Inbreng Derk Boswijk tijdens debat over Afghanistan
Vandaag spreek ik ook namens de SGP.
Wat een ongelofelijke clusterfuck. Het spijt me voor het woord, maar ik kan er geen betere vinden. Wat we deze dagen zien gebeuren is een ramp voor de Afghaanse bevolking en er is geen duidelijker teken dat de wereldorde aan het veranderen is. Omwille van de spreektijd zal ik mij vandaag alleen op het eerste richten. De tijd voor politiek en beschouwingen is later.
Nu eerst waar het vandaag over moet gaan. Het uitgangspunt moet zijn dat iedere Afghaan die voor Nederland heeft gewerkt en nu door de Taliban gevaar loopt, in veiligheid moet worden gebracht. Dit kan in de regio, maar dit kan ook naar Nederland. Wij hebben deze morele verplichting. Maar met dat ik dit zeg wel twee belangrijke punten die we ons moeten realiseren: Allereerst logistiek. We kunnen onmogelijk, hoe graag wij dat ook zouden willen, mensen overal uit Afghanistan halen. Dit zou namelijk om extra militaire inzet vragen en wij hebben als Kamer eerder uitgesproken dat hier geen sprake van zal zijn. Daarbij hebben wij als Nederland ook niet de militaire capaciteit om dit te doen.
De enige plek waar we momenteel nog mensen kunnen evacueren op dit moment is nog de Nederlandse Ambassade die inmiddels is verplaatst naar het vliegveld. Daarom gelijk een aantal vragen aan de minister van Buitenlande Zaken. Hoelang is de ambassade nog beschikbaar? En wat als ook het vliegveld valt, wat gaat er dan met de ambassade gebeuren? En over de ambassade gesproken. Klopt het dat Nederlandse personeel daar is vertrokken zonder dat de Afghaanse medewerkers waren geïnformeerd?
Dan het tweede aandachtspunt. De afgelopen dagen heb ik met een twintigtal veteranen gesproken. Mensen die weten hoe het is om in Afghanistan te zijn en die veel met Afghanen hebben samengewerkt. Over de tolken was geen discussie. Dat is anders dan mensen die bijvoorbeeld hebben gekookt, of boodschappen hebben gedaan of beveiliger zijn geweest. Een veteraan appte mij het volgende: ‘We wisten van veel beveiligers die overdag bij ons aan de poort stonden vaak ’s nachts de informatie doorspeelde aan de Taliban’ of ‘Afghanen zijn pragmatische mensen, overlevers. Veel wisten dat wij ooit weg zouden gaan en dat de Taliban terug zou komen. De relatie met de Taliban hebben veel Afghanen, ook die voor ons werkte, nooit verbroken’.
Het is belangrijk dat we deze context meenemen. Het is namelijk niet allemaal zwart-wit. Dus niet: voor de NAVO troepen dus tegen de Taliban of andersom. Het is vooral heel veel grijs. Maar laat het standpunt van het CDA helder zijn: Als vaststaat dat iemand voor ons heeft gewerkt en inderdaad gevaar loopt, evacueer ze en regel dan de formaliteiten in Nederland. Wees ruimhartig en pragmatisch!
Verder wil het CDA nog een lans breken voor in het bijzonder Afghaanse vrouwen die de afgelopen twee decennia een gezicht hebben gegeven aan de vrouwenemancipatie. Denk bijvoorbeeld aan vrouwelijke politici, leraressen of politievrouwen. Vrouwen die nu gevaar lopen. Wat het CDA betreft evacueren we deze vrouwen ook. Onze focus moet nu liggen op het evacueren.
Dan nog een aantal vragen over de wat meer internationale context die minstens zo belangrijk zijn, maar minder urgentie hebben.
Mijn collega Agnes Mulder refereerde in mei, tijdens de artikel 100 vergadering, nog aan het feit dat in de NAVO slotverklaring staat dat ‘we Afghanistan niet in de steek zullen laten’. Wat wordt er precies met deze zin bedoeld? Het lijkt er namelijk erg op dat de internationale gemeenschap dat namelijk wel doet. En klopt het dat Merkel afgelopen zaterdag heeft aangeboden om de evacuatie samen te doen? Maar dat ze nul op het rekest kreeg? Hoe ziet de minister dit?
Het lijkt erop dat de Russische ambassade in Afghanistan open blijft en dat zij “on speaking terms” zijn met de Taliban. Hoe lopen de contacten van de NAVO met de Taliban? Is de minister bereid om alles op alles te zetten om in NAVO-verband desnoods met de Taliban te spreken als het er maar voor kan zorgen dat we zoveel mogelijk mensen in veiligheid kunnen brengen?
En wat zegt dit over de inlichtingenpositie van de NAVO? Die lijkt namelijk, even mild gezegd, niet op orde. Dit kan een enorm risico zijn omdat terroristische organisaties Afghanistan opnieuw kunnen gaan gebruiken voor terrorisme. Kunnen wij, uiteraard in vertrouwen, de rapportages van de MIVD over de veiligheidssituatie in Afghanistan inzien?
Tot slot. Zoals ik al zij heb ik de laatste dagen veel contact gehad met veteranen die net als de nabestaanden van gesneuvelde militairen op dit moment zeer, zeer zware dagen doormaken. Hier moet aandacht voor zijn. Namens het CDA en de SGP wil ik mijn waardering uitspreken voor mensen die nu alles op alles zetten bij de evacuatie. In het bijzonder Roy Grinwis, die als veteraan momenteel nauw betrokken is bij het hele proces en je ook merkt aan elke vezel in zijn lichaam dat hij begaan is met het lot van de Afghaanse bevolking en het gevoel heeft dat hij niet voldoende doet. Daarom wil ik tegen hem, en alle andere veteranen zeggen: jullie hebben al zoveel gedaan. Hadden wij als politiek maar meer gedaan.
