CDA bij de begrotingsbehandeling: "Minder ik, meer wij"

Hieronder leest u de Algemene Beschouwing die fractievoorzitter Stijn Sips ten gehore heeft gebracht bij de begrotingsbehandeling op donderdagavond 3 november.

Voorzitter,

Hoelang kan ik de energierekening nog betalen?
Zal ik de bieb of het sportabonnement opzeggen?
Kan ik mijn zaak overeind houden?
700 volgers online; hoezo voel ik me nog steeds alleen?
Wanneer kan onze dochter uit huis? Ze wacht al drie jaar op een betaalbare woning.

Dit zijn vandaag de dag normale vragen aan de keukentafel van steeds meer huishoudens. Het gevolg van crisis na crisis; corona, wonen, energie, oorlog. Resulterend in een samenleving die steeds meer onder stress is komen te staan. Zo voelt 14 procent van de jongeren zich eenzaam, ondervinden 1,3 miljoen Nederlanders problemen met de gestegen prijzen, en hebben we bijna 400.000 woningen te kort in Nederland. Geopolitieke problemen die lokaal tot uiting komen en om oplossingen vragen.

Maar crisissen laten ook de veerkracht van onze samenleving zien. Tal van maatschappelijke initiatieven zijn opgetuigd of versterkt. Denk hierbij aan Dongen Helpt Elkaar, een doorgeefwinkel, buurtkastjes, ‘Aan de Deur Geklopt’ en zo nog veel meer.

Een krachtige samenleving en politiek
Voorzitter, juist de kracht van de samenleving moeten we, wat het CDA betreft, veel meer benutten. Wij kiezen voor minder ik, en voor meer wij. De samenleving weer vooropstellen door zeggenschap en verantwoordelijkheid terug te geven. Inwoners de ruimte geven voor hun eigen oplossingen in een coöperatieve samenleving. Het CDA wil hieraan bijdragen door een deel van het ‘raadspotje’ vrij te maken voor initiatieven uit de samenleving.

We zien zeggenschap en verantwoordelijkheid terugkomen in de dorps- en wijkraden. Hoe wil het college dit toekomstbestendig inrichten voor elke wijk?

Een inwoner heeft zeggenschap als hij of zij vóóraf kan meesturen en mee-produceren. De gemeenteraad en de werkgroep Democratische vernieuwing moeten de komende periode grote stappen zetten om dit meer mogelijk te maken, samen met het college en de ambtelijke organisatie.

Voorzitter, de politiek heeft een duidelijke boodschap meegekregen; een laag opkomstpercentage en vertrouwen wat hersteld dient te worden. Dat begint bij onszelf. De politiek moet niet naar binnen gericht zijn, maar naar buiten toe; het moet verbinden en overbruggen in de samenleving. Dat vraagt om een zichtbare, transparante en benaderbare politiek. Een nieuw audiovisueel systeem, maar ook openbare commissies en werkgroepen, draagt hieraan bij.

Ook het college heeft de opdracht om zichtbaar en benaderbaar te zijn. Hoe staat het hiermee?

We moeten kritisch blijven op het eigen functioneren als raad. Onszelf de vraag blijven stellen: ‘wat voor gemeenteraad willen wij zijn voor de inwoners?’. Benadrukken we de tegenpolen of zoeken we samenwerking? Hier ligt een opdracht voor 21 raadsleden.

Vertrouwen hangt ook samen met het nakomen van afspraken. Want hoe kan een Geubelplein, onderdeel verkeersplan ’s Gravenmoer, niet meer in het investeringsplan staat? Wij zullen met een nieuw voorstel komen. En hoezo ontvangen wij niet de beloofde evaluaties als het gaat om het Veiligheidsbeleid en de BOA-capaciteit? Graag reactie.

Bestaanszekerheid en solidariteit
Goed. Voorzitter, de voorliggende begroting ‘Niet sparen, maar helpen’ heeft de intentie om in deze tijden van hoogspanning Zij aan Zij te staan met eenieder die het nodig heeft. Het is meer dan terecht om eenmalig geen 500.000 euro te ‘sparen’ ter verbetering van de solvabiliteit, zoals voorgesteld in het coalitieakkoord, maar juist in te inzetten om te ondersteunen én te ontlasten waar nodig. Bestaanszekerheid mag namelijk geen scheidslijn vormen in onze samenleving.

Complimenten voor de solidariteit die het college toont met de verhoging van de energietoeslag, met het voorstel voor een steunfonds en met de fruit-, groente- en kledingbonnen.

Máár we moeten ook realistisch zijn. Nog lang niet iedereen die het nodig heeft wordt bereikt met het huidige beleid. Het is noodzaak om met elkaar het gesprek over een nieuw armoedebeleid te voeren.

Een zorgzame samenleving
Voorzitter, een zorgzame samenleving vraagt om een toegankelijk sociaal domein. Daarin speelt zorg, waar dat mogelijk is, vanuit de eigen leefomgeving een belangrijke rol. Hierin zijn stappen te zetten. Het is daarom goed dat het Dorpsteam wordt doorontwikkeld, en de raad betrokken blijft. Het kan namelijk écht anders.

