Vandaag waren de Algemene Politieke Beschouwingen. Fractievoorzitter Robert de Wit had de volgende bevlogen inbreng:
En dat was geen gemakkelijke opgave voorzitter. Er waren moedige mensen nodig om de problemen van toen op te lossen, in de samenleving maar ook in de politiek. Mensen die samen gepassioneerd aan de slag gingen en niet bang waren om fouten te maken, omdat ze een gemeenschappelijk doel voor ogen hadden; Nederland op een goede manier doorgeven aan volgende generaties. En hoewel we nu leven in een hele andere tijd, blijft dat principe in iedere politieke bestuurslaag hetzelfde. Hoe zorgen we ervoor dat iedere inwoner, nu en in de toekomst aan de start kan verschijnen? Dat brengt mij bij het volgende. Voor u ligt een papier met 9 stippen erop. Ik zal u zo meteen vertellen waarom. In mijn verhaal wordt de aanleiding wellicht al duidelijk.
Ik wil het met u hebben over vijf belangrijke thema’s die spelen in onze provincie: werkgelegenheid, de energietransitie, de landbouw, het leefbaar houden van onze wijken en dorpen en de gaswinning. Onderwerpen die veel van onze inwoners en de leden van de CDA Statenfractie dagelijks bezighouden.
Werkgelegenheid
Ik begin met werkgelegenheid. We kunnen vaststellen, dat het economisch steeds beter gaat in Groningen. Steeds meer mensen vinden een baan, er ontstaan meer vacatures, zelfs zoveel, dat er bij een groot aantal bedrijven een tekort is aan goed geschoold personeel. Daar staat tegenover, dat er ook nog veel mensen zijn die het niet lukt om een baan te vinden waarvan ze rond kunnen komen. Het optimisme over de banengroei heeft vaak de overhand, maar daarin schuilt wel het gevaar dat mensen die niet mee kunnen komen (om wat voor reden dan ook) uiteindelijk hun vertrouwen verliezen in de toekomst. Het CDA is blij dat dit college in haar plannen oog heeft voor deze kwetsbare groepen. Bijvoorbeeld door plannen als de kansrijke leerweg, het akkoord van Westerlee, het provinciaal Studiefonds en de inzet op kansrijke sectoren als digitalisering, vergroening van de chemische sector en technische beroepen.
Toch ziet het CDA in de nabijheid een probleem ontstaan als het aankomt op werkgelegenheid voorzitter. Met het historische besluit om de gaswinning terug te brengen naar 0 verdwijnen er naar schatting 15.000 banen in Noord-Nederland. Het CDA denkt daarvoor een oplossing te hebben. Dat brengt mij bij het volgende thema:
Duurzame energie
Groningen heeft alles in huis om een succes te maken van de energietransitie; betrokken inwoners, een innovatief bedrijfsleven, diverse kennisinstellingen, volop ontwikkelingen rondom waterstof en de absolute wil om van het gas af te komen. Een faciliterende overheid en de inzet van Europese fondsen kunnen en moeten daarbij een bijdrage leveren aan zowel de energietransitie als het behoud van banen in Groningen en Noord-Nederland in zijn geheel.
De details voor de volgende sociale fondsen, die in 2021 beschikbaar komen, worden nu uitgewerkt. Maar dan moet er in Den Haag wel wat gebeuren. In het verleden viel bij de aanvraag van sociale fondsen een sterke voorkeur voor de Randstad op, terwijl de structureel zwakkere regio’s zich niet daar bevinden. Daar komt nu in Groningen de enorme opdracht voor het verdwijnen van Gronings gas bovenop. Het lijkt ons als CDA niet meer dan terecht dat de overheid bij de toekenning van Europese fondsen daar rekening mee houdt en prioriteit aan geeft. Wij willen het college door middel van de volgende motie vragen om hier op aan te dringen bij het Rijk. Motie: Boor Europees geld aan voor aardgasbanen.
Landbouw
Het CDA wil vandaag ook expliciet aandacht vragen voor de landbouw. Het lijkt namelijk heel vanzelfsprekend dat we ons geen zorgen hoeven te maken over onze voedselvoorziening. Immers, de schappen liggen dagelijks vol met betaalbaar fruit, groenten, vlees, vis, deegwaren en allerlei zuivelproducten. Maar deze rijkdom hebben wij toch echt te danken aan onze boeren, die steeds meer met minder (geld, grond en gewasbeschermingsmiddelen) weten te maken. Onze boeren worden steeds vaker en onterecht weggezet als criminelen. Het CDA wil dat er gestopt wordt met het verspreiden van onwaarheden. We moeten ons realiseren dat straks geen enkele boerendochter- of zoon nog verder wil met het familiebedrijf, terwijl wij hen zo hard nodig hebben.
