Amsterdam is Ameland niet
Over de waarde van verschil.
De lente uitgave van Christen Democratische Verkenningen verkent de waarde van verschil en richt zich met name op de vraag wat de christendemocratische visie op de samenleving betekent voor de wijze waarop lokaal bestuur vormgegeven zou moeten worden.
Veel meer dan nu het geval is zouden daarbij ruimte voor verschil, vergroting van de autonomie van gemeenten en differentiatie van taken tussen gemeenten de leidraden moeten zijn.
Volgens de bijdragen in deze CDV ondermijnen eenvormige inrichtingen van de maatschappij de kracht van samenleving en die van het lokaal bestuur. De tolerantie voor verschil in de samenleving neemt echter af en ook de vrije ruimte van de lokale overheid om zelf politieke keuzen te kunnen maken. ‘We zijn verlegen geraakt met de omgang van verschil’, constateert onder anderen de bestuurskundige Paul Frissen in deze CDV. Met de uitbouw van de verzorgingsstaat zijn we gefixeerd geraakt op gelijkheid. De waardering van verschil is verder onder druk komen te staan door onbehagen rond het integratiedebat. Het zoeken naar een nieuwe gemeenschappelijkheid is nu de norm geworden. Toch zullen we volgens hem opnieuw het vermogen moeten ontwikkelen om met verschillen om te kunnen gaan. Niet alleen de ontwikkelingen in de steeds mondiger samenleving nopen daartoe, maar ook de heroriëntatie op het functioneren van de verzorgingsstaat. We zullen toe moeten naar een nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling tussen het politieke, publieke en het private domein. Pluriformiteit en verschil zijn hiervoor betere uitgangspunten dan centralisme en uniformiteit. Juist het christendemocratisch geluid mag in dit debat krachtiger klinken, aldus Frissen, omdat hierin de fixatie op gelijkheid, centralisme en uniformiteit niet goed past.
In het eerste deel van de bundel staat de waarde van verschil voor de samenleving centraal. Dit deel wordt geopend door een bijdrage van Hamilcar Knops van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA over de waarde van de christendemocratie voor de stad. Uit de verkiezingsuitslag van de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen bleek dat het CDA slecht scoorde in de steden, maar hieruit moet niet de overhaaste conclusie getrokken worden dat christendemocratisch denken niet goed bij de stad past, aldus Knops. Juist in de stad, met haar diversiteit en dynamiek, komt christendemocratische politiek tot haar recht. Na Knops laat Anton Zijderveld zien hoe zowel staat- en marktdenken als populisme uniformiteit bevorderen. Verder vindt u er een bijdrage van Jean-Pierre Wils over de romantische hang naar een homogene samenleving en laat Auke van der Woud zien hoe ook het platteland door eenvormigheid bedreigd wordt.
In het tweede deel gaan we na wat differentiatie in het lokaal bestuur zou kunnen betekenen. Rien Fraanje betoogt dat dit het nieuwe motto zou moeten zijn voor lokaal bestuur, meer nog dan decentralisatie. Ruimte voor verschil tussen gemeenten is nodig en betreft beleidsvrijheid, taken en wellicht ook structuren. Kees Jan de Vet stelt in dit deel dat de benodigde forse reductie van Haagse beleidsambities wel eens een bevrijding voor gemeenten kan zijn en een versterking van de kracht en kleur van de lokale democratie kan betekenen. Peter Boorsma laat zien waarom een breuk met het gelijkheidsdenken nodig is en hoe financiële ruimte voor gemeenten daarbij kan helpen.
Verder geven de CDA’ers Sjaak van der Tak en Loes van Ruijven- van Leeuwen in twee interviews op verschillende wijze aan hoe in hun optiek het bestuur moeten worden ingericht zodat het de burgers niet in de weg zit, maar juist ondersteunt.
Theo Bovens, Paul van Geest, Jan Prij (red) Amsterdam is Ameland niet. Over de waarde van verschil. CDV lente 2010, Amsterdam: Uitgeverij Boom, pp.168.
Inhoudsopgave