Bijdrage CDA Hoofdlijnenakkoord

Voorzitter, laat ik beginnen met het feliciteren van de BBB, PvdA, ChristenUnie
en Groninger Belang met het bereiken van een hoofdlijnenakkoord. Een akkoord
dat makkelijk leest en waar we ook veel ideeën uit het CDA
verkiezingsprogramma zien terugkomen. Dat geldt onder andere voor de plannen
voor een vitaal platteland (inclusief de landbouw), de inzet op passende
werkgelegenheid, de plannen om armoedebestrijding tegen te gaan door o.a. de
voedselbanken structureel te ondersteunen, het niet verhogen van de Provinciale
opcenten, het investeren in belangrijke voorzieningen in dorpen en kernen, zoals
dorpshuizen, het verenigingsleven en scholen, maar ook in bovenregionale
voorzieningen, zoals Airport Eelde, de N33, de Nedersaksenlijn en de havens.
Voorzitter, de bijdrage van het CDA zal vandaag bestaan uit drie onderdelen:
eerst willen we kort iets kwijt over het formatieproces, vervolgens zoomen we in
op een aantal thema’s uit het akkoord en tot slot zal ik iets zeggen over hoe wij
‘veur mekoar, maar vooral ook ‘mit mekoar’ aan de slag willen de komende tijd.
Tijdens mijn bijdrage zal ik een aantal keren bisschop-filosoof Augustinus citeren.

Het formatieproces
Samen onderweg. Dat is een van de meest cruciale aspecten uit het denken van
Augustinus. Het leven is tijdelijk, veranderingen horen erbij, niets blijft hetzelfde.
Dat geldt voor ons leven buiten deze zaal, maar ook voor de rol die we hier
bekleden. Augustinus legt op één aspect constant de nadruk: het feit dat we
samen onderweg zijn. Voortdurend verhouden we ons tot anderen, in het klein,
maar ook in het groot. Samen onderweg impliceert ook beweging: het betekent
dat je ergens vandaan komt en ergens naartoe onderweg bent.
Tijdens het duidingsdebat van woensdag 22 maart proefde onze fractie de
gezamenlijke drive om in Groningen ook de komende vier jaar werk te maken
van een overheid die naast- in plaats van tegenover inwoners staat, een
overheid die de problemen van mensen wil oplossen en een overheid die op een
open en transparante manier communiceert (lees: open bestuurscultuur). Die
gezamenlijke drive zien wij nog steeds voorzitter, maar als het aankomt op de
‘open en transparante bestuurscultuur’, denken wij dat er tijdens de formatie een
aantal dingen niet goed zijn gegaan. We willen ze kort benoemen. Niet om kritiek
te leveren, maar omdat wij de komende periode juist samen vooruit willen.
Wij hadden als CDA graag eerlijk willen weten dat er voorafgaand aan ons
tweede gesprek met de formateur al duidelijkheid was over de partijen die met
elkaar zouden gaan formeren. Wij kregen tijdens ons tweede gesprek van de
formateur te horen dat de puzzel tijdens het Pinksterweekend gelegd zou gaan
worden. Achteraf bleek dat de formerende partijen die vrijdag al met elkaar aan
tafel zaten. Ook voelden wij ons niet prettig bij de geheime bijeenkomst in de
Euroborg. Wij hebben hier samen met andere niet formerende partijen meerdere
keren schriftelijk vragen over gesteld, maar geen inhoudelijke antwoorden
ontvangen van de formateur. Begrijp mij niet verkeerd, wij hebben geen seconde
getwijfeld aan de uitgestoken hand van de coalitiepartijen om mee te praten.
Toch voelden wij ons niet serieus genomen, omdat er meermaals geen
inhoudelijk antwoord kwam op vragen die wij aan de formateur stelden.

Het hoofdlijnenakkoord
Voorzitter, dat brengt mij weer bij Augustinus. Hij heeft het niet over ‘of’ we
samen onderweg zijn, maar ‘hoe’. Het leven kan immers alleen voorwaarts
worden geleefd. Voor samenleven gebruikt Augustinus verschillende beelden: het
beeld van een lichaam met unieke leden die onderling verbonden zijn en met
elkaar samenwerken, een stad waarin mensen al dan niet harmonieus en
vredig samenleven, een gezin dat uit verschillende leden bestaat met
verschillende taken en verantwoordelijkheden of een schip, waarin
bemanningsleden zich gezamenlijk inspannen vooruit te komen. Vandaag wil ik
de metafoor van het schip gebruiken om inhoudelijk in te gaan op het akkoord.
Voorzitter, het schip van de nieuwe coalitie begint vandaag met varen. Van
tevoren is door de formerende partijen bepaald waar we als provincie naartoe
varen. Wij zijn blij om te lezen dat het nieuwe college grotendeels dezelfde koers
kiest als het vorige college. Daarnaast zien we dat er een aantal plannen zijn
toegevoegd of gewijzigd. Voorzitter, we vinden het te ver gaan om op ieder
thema uit het akkoord te gaan, dus we zullen vooral ingaan op onderwerpen
waar wij vragen over hebben of waar het CDA liever kiest voor een andere koers.

