Zomer CDV 'Vaklui gezocht' verschenen
Door onevenredige gerichtheid op de kenniseconomie en het denken in ‘gelijke kansen’ heeft Nederland de waarde van mensen met een praktisch beroep veronachtzaamd. Het is van groot belang de vraag onder ogen te zien: wat voor economie en samenleving willen we eigenlijk zijn en welke banen en beroepen zijn daarbij nodig?
Dat is de analyse in het net verschenen CDV-Zomernummer ‘Vaklui gezocht’. Hierin wordt het tekort aan personeel onderzocht, specifiek mensen met een praktisch beroep. Hoe komt het dat we een tekort hebben aan loodgieters, verpleegkundigen, monteurs en andere vaklui en wat eraan te doen?
De analyse in dit nummer stelt onder meer dat het denken in gelijke kansen geleid heeft tot een stimulans om ‘zo hoog mogelijk’ onderwijs te genieten, wat vaak zo algemeen vormend en theoretisch mogelijk betekent. Slimme kinderen krijgen zo ‘de gelegenheid om hun slimheid verder te ontwikkelen’, aldus socioloog Rineke van Daalen, maar kinderen die minder goed bij intellectuele toetsen scoren moeten ook ‘de kans krijgen hun vermogens zo goed mogelijk te ontwikkelen’. Het praktijkonderwijs heeft in Nederland daardoor een knauw gekregen, zeker vergeleken met Duitsland, waar vakmanschap meer in aanzien staat, aldus Herman Blom. Duitsland is minder in de ‘val van Lissabon’ getrapt, waarmee hij doelt op de afspraak in het Verdrag van Lissabon dat Europa de meest concurrerende kenniseconomie moest worden. Hierdoor zijn er veel internationale studenten naar Nederland gekomen, maar is het praktijkonderwijs verwaarloosd. Ook Jan Jacob van Dijk stelt dat het slechte imago van het (v)mbo deels op het conto van de overheid kan worden geschreven. ‘Waarom worden mbo-scholen gestimuleerd om zo hoog mogelijke doorstroomcijfers naar het hbo te presenteren, terwijl een mbo-diploma voldoende is om succesvol op de arbeidsmarkt te opereren?’
Welke banen zijn echt nodig?
Het tekort aan vaklui dringt Nederland ertoe na te denken wat voor samenleving het wil zijn en welke banen daarvoor nodig zijn. ‘Het grote ideaal van ‘businessstudenten’ (...) is vaak “consultant” worden, zodat je – liefst zonder enige ervaring en zonder verdere verantwoordelijkheden – vanaf de zijlijn in allerlei instellingen en bedrijven mag zeggen hoe het beter kan’, schrijft Govert Buijs, die allerlei factoren voor het tekort noemt. Naast een rapportagecultuur speelt de opkomst van ‘abstracte banen’ een rol. Buijs bepleit dat we nadenken welke banen van waarde zijn en brengt, net als Van Dijk, de consumptiecultuur kritisch ter sprake. Ook minister van Werkgelegenheid Karien van Gennip vraagt zich in een bijdrage af, welke economie Nederland eigenlijk wil zijn en wat de rol van overheid, bedrijfsleven en samenleving daarbij is. ‘Is nog een nieuw distributiecentrum écht nodig?’ Hans Borstlap stelt in een interview de vraag, of we op een gegeven moment niet zozeer een tekort aan personeel maar een teveel aan banen hebben. Meer arbeidsmigranten is volgens hem niet de oplossing. ‘We moeten niet eindeloos doorgaan met arbeiders van buiten Nederland halen. Dat is geen houdbaar verdienmodel, ook niet vanwege de nadelige maatschappelijke effecten.’ Borstlap is blij met de plannen van Van Gennip om de arbeidsmarkt vlot te trekken, maar verwacht dat een aparte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen niet zal werken. ‘De groep is te klein waardoor de premie te hoog zal zijn en je zult zien dat de mensen met de minste risico’s niet meedoen en de mensen met de meeste risico’s wel, waardoor de premie nog verder omhoog gaat.’
Lees hier het interview met Hans Borstlap: ‘Een goede loodgieter is goud waard’
Overheid, opleidingen en werkgevers aan zet
Overheid, opleidingen en werkgevers zijn samen aan zet om het werk voor vaklui aantrekkelijker te maken. Uit een interview met Anja van Muiden en Caren van ‘t Ooster, die beiden in de zorg werken, blijkt dat zij in de praktijk tegen van alles aanlopen, wat hun werk onaantrekkelijker maakt. Hierbij noemen ze de marktwerking in de zorg en de gebrekkige steun bij het combineren van het werk met de zorg voor kinderen. Ook stellen ze dat de vakopleiding vaak nog te theoretisch en te weinig op de praktijk gericht is. Volgens Abel Reitsma, wethouder in Leeuwarden en voorzitter van de Arbeidsmarktregio Fryslân, zorgt intensieve samenwerking in de regio dat vraag en aanbod van werk tot op individueel niveau kunnen worden afgestemd. Ook Fabian Dekker noemt voorbeelden in Rotterdam waarin niet enkel het economisch hoogst haalbare centraal staat, maar het doel om mensen duurzaam aan een waardevolle baan te helpen. Duitsland laat zien dat het bedrijfsleven veel meer ingezet kan worden om opleiding en door de samenleving gewenste banen aan elkaar te koppelen, aldus Herman Blom. ‘Duitse bedrijven zijn op de lange termijn gericht en zetten vanouds zwaar in op het zelf opleiden en in vast dienstverband aanstellen van vakmensen.’
Ombudspolitiek
In een interview stelt het Maastrichtse raadslid Gabriëlle Heine dat het CDA meer aan ombudspolitiek moet doen. ‘Dat betekent gewoon: er zijn voor mensen, hun problemen serieus nemen en die waar mogelijk oplossen.’ Volgens haar heeft het daaraan de laatste tijd in het CDA ontbroken en was het bijna vanzelfsprekend om aan de macht te blijven. ‘We zijn niet een partij van de staat, maar van de straat, dus van gewone mensen, en dat laatste dreigen we wat te vergeten’, stelt ze. ‘Geloofwaardigheid, onafhankelijkheid, een sterk rechtvaardigheidsgevoel en heel veel lopen voor mensen. Daar komt het op aan, en dat begint met contact met de basis van de samenleving.’
Lees hier het interview met Gabriëlle Heine: ‘Machtspolitieke koers breekt het CDA op’
Stikstofproblematiek
Verder een bijdrage van Andre Kolodziejak over de positie van het CDA en de stikstof-impasse. Hij bepleit dat het CDA de stikstofproblematiek meer vanuit Europees perspectief benadert. Dan ontstaat ademruimte, omdat duurzaamheid in Europa niet enkel het milieu betreft maar ook de economie en sociale relaties. Het CDA moet proberen in Brussel gedaan te krijgen dat uitgekochte boeren elders in Europa, waar de milieubelasting toelaatbaar is, hun bedrijf kunnen voortzetten. Pieter Gerrit Kroeger houdt het CDA het herbronningsproces voor waar de CDU in Duitsland op dit moment mee bezig is. Opvallend is dat de CDU-leden bij een peiling in ruime meerderheid hebben aangegeven dat de C van de CDU ofwel de christelijke waarden belangrijk zijn om zich in de politiek op te blijven oriënteren. In de rubriek Dwars een debat over de vraag, in hoeverre macht een belangrijke rol moet spelen bij eventueel op te starten vredesonderhandelingen in Oekraïne. Fred van Iersel en Theo Brinkel gaan in discussie.