Bijdrage Provinciale Statenvergadering Begroting 2023

Voorzitter,

Vandaag bespreken we de Provinciale begroting voor 2023. Tijdens de commissievergadering is mijn fractiegenoot Jacob Boonstra al uitvoerig ingegaan op de meer financiële kant van de begroting. Het college heeft goed op de portemonnee gepast, veel beleid uitgevoerd en er is voor de volgende periode voldoende geld beschikbaar om te besteden aan nieuw beleid.
Dat is een compliment waard voorzitter. Bij deze. Vandaag hebben wij het vooral over de politieke kant van de begroting.

Op 5 oktober presenteerde Johan Remkes zijn stikstofrapport in Den Haag. Niet alleen het rapport, maar ook de woorden van Remkes maakten veel los. Hij gaf aan geschokt te zijn van ‘’de oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen’’ en ging uitgebreid in op ‘’de grote kloof die wordt ervaren tussen Randstad en regio en niet alleen vanwege het stikstofdossier’’.

Woorden die zeer herkenbaar zijn. We staan steeds verder van elkaar af. Van de Randstad, maar ook onderling. De scheidslijnen tussen verschillende groepen zijn steeds scherper geworden en er is steeds minder begrip gekomen voor elkaars positie. Door ons vast te houden aan het eigen gelijk en ons te omringen met gelijkgestemden is er onvoldoende ruimte om elkaar aan te horen en de dialoog aan te gaan. Daardoor is het vaak de hardste schreeuwer die de boventoon voert.

We zien dat ook in deze Statenzaal gebeuren. Hebben we het over het klimaat, dan horen we luide betogen over hoe gestoord de klimaatplannen wel niet zijn en wordt er geschermd met onrealistische alternatieven. Gaat het over stikstof, dan ben je als je voor de boeren bent automatisch tegen de natuur. Kom je op voor minderheden, dan ben je meteen ‘woke’. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Door het aanwakkeren van verschillen in plaats van het samen zoeken naar antwoorden op vragen waar mensen mee worstelen, neemt het wantrouwen verder toe.

Het is een vorm van politiek bedrijven die geen oplossing gaat bieden voor de grote vraagstukken die er op ons bordje liggen. Ik zal zo meteen nader ingaan op een aantal van deze onderwerpen, maar wil eerst namens het CDA mijn waardering uitspreken richting de ambtelijke organisatie voor het aanleveren van alle stukken voor de begroting.

Bestaanszekerheid onder druk
Voorzitter, het CDA maakt zich ernstig zorgen over de gevolgen van de toenemende vaste lasten van Groningers. De kosten voor boodschappen, energie en brandstof zijn explosief toegenomen. Wij zien steeds meer van onze provinciegenoten moeite hebben om rond te komen. Denk aan ouderen met alleen een AOW-uitkering, ondernemers die hun omzet zien verdampen en het toenemende aantal werkende armen. De verantwoordelijkheid om rond te komen ligt allereerst bij de mensen zelf; als ze dat niet kunnen, zullen er helpers in de omgeving moeten opstaan. Lukt het dan nog niet, dan moet de overheid optreden om de helpers te ondersteunen. Dit is het moment om dat te doen.

Vorige week sprak ik met zo’n helper, Maria Jongsma, bestuursvoorzitter van de voedselbank in Groningen. Zij vertelde mij dat het aantal huishoudens dat gebruik maakt van de voedselbank vanaf januari dit jaar met 50% is gestegen. Tegelijkertijd is het voedselaanbod vanuit supermarkten en bakkerijen fors afgenomen, waardoor voedsel uit andere delen van het land gehaald moet worden. Dit zorgt voor een flinke toename aan kosten bij onze provinciale voedselbanken. Daarom willen wij het college oproepen om de incidentele bijdrage vanuit de provincie te verhogen van 30.000 naar 60.000 euro in 2023 en samen met de Groninger voedselbanken en andere organisaties die zich bezighouden met armoedebestrijding in gesprek te gaan over structurele ondersteuning. Motie: Voedselbanken in de knel: meer cliënten, minder voedsel

Energiearmoede
Ik blijf nog even bij het thema armoede voorzitter. We doen als provincie ontzettend veel op het gebied van duurzame energie. Denk aan de opwek van duurzame energie, het verduurzamen van woningen, het bedrijfsleven, onze industrie, het openbaar vervoer en niet te vergeten onze luchthaven Groningen Airport Eelde. Wij ondersteunen deze plannen van harte, maar zien ook dat er een groep Groningers is waarvoor verduurzaming van woningen of hun bedrijf onbetaalbaar is. Ook het afsluiten van een lening is voor veel van onze provinciegenoten geen optie. Tegelijkertijd zien we gelukkig wel dat er vanuit het Rijk steeds meer middelen beschikbaar komen. Denk aan het isolatieprogramma, het transitieprogramma en opleidingen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt tot energiecoach. Als CDA willen wij graag van het college weten wat wij kunnen doen om er samen met gemeenten voor te zorgen dat deze middelen ook bij onze mensen terecht komen. Hoe kunnen we mensen zoveel mogelijk ontlasten?

Wonen
Dan het thema wonen voorzitter. Vorige week zette de Raad van State een streep door de bouwvrijstelling stikstof. De verwachting is dat deze uitspraak gaat zorgen voor grote vertraging van projecten voor woningbouw. Hoe zit dat met projecten in onze provincie? Heeft het college daar zicht op? Heeft dit gevolgen voor de 28.359 woningen die er in onze provincie voor 2030 moeten worden gebouwd?

Tijdens de algemene beschouwingen gingen wij als CDA uitvoerig in op de huidige situatie op de woningmarkt en de gevolgen daarvan voor woningzoekenden. In onze provincie. Wij vroegen het college om de ambtelijke capaciteit op het dossier wonen uit te breiden om gemeenten te kunnen ondersteunen en de taken vanuit het Rijk uit te kunnen voeren. Wij zijn blij dat dit nu gebeurt, bijvoorbeeld bij regie op de ruimte. Wel zijn wij nieuwsgierig naar de verdeling bij de projectorganisatie Lelylijn.

Tot slot
Voorzitter, ik kom tot een afronding. Dit is de laatste begrotingsbehandeling van deze Statenperiode. De komende periode staan we weer tegenover elkaar in debatten, en hebben politici soms felle kritiek op elkaar. Maar we kunnen alleen iets bereiken door met alle redelijke partijen samen te werken.

Alleen op die manier kunnen we Groningen vooruithelpen. Problemen oplossen. Al deze partijen willen samen sterker verder. Daar ben ik van overtuigd. Verschillende inzichten en achtergronden zorgen samen voor een beter plan, als we bereid zijn om naar elkaar te luisteren en samen aan de slag gaan te gaan om plannen om te zetten in daden. Op die manier gaan we de moeilijke vraagstukken van deze tijd te lijf en kunnen we op termijn hopelijk weer tegen elkaar zeggen: ’t kon minder.