Bereikbaarheid
Als CDA zijn wij erg blij dat het college busverbindingen op het platteland wil
behouden. Dit is een langgekoesterde wens van onze fractie. In het
hoofdlijnenakkoord lezen we dat de coalitie het openbaar vervoer aantrekkelijk
wil maken met scherpe prijzen en passende abonnementen. Tegelijkertijd zien
wij in de financiële paragraaf van het hoofdlijnenakkoord dat er nog geen
dekking is voor deze plannen. Legt de coalitie de lat hiermee niet te hoog?
In hetzelfde hoofdstuk lezen wij dat de coalitie ‘op langere termijn’ aan de slag
wil met de aanleg van de Lelylijn. Op dit onderdeel missen wij als CDA echt
ambitie en vooral het gevoel van urgentie voorzitter. Het heeft jaren geduurd
voordat we de Lelylijn op de Haagse agenda hebben gekregen. Die inspanningen
gooien we op deze manier in één keer weg. Daarom dienen wij de volgende
motie in voorzitter: ijzer moet je smeden als het heet is.

Landbouw en natuur
Dan landbouw en natuur. In grote lijnen kunnen wij ons vinden in wat hier is
opgeschreven. Wij lezen in het akkoord dat de coalitie zich wil houden aan de
wet met betrekking tot het halen van de doelen op het gebied van stikstof. Op
dit moment is hiervoor het jaartal 2035 vastgelegd. Echter is het kabinet
voornemens dit te vervroegen naar 2030. Dit lijkt ons zeer onverstandig, omdat
je daarmee een enorme druk legt op de gebiedsprocessen. Waarom kiest de
nieuwe coalitie er niet op voorhand voor om vast te houden aan het jaar 2035?
Voorzitter, dit is voor ons een essentieel punt, daarom dienen wij de volgende
motie in: leg 2035 vast in het hoofdlijnenakkoord.

Wonen
Iedere Groninger verdient een betaalbare en veilige woning. Daarom willen wij
dat er voor jongeren, starters, gezinnen en ouderen in de hele provincie wordt
bijgebouwd. Wij zijn blij dat de coalitie deze opvatting met ons deelt. In het
akkoord lezen wij veel mooie woorden over wonen, bijvoorbeeld als het gaat
om het helpen van gemeenten bij aanvragen van landelijke regelingen en
cofinanciering bij het Rijk. Toch missen wij in dit hoofdstuk wat de provincie zelf
concreet gaat doen om het huisvestingsprobleem op te lossen. Wordt de
ambtelijke capaciteit bijvoorbeeld uitgebreid? Kunnen de formerende partijen
concreet aangeven wat de provincie zelf gaat doen en met welke mensen?

Energie en Klimaat
Wij zijn blij om te lezen dat de nieuwe coalitie ook van mening is dat Groningen
een energieprovincie is. We hebben wel een vraag m.b.t. dit thema. In het
akkoord lezen wij de zin: ‘’met de Regionale Energiestrategie (RES) draagt
Groningen nu meer dan evenredig bij aan het opwekken van duurzame energie
in Nederland’’. Kunnen wij hieruit opmaken dat de vier coalitiepartijen niet
tornen aan de eerder gemaakte afspraken binnen de RES?

Koploper zijn
In het verlengde hiervan lezen we dat de nieuwe coalitie geen koploper wil zijn
als het peloton niet kan volgen. Op het gebied van energie, maar ook als het
gaat om de landbouw, mobiliteit en gezondheid. Wat bedoelen de coalitiepartijen
hiermee? Hoe rijmen de partijen deze opmerking met andere teksten in het
coalitieakkoord bij o.a. de landbouw (innovatieve concepten en oplossingen),
mobiliteit (we stimuleren innovaties), economie (nieuwe economische visie met
een innovatieve en groene industrie / innovatie en nieuwe werkgelegenheid),
etc. Willen we op deze dossiers niet juist vooruitstrevend zijn?

Sport
Ik beweeg langzaam richting het einde van de inhoudelijke punten voorzitter en
dat brengt mij bij het thema gezondheid en sport. Wij lezen dat de nieuwe
coalitie ‘streeft naar kansengelijkheid voor talentvolle sporters in het
buitengebied en sporters met een beperking’. Wij zijn vanzelfsprekend blij dat er
ook deze periode aandacht is voor sporters met een beperking, maar hopen dat
de coalitie oog heeft voor sporters met een beperking uit de hele provincie en
niet alleen sporters uit het buitengebied. Daarnaast vragen wij ons af of de
nieuwe coalitie voornemens is om te komen met een provinciaal beweegakkoord?

Voor elkaar, met elkaar
Dan wil ik tot slot overgaan naar het laatste onderdeel van mijn bijdrage namens
het CDA voorzitter. Het onderdeel over hoe wij ‘veur mekoar, maar vooral ook
‘mit mekoar’ aan de slag willen de komende tijd. En ook bij dit onderdeel wil ik
een citaat van Augustinus aanhalen: maak je geen zorgen over het eten, maar
bekommer je wel over degene die naast je zit. Hebben we elkaar nog in het oog?
Volgens Augustinus laat succes zich afmeten aan de mate waarin individuen zich
inzetten voor het collectief. Het dagelijks bestuur van Groningen heeft nieuwe
roeispanen gekregen en nieuwe schippers. Veel belangrijker is het kompas. Die is
van ons allemaal. We dragen samen de verantwoordelijkheid om van de
komende vier jaar een succes te maken. Wij wensen iedereen, coalitie en
oppositie, PS en GS daar alle goeds bij. Samen bepalen we hoe onze provincie
eruit gaat zien. Of zoals Augustinus zou zeggen: Zoals wij zijn, zo zijn de tijden.