Verslag symposium 'De baan als basis'
Op donderdagavond 11 oktober presenteerde het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI) zijn nieuwe rapport in het partijbureau van het CDA, getiteld "De baan als basis". Het rapport is geschreven door Arjen Siegmann werd aangeboden aan Jaap Smit, Mariëtte Hamer en Pieter Heerma.
De baan als basis
Het rapport schetst het perspectief van een samenleving waarin iedereen die wil werken, ook kan werken. Ook bevat het rapport drie vernieuwende voorstellen die langdurige werkloosheid voorkomen: loondoorbetaling voor het eerste half jaar, een sterker anticyclisch begrotingsbeleid en de introductie van de basisbaan. Meer over het rapport.
Vast te vast, flex te flex
Jaap Smit, commissaris van de Koning in Zuid-Holland en voormalig voorzitter van vakbond CNV, reflecteerde met een aantal persoonlijke anekdotes op de functies van werk. In de eerste plaats is werk een "voorwaarde voor bestaanszekerheid en inkomen". Een baan is ook een manier om mee te doen in het maatschappelijk verkeer; een baan geeft de mogelijkheid om talenten te ontplooien en om verantwoordelijkheid te nemen. Kortom, werk geeft zingeving en structuur aan het bestaan. Het verliezen van een baan resulteert in onzekerheid. Volgens Smit is dit voor de één een aansporing, maar is het voor de ander een moeras.
Smit uitte zijn zorgen over de ontwikkeling dat de ZZP'er vereerd wordt. "Aan de ene kant heb je de vrije vogel, die bewust voor de vrijheden kiest, maar aan de andere kant heb je de vogelvrije, die zonder zekerheden en rechtsbescherming het hoofd boven water dient te houden." Volgens Smit zit de crux van de oplossing in wat hij zelf heeft genoemd: "vast is te vast, flex is te flex". Ook sprak hij zijn zorgen uit dat een baan inmiddels geen garantie meer tegen armoede is.
Tot slot schetste de commissaris een viertal centrale noties die van belang zijn voor werknemers. Ten eerste wil de werknemer met respect behandeld worden. "Als het parool is: voor jou tien anderen, dan verdwijnt elke vorm van loyaliteit en trouw." Ten tweede is het zicht op continuïteit of zekerheid van belang. Ten derde moet worden geïnvesteerd in de mobiliteit van de werknemer. Ten vierde dient de werknemer ook fatsoenlijk betaald te worden. Volgens Smit geldt dat wanneer de eerste drie elementen goed verzorgd zijn, er minder strijd om de vierde zal zijn. "Werk is meer dan een zakelijke overeenkomst of je boterham verdienen, werk vormt voor velen de basis voor een menswaardig bestaan."
Lees hier de inbreng van Jaap Smit
Een leven lang ontwikkelen
Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), sprak haar complimenten uit voor de heldere probleemanalyse en de vernieuwende voorstellen in het rapport. Het rapport biedt volgens haar "veel om verder over na te denken" en ze riep op om samen op zoek te gaan naar oplossingen, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers, werknemers en werkzoekenden. "Dat kan het beste met de positieve benadering die het rapport heeft: wat kunnen we oplossen?"
Hamer sprak over een noodzakelijke en belangrijke zoektocht: "Hoewel het goed gaat met onze economie en de werkloosheid is gedaald, is er nog steeds een groep mensen die langdurig werkloos is en moeilijk aan de slag komt." Ze constateerde dat hoe lager iemand op de sociale ladder staat, hoe meer onzekerheid die persoon heeft en ze waarschuwde voor een huis met "rot onder de vloer".
Volgens de SER-voorzitter wordt de ongelijkheid in de samenleving groter. "De toegenomen dynamiek op de arbeidsmarkt stelt het aanpassingsvermogen van mensen en bedrijven enorm op de proef. Er zijn groepen burgers, werkenden en werkzoekenden, voor wie het lastig is om alle veranderingen bij te houden." Ze noemde in het bijzonder de oude en laagopgeleide werknemers en de groep werkloze vluchtelingen, groepen die in het rapport De baan als basis ook worden genoemd.
