Opinie Paul Kirschner en René Peters: 'Geen mobieltjes in het klaslokaal graag, ze zijn voor velen verslavend'

Deze opinie stond in Trouw van 7 december 2022. 

Geen mobieltjes in het klaslokaal graag, ze zijn voor velen verslavend

Bijna alles aan onze mobiele telefoons is ontworpen om onze aandacht te trekken en vast te houden. En dat is extreem goed gelukt. Het blijkt lastig, zo niet onmogelijk een smartphone te negeren. Het is niet overdreven om te stellen dat de smartphone voor veel mensen een verslaving is geworden. Zelfs als ze uit staan en in je zak zitten, meen je hun trillen nog te voelen (fantoom-trilsyndroom).
En dat is problematisch. Zeker omdat een mens biologisch gezien niet in staat is tot multitasken. We kunnen eenvoudigweg maar één ding tegelijk waar je bij moet denken. Concentreren is dus vrijwel onmogelijk met een smartphone in de buurt. Zelfs als ze uitstaan op de tafel belemmeren ze de concentratie. En dat is lastig, zeker voor jonge mensen die geacht worden zich te concentreren op hun schoolwerk of de uitleg van de leraar. Niet verwonderlijk dat de leerresultaten van jonge mensen al jaren achteruitkachelen.

Vergroeid met telefoon
'Schermtijden' van zes à zeven uur per dag zijn vrij gangbaar. De oplossing lijkt eenvoudig. Laat leraren kinderen verbieden een telefoon te hebben in de klas en hen vragen de telefoon in hun tas of in een zogenaamde 'telefoontas' te leggen. Maar dat helpt onvoldoende. Kinderen zijn verslaafd aan hun telefoon en integreren hem dermate in hun leven dat ze er bijna letterlijk mee vergroeid lijken. En dus verzinnen zij ook van alles om toch in de les aan hun telefoon te komen.

Handhaven van een verbod op school is dus erg lastig. Zeker wanneer er leraren zijn, en die zijn er, die zeggen dat het gebruik van een telefoon in hun les nooit een probleem is. "Bij mij in de klas mogen ze in stilte werken en naar muziek luisteren", geven ze mee. Of "ze mogen best af en toe iets opzoeken op hun telefoon." En het argument: "Op de telefoon zit een rekenmachine." Een individuele leraar die het anders ziet, houdt moeite met handhaven van een verbod wanneer er niet een lijn getrokken wordt. Zo wordt onderwijs survival of the fittest.
Voor scholen blijkt het vaak niet mogelijk om een eenduidig beleid af te spreken en te handhaven. En dat is rampzalig voor leerlingen. Maar het is ook slecht voor leraren die dag in dag uit worstelen met leerlingen en hun telefoons.
Dat het anders kan bewijst het Alfrinkcollege in Deurne. Telefoons gaan daar aan het begin van de dag in de kluisjes en komen daar niet meer uit. De resultaten zijn verbluffend: er is rust in de les, leerlingen kunnen zich focussen op de lesstof, leraren kunnen zich focussen op het lesgeven. "In het begin kregen we nog telefoontjes van sceptische vaders en moeders. Nu komen ze speciaal naar de open dag omdat wij mobieltjes verbieden", aldus een docent.

In Frankrijk verboden
Dat het anders kan, bewijst ook Frankrijk. Daar zijn smartphones sinds 2018 op school verboden en blijken leerlingen en leraren na aanvankelijke scepsis ook heel enthousiast. En wat in Frankrijk kan, kan in Nederland ook.
Daarom pleiten wij voor een wettelijk verbod op smartphones in de klas. Niet omdat het leuk is. Niet omdat het een populaire boodschap is. Maar omdat het moet. In het belang van onze kinderen (en hun leraren). Een verslaafde help je niet van een verslaving af enkel door voorlichting of door het vriendelijk te vragen.

P.A. Kirschner
emeritus-hoogleraar onderwijspsychologie 

René Peters
CDA-woordvoerder onderwijs in de Tweede Kamer