Fractievoorzitter Pieter Heerma pleit in de Volkskrant voor een nieuwe maatschappelijke ordening: beleid moet voortaan weer van onderaf worden gemaakt, zonder ‘Haagse tekentafelplannen'. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen lanceert Heerma komende week de nieuwe CDA-visie, die teruggrijpt op de grondslag van de christendemocratie: bestuur van onderop. De grote maatschappelijke problemen moeten worden opgelost door alle direct betrokkenen te betrekken bij het bedenken en uitvoeren van oplossingen. ‘Als de doelstellingen worden gehaald die de overheid heeft geformuleerd, dan moet zo’n oplossing bindend worden overgenomen’, zegt Heerma.
Hij verklaart het ‘liberale systeem’, waar ook het CDA decennnialang in is meegegaan, failliet. ‘We zijn doorgeschoten met de marktwerking, met het liberalisme. Waarin de overheid als bedrijf wordt gerund met targets, efficiency en managers. Waarin de burger klant is en potentieel profiteur. Waarin de burger als homo economicus wordt gezien die alleen aan zijn eigen belang denkt. Waarin iedereen staat voor eigenbelang of een deelbelang en alleen de overheid voor het algemeen belang. Door die benadering mist heel vaak draagvlak voor Haagse maatregelen.’
Heerma wil die ‘revolutie’ gebruiken om het landsbestuur te vernieuwen. ‘De corporatieve gedachte heeft de polder grootgemaakt. Medezeggenschap, medeverantwoordelijkheid, mede-eigenaarschap en medebewind zijn de kernbegrippen. Betrek alle deelbelangen bij het oplossen van problemen. Formuleer als overheid de doelstellingen, bijvoorbeeld voor stikstofreductie en zet de deelbelangen aan tafel om een werkbare oplossing te bedenken. De belofte om zo’n oplossing over te nemen zorgt voor betrokkenheid en draagvlak bij de uitvoering.’
De veevoermaatregel die boeren werd opgelegd om de stikstofuitstoot terug te dringen, is voor Heerma een actueel bewijs dat het systeem niet meer werkt. ‘Zo’n plan klopt misschien op de tekentafel maar werkt in de praktijk niet en is dus ingetrokken.’ Een ander voorbeeld is de Wet arbeidsmarkt in Balans waarmee het kabinet dit jaar de regels over werk wijzigde. ‘Flex werd iets minder flex, de vaste baan ietsje minder vast. Maar werkgevers liepen te hoop tegen de flexmaatregelen, de vakbeweging tegen het ander. Dat illustreert het denken vanuit deelbelangen.’