Hamer wees tot slot op het belang van een "leven lang ontwikkelen", een motto dat ze liever hanteert dan "een leven lang leren". "Tijdens onze loopbaan zullen we allemaal veel meer dan vroeger moeten investeren in onze ontwikkeling om onze kennis en vaardigheden up to date te houden. Dat is een keiharde noodzaak; niet alleen voor de hoger opgeleiden - die doen dat vaak toch al wel - maar juist ook voor alle anderen voor wie het vaak minder vanzelfsprekend is, en voor de mensen die al langere tijd aan de zijlijn staan."
Niet bang voor heilige huisjes
Pieter Heerma, Tweede Kamerlid voor het CDA en woordvoerder Sociale Zaken, ziet in het rapport een mogelijke basis voor een nieuw verkiezingsprogramma van het CDA. Hij prees het WI voor het ontwikkelen van visies die de waan van de dag ontstijgen en gericht zijn op de middellange termijn. "Het rapport kiest niet de makkelijkste weg en niet bang voor heilige huisjes. Die dapperheid hebben we nodig." Pieter Heerma ging in op de drie voorstellen uit het rapport.
Het voorstel voor meer anticyclisch begroting past in een langere traditie van het WI, waarin zij blijft waarschuwen voor teveel optimisme in goede tijden. Nederland doet het in de internationale vergelijking goed, maar het blijft moeilijk: er is altijd de wens om in slechte tijden meer uit te geven, maar in goede tijden blijft het extreem lastig om de hand op de knip te houden.
Het voorstel voor de basisbaan is een voorbeeld van een minder makkelijke weg en dat verdient lof. De basisbaan staat tegenover het basisinkomen, waar Heerma kort over kon zijn: het basisinkomen zorgt misschien wel voor een vast inkomen, maar niet voor een baan en daarmee een zinvolle dagbesteding. De basisbaan daarentegen is een echte opstap voor een tweede carrière.
Ten slotte het voorstel om de WW weg te halen bij het UWV, wat volgens Heerma past in de gedachte dat de sociale zekerheid weer meer terug moet naar de sociale partners. We moeten actief blijven nadenken over de rol van instituten en overheid in een samenleving en een economie die snel verandert. Het rapport biedt daar mooie aanknopingspunten voor.
De avond werd afgesloten met een discussie onder leiding van Peter Essers, voorzitter van het bestuur van het WI, waarin de auteur van het rapport en de sprekers in gesprek gingen met het publiek.
Op donderdagavond 11 oktober presenteerde het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI) zijn nieuwe rapport in het partijbureau van het CDA, getiteld "De baan als basis". Het rapport is geschreven door Arjen Siegmann werd aangeboden aan Jaap Smit, Mariëtte Hamer en Pieter Heerma.
De baan als basis
Het rapport schetst het perspectief van een samenleving waarin iedereen die wil werken, ook kan werken. Ook bevat het rapport drie vernieuwende voorstellen die langdurige werkloosheid voorkomen: loondoorbetaling voor het eerste half jaar, een sterker anticyclisch begrotingsbeleid en de introductie van de basisbaan. Meer over het rapport.
Vast te vast, flex te flex
Jaap Smit, commissaris van de Koning in Zuid-Holland en voormalig voorzitter van vakbond CNV, reflecteerde met een aantal persoonlijke anekdotes op de functies van werk. In de eerste plaats is werk een "voorwaarde voor bestaanszekerheid en inkomen". Een baan is ook een manier om mee te doen in het maatschappelijk verkeer; een baan geeft de mogelijkheid om talenten te ontplooien en om verantwoordelijkheid te nemen. Kortom, werk geeft zingeving en structuur aan het bestaan. Het verliezen van een baan resulteert in onzekerheid. Volgens Smit is dit voor de één een aansporing, maar is het voor de ander een moeras.
Smit uitte zijn zorgen over de ontwikkeling dat de ZZP'er vereerd wordt. "Aan de ene kant heb je de vrije vogel, die bewust voor de vrijheden kiest, maar aan de andere kant heb je de vogelvrije, die zonder zekerheden en rechtsbescherming het hoofd boven water dient te houden." Volgens Smit zit de crux van de oplossing in wat hij zelf heeft genoemd: "vast is te vast, flex is te flex". Ook sprak hij zijn zorgen uit dat een baan inmiddels geen garantie meer tegen armoede is.
