"Dit akkoord maakt de samenleving niet sterker." Henri tijdens het formatiedebat

Inbreng Henri Bontenbal tijdens het debat over het hoofdlijnenakkoord

Voorzitter, in één van de reconstructies in de krant las ik dat, toen er nog steeds gedoe was over de titel van het akkoord BBB-collega Henk Vermeer geïrriteerd gezegd zou hebben: “We gaan er geen CDA-tekst boven zetten”. Dat lijkt me een terechte opmerking van collega Vermeer, want dit akkoord bevat inderdaad weinig CDA-tekst...

Voorzitter, het zoeken naar een nieuwe coalitie en het formeren van een nieuw kabinet na Tweede Kamerverkiezingen is altijd een moeilijk proces. Want hoewel de inhoudelijke en ideologische verschillen van de verschillende politieke partijen blijven bestaan, moet er een gemeenschappelijke basis gevonden worden. Na de confrontatie in de verkiezingscampagne moet de kunst van het compromis beoefend worden.

Dat vraagt om een democratische gezindheid om er toch met elkaar uit te willen komen. Want het belang van ons land is groter dan het belang van de eigen partij. En dat belang rijkt verder dan het hier en nu. In het hoofdlijnenakkoord mist het CDA een gemeenschappelijke visie op de toekomst van Nederland. Het is één akkoord met vier verschillende verhalen. Elke partij heeft haar eigen wensenlijst opgeschreven.

Voor het CDA is de visie die nodig is voor Nederland glashelder.

Voor het CDA is de visie die nodig is voor Nederland glashelder. Na decennia van individualisering en nadruk op het ‘ik’ moeten we opnieuw werken aan een sterke, verantwoordelijke samenleving. Een samenleving waarin mensen omzien naar elkaar. Een samenleving die bereid is te investeren in de toekomst van een Nederland van alle Nederlanders, en geen genoegen neemt met de bescherming van de status quo.

Het CDA zal losse voorstellen van het nieuwe kabinet daarom beoordelen aan de hand van deze vraag: draagt het voorstel bij aan een sterke, verantwoordelijke samenleving? Dat doen we niet zozeer vanuit een oppositierol, maar vooral vanuit ons verantwoordelijkheidsbesef dat de toekomst van Nederland mede in onze handen ligt. Laat ik beginnen met de goede voorstellen in het akkoord.

Het akkoord bevat op veel punten een voortzetting van het huidige beleid. Dat is een goede zaak, want er is stabiliteit in beleid nodig. Dan denk ik aan de hervormingen op de arbeidsmarkt, de inzet op volkshuisvesting, het grotendeels intact laten van het klimaatbeleid, de voortzetting van de steun aan Oekraïne, investeren in defensie en het verhogen van het kindgebonden budget om gezinnen sterker te maken.

Maar mijn fractie heeft ook veel vragen bij dit akkoord. Die vragen heb ik ook in mijn interrupties gesteld en zal ik daarom nu niet herhalen. De belangrijkste vraag die ik aan de informateurs wil stellen, is: welke juridische adviezen hebben zij gekregen over de migratieparagraaf? Zijn de maatregelen die daarin worden genoemd, juridisch getoetst en dus uitvoerbaar?

Een kil akkoord, een akkoord dat de samenleving niet sterker maakt.

Naast de goede voorstellen die het ook bevat, vindt de CDA-fractie het een kil akkoord, een akkoord dat de samenleving niet sterker maakt. En dat betreuren wij. Het voorbeeld dat dit het meeste zichtbaar maakt, is het afschaffen van de maatschappelijke dienstplicht. Vanochtend demonstreerden de jongeren die hierbij betrokken zijn voor de Tweede Kamer om de maatschappelijke dienstplicht in stand te houden. Jaarlijks maken inmiddels meer dan 100.000 jongeren hiermee kennis met vrijwilligerswerk en de verantwoordelijke samenleving in de praktijk. Het CDA zal zich ervoor inzetten om de Maatschappelijke Diensttijd te behouden.

Nee, voorzitter, het akkoord is inderdaad geen CDA-tekst. Wél zal het CDA steeds met voorstellen komen – met ‘CDA-teksten’ – die de samenleving op 1 zetten. Want het gaat pas goed met ons als we het met elkaar goed hebben.