Onderstaande opinie werd op donderdag 2 oktober gepubliceerd in het AD.
De huidige energiecrisis laat zien dat grip op onze energievoorziening van het allergrootste belang is. Met prijsplafonds gaat het kabinet nu de hoge energierekening beteugelen en dat is een forse ingreep in de energiemarkt die nu niet goed meer functioneert. Meer dan ooit beseffen we nu ook dat vitale energie-infrastructuur in publieke handen moet zijn. Daarom is het belangrijk dat het eigendom van warmtenetten voor meer dan de helft in publieke handen komen.
Het parlement moet zich komende tijd buigen over het wetsvoorstel dat de Warmtewet geschikt moet maken voor de toekomst. Deze wet regelt dat gemeenten de taak en bevoegdheid krijgen om te bepalen door wie, waar en wanneer er een collectieve warmtevoorziening wordt aangelegd. De wet moet er daarnaast voor zorgen dat tarieven eerlijker en transparanter worden.
Een cruciale vraag is in wiens eigendom de warmtenetten komen. Op dit moment zijn het vooral private bedrijven die warmtenetten in eigendom hebben en exploiteren. Gemeenten zouden het liefst zelf het bedrijfstype - publiek, privaat of iets er tussenin - kunnen kiezen, maar het Europees recht staat dat niet toe. Dus moet de politiek nu een keuze maken.
Het CDA kiest voor de route waarin warmtenetten voor meer dan de helft in publieke handen komen. Wij zijn ervan overtuigd dat het publiek aandeelhouderschap meer zeggenschap betekent over vitale energie-infrastructuur en is daarmee een extra verzekering dat huishoudens goed beschermd worden.
Gemeenten gaan aan de slag met een wijkgerichte aanpak om in daarvoor geschikte wijken een warmtenet aan te leggen. Maar in veel wijken hebben mensen andere problemen aan hun hoofd. Daarom moet de aanleg van een warmtenet onderdeel zijn van een bredere wijkaanpak waarin ook naar de kwaliteit van de woningen, groen in de wijk en speelvoorzieningen gekeken wordt. Alleen dan kan de wijkgerichte aanpak succesvol zijn. Het Rijk kan de energietransitie niet voor elkaar krijgen zonder de regierol die gemeenten spelen in de warmtetransitie. Dit vraagt veel van gemeenten en dan is het belangrijk de stem van gemeenten zwaar te laten meewegen.
De komende jaren zullen gekenmerkt worden door onzekerheden in de energiemarkt. In een stabiele markt ligt het voor de hand om private bedrijven hun werk te laten doen, maar in een markt die in transitie is, ligt een stevige publieke rol meer voor de hand.
Dat betekent niet dat private bedrijven geen rol hebben in warmtenetten. Zij zijn onmisbaar in de realisatiekracht, de kennis en kunde om warmtenetten te kunnen aanleggen. Maar wel als onderdeel van een bedrijf dat voor meer dan de helft in publieke handen is. Ook kunnen de huidige warmtebedrijven een belangrijke rol spelen in het ontwerp, de aanleg en exploitatie van warmtenetten.
De afgelopen twee decennia is te vaak gekozen voor het overlaten van vitale energie-infrastructuur aan private partijen. Die fout moeten we nu niet opnieuw maken.