Voor ons voedsel, maar ook voor hun eigen broodwinning besteden boeren veel aandacht aan dierenwelzijn en een duurzame bedrijfsvoering. Ruimte voor duurzame bedrijfsontwikkeling is hierbij noodzakelijk. Samenwerking bevorderen tussen boeren, politiek, handel en inwoners is belangrijk om gebruik te maken van elkaars kennis en kunde én voor meer onderling begrip. Op deze manier draagt iedereen bij aan een toekomstbestendige landbouwsector.
Als CDA zien we graag dat de sector blijft innoveren en zich kan ontwikkelen, maar wij willen ook samen met de sector een actieve, stimulerende en ondersteunende rol spelen bij de transitie naar een duurzame, natuur inclusieve landbouw. Daarbij is het uitgangspunt dat de individuele landbouwer zoveel mogelijk zelf de methode van verduurzaming kan kiezen. Voor de intensieve veehouderij streven we naar een transitie naar toekomstbestendige bedrijven.
Leefbaarheid
In het kadernota staat ook een leefbaarheidsparagraaf. Daar zijn wij als CDA ontzettend blij mee. De leefbaarheid in een aantal delen van onze provincie staat onder druk. Door de gaswinningsproblematiek, krimp, een tekort aan werkgelegenheid en passende/betaalbare woonruimte is er veel werk aan de winkel. Dit college blijft de komende jaren investeren in gemeentelijke en regionale projecten en (bewoners)initiatieven die de leefbaarheid bevorderen en de krimp verzachten. In het bijzonder in die gebieden waar de sociale en maatschappelijke opgaven het grootst zijn. Op alle plekken in de provincie moet het voor iedereen mogelijk zijn om comfortabel te wonen. Dat betekent dat er passende huisvesting voor jong en oud moet zijn, goede voorzieningen, een breed sport en cultuuraanbod en bereikbare dorpen en wijken. Ook innovatieve maatregelen als zorg op afstand, gebundelde voorzieningen en snel internet vergroten de leefbaarheid op het platteland. Als CDA zullen wij ons hier ook de komende periode voor in blijven zetten.
Gaswinning
Bij leefbaarheid hoort wat ons betreft ook een veilige leefomgeving. Iets waar iedere Nederlander evenveel recht op heeft. Vorige week sprak ik met een meneer in Huizinge. Hij heeft al sinds 2012 schades aan zijn huis. De woorden die mij het meest bijbleven uit ons gesprek waren de volgende: ‘’Wij hebben niet alleen scheuren in ons huis, maar ook in ons hart’’. Woorden die hoe vaak je ze ook hoort, altijd pijn blijven doen. Veel van de beslissingen die genomen worden over het aardgasdossier vinden plaats in Den Haag. Als provincie hebben we weliswaar veel minder bevoegdheden, maar onze inwoners mogen erop rekenen dat wij ons samen met hart en ziel voor ze inzetten.
Voorzitter ik kom tot een afronding. Ik begon mijn inbreng met de installatie van kabinet Beel I op 3 juli 1946 en het belang van moedige mensen om te kunnen bouwen aan de toekomst. Ik gaf u en de leden van Provinciale Staten ook een papier met daarom 9 stippen. Onze opdracht is om deze negen punten door vier rechte lijnen te verbinden zonder je pen van het papier te halen. Sommigen van jullie kennen deze opdracht misschien wel. Ik zal u de oplossing verklappen. De enige manier om de stippen met elkaar te verbinden is om buiten de kaders te denken.
In onze provincie zijn moedige mensen nodig, die buiten de bestaande denkkaders kunnen denken. Dit is de enige manier om de lastige puzzels die voorliggen op te lossen. Wij willen ons als CDA Statenfractie, samen met alle partijen inzetten om de voorliggende opgaven op te lossen. Laten we ervoor zorgen dat onze generatie politici de geschiedenisboeken ingaat als de generatie die Groningen het toekomstperspectief gaf dat ze verdient.
(Het gesproken woord telt.)