Nederland gaat twee nieuwe kerncentrales bouwen. Om deze betaalbaar te kunnen bouwen en om grip te houden op de energievoorziening pleiten het CDA en de VVD ervoor om deze kerncentrales in publieke handen te brengen.
In het coalitieakkoord is 5 miljard euro gereserveerd voor de investering in twee nieuwe kerncentrales. De plannen daarvoor worden nu uitgewerkt. Het is belangrijk dat het Rijk rekening houdt met de voorwaarden die Zeeland en Borsele stellen. De start van de bouw is nu voorzien voor 2028. In de tussenperiode wordt gewerkt aan een tender, vergunningsverlening, inpassing in het energiesysteem en de financieringssystematiek.
De bouw van nieuwe kerncentrales vraagt om forse investeringen en de centrales kennen een lange levensduur, namelijk zestig tot tachtig jaar. Stabiel overheidsbeleid is daarom cruciaal aangezien instabiel overheidsbeleid kan leiden tot forse kostenoverschrijdingen. Tot wel zestig procent van de kosten wordt gemaakt tijdens de bouw waarbij de financieringskosten een grote kostenpost zijn. Door actieve overheidsdeelname kunnen de financieringskosten fors worden gedrukt. Dat betekent dat huishoudens en bedrijven kunnen profiteren van lagere elektriciteitskosten. Bovendien zorgt financiële deelname ook voor een kleiner risico op vertraging. Overheidsparticipatie zorgt er immers voor dat alle deelnemende partijen gebaat zijn bij minimale doorlooptijden en het snel oppakken van eventuele knelpunten van wet- en regelgeving.
Wij pleiten daarom voor het oprichten of aanwijzen van een overheidsdeelneming door en van Nederlandse staat dat, nadat via een tenderprocedure een leverancier van de kerncentrales is geselecteerd, verantwoordelijk wordt voor de bouw en exploitatie van de nieuwe kerncentrales. Deze overheidsdeelneming kan private investeerders, zoals pensioenfondsen maar ook partijen met kennis van de energiesector, er in een vroegtijdig stadium bij betrekken in een publiek-privaat samenwerkingsverband. De Staat blijft echter meerderheidsaandeelhouder. In andere landen, zoals Polen en Frankrijk, is de staat ook aandeelhouder van de kerncentrales.
Deze staatsdeelneming die het publiek-private consortium gaat trekken bij de bouw en exploitatie van kerncentrales zal ook voldoende geld nodig hebben. In eerste instantie zal dat moeten gebeuren door een forse kapitaalinjectie vanuit de 5 miljard die gereserveerd is in het coalitieakkoord voor kernenergie.
Met het coalitieakkoord is een bladzijde omgeslagen: Nederland gaat weer investeren in kerncentrales. Deze leveren ons veel schone elektriciteit op, waarmee we ook de industrie kunnen vergroenen en we een betrouwbare energievoorziening behouden. Na het uitbreken van de energiecrisis is ook de discussie over zelfvoorzienendheid en betaalbaarheid van energie weer opgelaaid. Er is een sterke roep om meer betrokkenheid van de overheid in een meer onafhankelijk energiesysteem.
Met de bouw van nieuwe kerncentrales kunnen we deze zaken combineren: grootschalige opwekking van schone, klimaatneutrale elektriciteit op eigen bodem in publieke handen.
Henri Bontenbal, lid van de Tweede Kamer voor het CDA
Silvio Erkens, lid van de Tweede Kamer voor de VVD
