Leren voor het leven
'Leren voor het leven' is het centrale thema in het zevende Zij aan zij-verdiepingspakket.
Uit Zij aan zij:
"Mensen ontwikkelen zich door van elkaar te leren, soms met vallen en opstaan. De mens leert en floreert door de dialoog met anderen. De basis hiervoor wordt gelegd in de eerste leefgemeenschap waarin kinderen opgroeien, daarna gaat het verder op de kinderopvang en op school. De vorming van de jeugd en van volwassenen, zowel in burgerschap als in werk, is een van de meest wezenlijke taken die de samenleving heeft. Niet alleen in het begin, maar gedurende de hele levensloop. Zoals SER-voorzitter Mariëtte Hamer eens stelde: 'Leren is als eten en drinken; als je dat in je werk en in heel je leven niet doet, ben je al gauw ziek.' Het wordt tijd dat we beseffen dat leren en talentbevordering geen concurrentiestrijd mogen zijn. Het gaat erom dat ieder mens tot zijn recht komt en we werk maken van 'leven lang ontwikkelen'.''
Rapport | ‘De ontbrekende schakel'
Al in 2004 bracht het WI een publicatie uit met een pleidooi voor leerrechten in het onderwijs, om daarmee het ‘leven lang ontwikkelen’ te bevorderen en een verbinding te leggen tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt. In Zij aan zij is die gedachte hernomen met een pleidooi voor een publiek gefinancierd stelsel van volwassenonderwijs.
Lees hier ‘De ontbrekende schakel’
In gesprek met Gert Biesta | 'Het prachtige risico van onderwijs', CDV winter 2015
In het onderwijs gaat het niet om de ontwikkeling van álle, maar van de júíste talenten – talenten die kind en jongere helpen om op een volwassen manier in de wereld te zijn. ‘Vorming’ is daarom, zo stelt onderwijspedagoog Gert Biesta, een betere term dan ‘ontwikkeling’, omdat het er uiteindelijk om gaat een vorm te vinden waarin en waarmee het volwassen bestaan in de wereld mogelijk wordt.
Lees het interview 'Het prachtige risico van onderwijs'
Artikel | 'Rendementsdenken: hoe het resultaat een doel op zichzelf werd', CDV winter 2015
Rendementsdenken is een legitieme, dragende waarde in het onderwijs. In toenemende mate wordt het echter als problematisch beschouwd. De idealen en waarden waaraan dit denken ooit gekoppeld was, zijn geërodeerd geraakt, waargemaakt of hebben hun relevantie verloren. Het lijkt er zelfs op dat het functionele denken zelf de dragende waarde van onze samenleving is geworden, stelt Berend Kamphuis.
Lees hier 'Rendementsdenken: hoe het resultaat een doel op zichzelf werd'
Artikel | ‘De maakbare burger: het onderwijs als oplossingsmachine voor maatschappelijke problemen', CDV winter 2015
De overheid beschouwt het onderwijs in toenemende mate als een oplossingsmachine voor maatschappelijke problemen. De overspannen verwachtingen ten aanzien van scholen hebben op zichzelf een lange geschiedenis. Eerder dan van een utopische verleiding is sprake van verlegenheid: in een complexe samenleving valt sociale cohesie moeilijk te sturen. Het wordt pas echt utopisch als de overheid gaat denken dat het onderwijs allerlei sociale problemen ook daadwerkelijk kan oplossen, stelt historicus en filosoof Wim de Jong.
Lees hier 'De maakbare burger: het onderwijs als oplossingsmachine voor maatschappelijke problemen'
Artikel | 'Bildung: de vorming van het innerlijk', CDV winter 2015
Het begrip bildung maakt op verrassende wijze weer furore in het onderwijsdiscours, aldus Emma Cohen de Lara. Is dit een teken dat het spreken over onderwijs in overwegend economische en materiële termen passé is? Het pleidooi voor bildung nodigt uit om het onderwijs in verband te brengen met de cultuur. Ons innerlijk weerspiegelt namelijk iets van de cultuur waarin we leven, maar andersom weerspiegelt onze cultuur ook iets van waar we persoonlijk waarde aan hechten. Door bildung als een van de taken van het onderwijs te zien, kan het onderwijs zijn spilfunctie in de cultuuroverdracht herwinnen.
Lees hier 'Bildung: de vorming van het innerlijk'
Artikel | 'Deugdelijk onderwijs: over opvoeden tot democratisch burgerschap', CDV herfst 2013
De overheid heeft gemeend voor het onderwijs kernwaarden van de democratie te moeten formuleren. Het zijn vooral liberale waarden: autonomie van de persoon, gelijkwaardigheid van mensen, vrijheid van meningsuiting, verdraagzaamheid, en het afwijzen van discriminatie. Deze liberale kernwaarden zijn onvoldoende om jongeren aan de samenleving te binden. Daarvoor is volgens Wim Kuiper en Paul Boersma nodig dat de school zelf een gemeenschap vormt waarin jongeren ervaren dat zij ertoe doen: de school als een ‘pedagogische civil society’.
Lees hier 'Deugdelijk onderwijs: over opvoeden tot democratisch burgerschap'
Gesprek | Podcast Betrouwbare Bronnen met Hans Borstlap
De commissie-Borstlap heeft recent een rapport over de toekomst van de arbeidsmarkt uitgebracht met als titel In wat voor land willen wij werken? Bij de hervorming van de arbeidsmarkt is een belangrijke rol weggelegd voor het ‘leven lang ontwikkelen’. Hans Borstlap, een van eerste medewerkers van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, praat erover in gesprek met de podcast Betrouwbare Bronnen:
https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2f944a46-f9bf-46cc-bba8-9f0edabde41c (vanaf 02:08:53 tot 03:13:57)
Uit 'Zij aan zij'
Op zoek naar nieuwe gemeenschappelijkheid
Voor onze toekomst zou dít wel eens de grootste uitdaging kunnen zijn: het vinden van een nieuwe gemeenschappelijkheid. Die mag niet alleen draaien om regels, apparaten en voorzieningen, maar om een samenleving waarin ieder mens zich gekend weet en ieder mens een fundament vindt om bij te kunnen dragen aan het goede samenleven. Het vinden van zo’n nieuwe combinatie van sociale zekerheid, gemeenschappelijke orde en persoonlijke vrijheid is een complexe opgave. Misschien wel even uitdagend als de opbouw van de verzorgingsstaat na de Tweede Wereldoorlog.
Eén ding weten we zeker: de huidige manier van leven, samenleven, besturen en geld verdienen moet veranderen. Het neoliberale idee van ‘vrijheid, blijheid’ en winstmaximalisatie is in instrumentalistische bestuurspraktijken lang dominant geweest. In dat verhaal zijn mensen zelf verantwoordelijk voor geluk en falen en geldt de overheid als een hindermachten moeten maatschappelijke problemen door marktwerking worden opgelost. Dit is geen houdbaar verhaal meer. We lopen met z’n allen tegen culturele, ecologische en economische grenzen aan en daarmee tegen de grens van een draagbaar bestaan. Zo’n verhaal is zo niet vol te houden en blokkeert een samenleving die verder moet en verder wil op weg naar een gemeenschappelijke toekomst.
Het rijkere verhaal is nodig. Het verhaal waarin begrippen als samenwerken, vertrouwen geven, waarderen en verbinden centraal staan. Vanuit de politieke filosofie van de christendemocratie wil dit verhaal klinken. Het verhaal over de mens in zijn gemeenschap,over vrijheid in gelijkwaardigheid en verantwoordelijk burgerschap. Niet óf staat óf markt, niet óf jij óf ik, maar zij aan zij.