Tot slot schetste de commissaris een viertal centrale noties die van belang zijn voor werknemers. Ten eerste wil de werknemer met respect behandeld worden. "Als het parool is: voor jou tien anderen, dan verdwijnt elke vorm van loyaliteit en trouw." Ten tweede is het zicht op continuïteit of zekerheid van belang. Ten derde moet worden geïnvesteerd in de mobiliteit van de werknemer. Ten vierde dient de werknemer ook fatsoenlijk betaald te worden. Volgens Smit geldt dat wanneer de eerste drie elementen goed verzorgd zijn, er minder strijd om de vierde zal zijn. "Werk is meer dan een zakelijke overeenkomst of je boterham verdienen, werk vormt voor velen de basis voor een menswaardig bestaan."
Lees hier de inbreng van Jaap Smit
Een leven lang ontwikkelen
Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), sprak haar complimenten uit voor de heldere probleemanalyse en de vernieuwende voorstellen in het rapport. Het rapport biedt volgens haar "veel om verder over na te denken" en ze riep op om samen op zoek te gaan naar oplossingen, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers, werknemers en werkzoekenden. "Dat kan het beste met de positieve benadering die het rapport heeft: wat kunnen we oplossen?"
Hamer sprak over een noodzakelijke en belangrijke zoektocht: "Hoewel het goed gaat met onze economie en de werkloosheid is gedaald, is er nog steeds een groep mensen die langdurig werkloos is en moeilijk aan de slag komt." Ze constateerde dat hoe lager iemand op de sociale ladder staat, hoe meer onzekerheid die persoon heeft en ze waarschuwde voor een huis met "rot onder de vloer".
Volgens de SER-voorzitter wordt de ongelijkheid in de samenleving groter. "De toegenomen dynamiek op de arbeidsmarkt stelt het aanpassingsvermogen van mensen en bedrijven enorm op de proef. Er zijn groepen burgers, werkenden en werkzoekenden, voor wie het lastig is om alle veranderingen bij te houden." Ze noemde in het bijzonder de oude en laagopgeleide werknemers en de groep werkloze vluchtelingen, groepen die in het rapport De baan als basis ook worden genoemd.
Hamer wees tot slot op het belang van een "leven lang ontwikkelen", een motto dat ze liever hanteert dan "een leven lang leren". "Tijdens onze loopbaan zullen we allemaal veel meer dan vroeger moeten investeren in onze ontwikkeling om onze kennis en vaardigheden up to date te houden. Dat is een keiharde noodzaak; niet alleen voor de hoger opgeleiden - die doen dat vaak toch al wel - maar juist ook voor alle anderen voor wie het vaak minder vanzelfsprekend is, en voor de mensen die al langere tijd aan de zijlijn staan."
Niet bang voor heilige huisjes
Pieter Heerma, Tweede Kamerlid voor het CDA en woordvoerder Sociale Zaken, ziet in het rapport een mogelijke basis voor een nieuw verkiezingsprogramma van het CDA. Hij prees het WI voor het ontwikkelen van visies die de waan van de dag ontstijgen en gericht zijn op de middellange termijn. "Het rapport kiest niet de makkelijkste weg en niet bang voor heilige huisjes. Die dapperheid hebben we nodig." Pieter Heerma ging in op de drie voorstellen uit het rapport.
Het voorstel voor meer anticyclisch begroting past in een langere traditie van het WI, waarin zij blijft waarschuwen voor teveel optimisme in goede tijden. Nederland doet het in de internationale vergelijking goed, maar het blijft moeilijk: er is altijd de wens om in slechte tijden meer uit te geven, maar in goede tijden blijft het extreem lastig om de hand op de knip te houden.
Het voorstel voor de basisbaan is een voorbeeld van een minder makkelijke weg en dat verdient lof. De basisbaan staat tegenover het basisinkomen, waar Heerma kort over kon zijn: het basisinkomen zorgt misschien wel voor een vast inkomen, maar niet voor een baan en daarmee een zinvolle dagbesteding. De basisbaan daarentegen is een echte opstap voor een tweede carrière.
Ten slotte het voorstel om de WW weg te halen bij het UWV, wat volgens Heerma past in de gedachte dat de sociale zekerheid weer meer terug moet naar de sociale partners. We moeten actief blijven nadenken over de rol van instituten en overheid in een samenleving en een economie die snel verandert. Het rapport biedt daar mooie aanknopingspunten voor.
De avond werd afgesloten met een discussie onder leiding van Peter Essers, voorzitter van het bestuur van het WI, waarin de auteur van het rapport en de sprekers in gesprek gingen met het publiek.