Mens-zijn in de digitale samenleving

Nieuw perspectief op technologisch burgerschap gepresenteerd 

Het is van belang om meer energie te steken in de ontwikkeling van technologisch burgerschap, in burgerschap in een digitale samenleving. Dat staat in een nieuw essay van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA over Mens-zijn in de digitale samenleving. 

We leven in een hoogtechnologische cultuur. Niet alleen is technologie in onze leefwereld dominant aanwezig, het alledaagse leven wordt ook in stand gehouden door tal van technische voorzieningen. In het essay van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI), dat vandaag door de auteurs Rogier Havelaar en Pieter Jan Dijkman is aangeboden aan CDA-Tweede Kamerlid Chris van Dam, wordt de vraag gesteld hoe we recht kunnen blijven doen aan ons mens-zijn in een hoogtechnologische samenleving. Welke publieke waarden en welke kwaliteit van mens-zijn worden bevorderd door het gebruik en de inbedding van specifieke technologieën? En: hoe voorkomen we dat de mens wordt gereduceerd tot een technisch subject of een digitaal profiel?

Energie steken in ontwikkeling technologisch burgerschap
Voor alles is het nodig om energie te steken in de ontwikkeling van technologisch burgerschap. Een ‘technologisch burger’ heeft, zo stelt het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, een actieve houding ten opzichte van technologie. Dat wil zeggen dat hij is geïnformeerd over de werking van de technologie, kritisch kan nadenken over de betekenis van technologie voor zijn leefwereld en bereid is om op basis daarvan technieken aan te passen of niet toe te passen als er betere alternatieven voorhanden zijn.

Voor de overheid is een rol weggelegd om een dergelijk actief burgerschap met betrekking tot technologie mogelijk te maken. Zo zou ze kunnen verhelderen waar ethische en juridische – dus door burgers via het recht afdwingbare – ondergrenzen liggen in de toepassing van technologie. Ook zou de overheid een bijdrage kunnen leveren aan de informatievoorziening aan burgers. Technologisch burgerschap verdient bijvoorbeeld een prominente plek in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.

Macht van techreuzen aan banden leggen
Verder worden er voorstellen gedaan om de ongekende macht van techreuzen aan banden te leggen. Het ondoorzichtige van hun werkwijze en voorwaarden maakt dat burgers zich aan deze bedrijven overgeleverd voelen. Van de menselijke maat lijkt weinig sprake in de nieuwe digitale leefomgeving; mensen zijn zelf niet meer dan een product of profiel. Dat moet anders. Wettelijk moet worden geregeld dat iedere Nederlander eigenaar is en blijft van zijn persoonlijke gegevens. Ook zou er op Europees niveau een orgaan moeten komen dat toezicht houdt op de grote techbedrijven. 

Het essay is hier te downloaden.

Foto: Dirk Hol