want ondanks onze welvaart, onze rijkdom ten opzichte van andere landen, is Nederland – in de afgelopen jaren – een bezorgd land geworden. De economische crisis, het toenemende respectloze gedrag, de onrust aan de grenzen van Europa, en de vrees voor terreur heeft veel mensen onzeker gemaakt over de toekomst.’
‘De economische crisis, het toenemende respectloze gedrag, de onrust aan de grenzen van Europa, en de vrees voor terreur heeft veel mensen onzeker gemaakt over de toekomst. We zien een samenleving die langzaam afbrokkelt, waar een kleine groep het voor zichzelf goed heeft geregeld, en de eigen weg wel vindt in een snel veranderende, globaliserende wereld. Maar waar steeds meer mensen het gevoel hebben niet langer mee te doen of mee te tellen.’
De diepere oorzaak van die symptomen, en van de onvrede en zorgen die mensen hebben, liggen volgens de CDA-lijsttrekker meer dan ooit in de toegenomen tegenstellingen en het doorgeslagen individualisme van deze tijd. ‘Het liberale idee dat we er allemaal beter van worden als iedereen maar het beste voor zichzelf kiest is niet waar. Integendeel, vrijheid zonder verantwoordelijkheid leidt tot egoïsme, polarisatie en het recht van de sterkste. Dat aan de kaak stellen, daar een antwoord op geven, dat is de kern van ons verkiezingsprogramma.’
Het CDA-verkiezingsprogramma is volgens lijsttrekker Sybrand Buma een realistisch programma. dat oog heeft voor de grote uitdagingen waar we als samenleving voor staan. En dat een helder CDA-perspectief biedt voor een beter Nederland. ‘Voor een land dat we door willen geven aan onze kinderen. Want als je het niet meer kunt uitleggen aan je eigen kinderen, is het tijd voor verandering.’
Blinde vlek van Mark Rutte
Buma verbaast zich over de reactie van Mark Rutte op het programma. Het CDA-programma zou zo somber zijn dat hij erdoor naar de fles wilde grijpen. Wat een niveau. Weet je dan werkelijk niet wat er leeft in dit land? Mark Rutte ontkent de morele crisis in Nederland. Hij doet alsof er niets aan de hand is.’
Buma vraagt zich af waar die blinde vlek vandaan komt. ‘Is het arrogantie van de macht, of is het de gemakzucht van een liberaal die alleen de waarde van geld snapt? Het is beide. De morele crisis is de afgelopen vier jaar dieper geworden en wie dat laat gebeuren heeft gefaald in zijn belangrijkste taak als premier. Wij zullen als CDA laten zien dat het anders moet en dat het anders kan!’
Noodrem
Buma constateert dat in de hele westerse wereld aan de noodrem wordt getrokken: ‘de Britse keuze voor een Brexit, en de verkiezing van Donald Trump in de Verenigde Staten. En in Nederland: ‘het NEE bij het Oekraïne-referendum. En de boosheid op het weer met belastinggeld redden van banken. Terwijl we dat niet meer zouden doen. Het zijn signalen van het grotere probleem, toenemende kloven in de westerse samenlevingen, die onder de oppervlakte al lang sluimerden.’
Dat gevoel van onrechtvaardigheid heeft ook te maken met de gevolgen van de globalisering. Die betekent voor de één prosecco drinken op een terras in Barcelona, en voor de ander zorgen of het schoolreisje van de kinderen wel te betalen is.
De waarheid, niet de opgepoetste cijfers
Ooit zullen mensen terugkijken naar deze tijd, en hoofdschuddend concluderen dat ze toen een beetje in de war waren. Hoe kun je anders uitleggen dat een groot deel van de Tweede Kamer vindt dat beledigen en haatzaaien uit het wetboek van strafrecht moet? Meer beledigen en meer haatzaaien als antwoord op onfatsoen en gebrek aan onderling respect.
Ook de politici zijn in de war. De overheid hoort aan de kant te staan van degenen die worden uitgescholden omdat ze homo zijn, of gehandicapt, of jood, of moslim. Niet wie beledigt, maar wie beledigd wordt, verdient onze bescherming.
‘Maar de morele crisis wordt misschien nog wel het meest zichtbaar door het gedrag van politici zelf. Onfatsoen, loze beloftes en halve waarheden domineren het politiek debat. Gisteren bleek dat alle mooie cijfers over de daling van de criminaliteit gewoon niet kloppen. Niet de criminaliteit daalt, maar mensen durven geen aangifte meer te doen. Politie en justitie kunnen het niet meer aan. Dat is de waarheid, niet de opgepoetste cijfers. Ik kan het mijn eigen kinderen ook niet uitleggen.’
De erfenis van dit kabinet na vier jaar is een land waar de publieke moraal verloren is gegaan. Moreel leiderschap is een handschoen die deze premier nooit op heeft willen pakken. En juist dat is hard nodig. Het is hard nodig als we van Nederland weer dat land willen maken dat we door willen geven aan onze kinderen. Waarin liefde voor ons land en zorg voor de gemeenschap voorgaan op persoonlijk gewin. Het is tijd voor een beschavingsoffensief. Wat Nederland nodig heeft is een morele revolutie. Een morele revolutie die betekent solidariteit met onze ouderen, betaalbare studies voor onze jongeren.
Een land dat we door willen geven
Een veiliger Nederland, een eerlijker economie en arbeidsmarkt. Ademruimte voor gezinnen en opvoeders. Niet meer maar minder schelden. Niet de crimineel moet winnen, maar de rechtsstaat.En de kracht van een verenigd land in de plaats van de huidige verdeeldheid. We zullen tegen het heilige huisje van het individualisme moeten schoppen. Maar het zal lukken. Als we maar willen. Geen cynisme, maar vertrouwen. Bijvoorbeeld door een dienstplicht voor alle jongeren. Via de dienstplicht leren alle jongeren dienstbaarheid aan de samenleving. Maar ook onze voorstellen op het gebied van de zorg en de arbeidsmarkt. Die zorgen voor meer solidariteit en een eerlijker systeem.
‘We maken Nederland een beter land, door mantelzorgers te ondersteunen, ouders meer ruimte te geven voor opvoedtaken, en werknemers meer gelijke rechten en bescherming te bieden. Een land dat we door willen geven.’