Wij zijn blij met het verhoogde mantelzorgcompliment. Toch moeten we ons afvragen: “is dat de waardering waar de mantelzorger echt behoefte aan heeft?”. Wij hopen dat de uitwerking van het takendebat, samen mét de mantelzorgers, tot een antwoord leidt.

In een zorgzame samenleving is er geen plek voor eenzaamheid. Het is echter de realiteit dat de coronacrisis een katalysator is geweest voor eenzaamheid. De CDA-fractie is blij dat de gemeente zich, naar aanleiding van onze motie vorig jaar, heeft aangesloten bij het actieprogramma “Een tegen Eenzaamheid”. Wij roepen het college op om structureel aan de slag te gaan met dit onderwerp. Graag een reactie.

Hart van de lokale samenleving
Voorzitter, we moeten óók goed zorgen voor alle mooie initiatieven die worden ontplooid op het gebied van saamhorigheid, kunst en cultuur. Wij zijn dan ook blij met het voorstel om de Verenigingshal te ondersteunen als gemeente.

Veel initiatieven zijn mogelijk door de inzet van stichtingen en verenigingen, en door onze lokale ondernemers. Maar ook zij hebben het moeilijk in deze tijden. Daarom vinden wij een OZB-stijging van ruim 10% op niet-woningen ongepast en niet solidair. Wij stellen voor om het steunfonds in te zetten en deze OZB-stijging eenmalig te compenseren. Wij horen graag het standpunt van de andere fracties.

Duurzaamheid
Voorzitter, het CDA kiest voor een samenleving die we door kunnen geven aan de volgende generaties. Ondanks onzekerheden, zoals aansluitingen op het energienetwerk, gaan we vanuit de REKS en Transitievisie warmte aan de slag. We zullen daarnaast moeten inzetten op kleinschaligere initiatieven, zoals een klusblus. Acht het college dit initiatief haalbaar? Of zijn er andere ideeën?

De verduurzamingsopgave moet betaalbaar en behapbaar zijn voor inwoners. Samenwerking is het sleutelwoord. De vrijwilligers van Energie Dongen spelen al jaren een verbindende rol. Hoezo worden zij opzij gezet? Wanneer is de gemeenteraad betrokken bij deze route voor het energieloket? Wij komen met voorstel om opnieuw in gesprek te gaan met Energie Dongen over hoe zij betekenisvol kunnen blijven binnen het energieloket.

Een samenleving die zich inzet moeten we ook waarderen. Daarom stellen wij voor om een waarderingscompliment voor de Zwerf-Afval-Pakkers in het leven te roepen. Mogelijk dat de reserve Nederland Schoon hierin voor dekking kan zorgen. Graag een reactie.

Voorzitter, wij vinden dat de gemeente een voorbeeldfunctie heeft. Ook als het om duurzaamheid gaat. Wij staan dan ook positief tegenover het verduurzamen van het gemeentehuis.

Bouwen
Goed. Voorzitter, complimenten voor de voortgang om voldoende, en betaalbare, woningen te realiseren; wij noemen de inzet op flexwoningen, verruiming van de starterslening en de start met de woonzorgvisie. Het versnellen en verruimen van woningbouw moet prioriteit blijven.

Een andere grote bouwopgave zijn de onderwijsgebouwen. Goed onderwijs in gezonde gebouwen vormt een basis voor ieder kind. Er wordt hard gewerkt aan de nieuwe schoollocaties, maar hier en daar blijft ontevredenheid weerklinken. Er moet meer tempo gemaakt worden. Het belang van tijdige en juiste communicatie kan niet vaak genoeg benadrukt worden.

We hopen dat de uitspraak gisteren van de Raad van State, waarmee de bouwvrijstelling van tafel gaat, géén grote vertragingen oplevert voor onze bouwprojecten. Kan het college hier al meer duidelijkheid over geven?

Financiën
Tot slot, voorzitter. Een sluitende begroting, met een goed financieel perspectief en verbeterende financiële kengetallen, wordt aan de gemeenteraad voorgelegd. We beheersen de woonlasten. Het OZB-tarief voor woningeigenaren daalt en wordt in lijn gebracht met het landelijk gemiddelde, en de afvalstoffenheffing en rioolheffing stijgen niet. Toch blijven de woonlasten hoog. Er wordt gewaarschuwd voor stijging in de komende jaren. Hoe kunnen we dit beperken of voor zijn? Graag een reactie.

We dienen als rentmeester om te gaan met het gemeenschapsgeld. De reserve inflatieontwikkeling en het behoedzaamheidsmarge tonen deze zorgvuldigheid. Want vanaf 2026 blijft het onzeker.

Voorzitter, ik rond af
‘Niet sparen, maar helpen’ is nodig in een tijd van transities en crises. Het voorstel is uit het hart gegrepen. De hoogspanning waaronder de samenleving staat gaat ons aan het hart. En we zullen er met elkaar hard voor moeten gaan. Als coöperatieve samenleving waarin de politiek dienend is. Niet heersend. Waarin het gaat om meer wij, en minder ik.

Tot zover.