Reactie Derk Boswijk op stikstofaanpak: meer duidelijkheid nodig

Vandaag heeft het kabinet haar langverwachte plannen voor de stikstofaanpak gepresenteerd. De plannen zijn een zware boodschap voor veel boeren die buiten hun schuld al lange tijd in grote onzekerheid leven. Ik spreek dagelijks met boeren en bewoners van het platteland. Bij al deze ontmoetingen doordringen ze mij steeds opnieuw van de onzekerheid die zij voelen over hun toekomst en van de onrust die dat oplevert. Ik woon zelf in een boerendorp in het Groene Hart en heb familie en vrienden die werkzaam zijn in de agrarische sector. Ook daardoor besef ik heel goed wat er op het spel staat: de toekomst van het platteland en de toekomst van een onmisbare agrarische sector.

Vorige week heb ik zelf mijn vijfstappenplan stikstof overhandigd aan ministers Van der Wal en Staghouwer. Dit plan heb ik met de CDA-gedeputeerden opgesteld. De uitdaging waar we voor staan is groot, schreef ik. Om de sector een nieuw perspectief te bieden, moeten we kiezen voor een integrale aanpak. Daarbij zijn de boeren niet het probleem, maar een onmisbare schakel in de oplossing.

Vandaag kan ik de plannen van het kabinet aan dit vijfstappenplan toetsen en dan zie ik dat er nog veel stappen gezet moeten worden. De stikstofaanpak van het kabinet levert niet de duidelijkheid waar veel boerenfamilies op wachten. Ik blijf mij met het CDA inzetten om die onzekerheid weg te nemen. Nog deze maand ga ik in de Tweede Kamer in debat met de ministers over de stikstofaanpak, waarbij ik om meer duidelijkheid zal vragen.

I Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied van minister Van der Wal.

Voor het CDA zijn het legaliseren van de PAS-melders en het gebruiken van de Kritische Depositiewaarde (KDW) als middel in plaats van doel twee belangrijke punten. Ik lees in de brief dat de minister ruimte maakt om af te wijken van de KDW, als die onmogelijk gehaald kan worden. Het CDA pleit daar al lange tijd voor, maar ik heb nog veel vragen over de manier waarop dit uitgevoerd gaat worden. Het kabinet belooft de PAS-melders zo snel mogelijk te legaliseren en daar blijf ik op aandringen.

Daarnaast vindt het CDA het belangrijk dat de minister in de brief het uitgangspunt herhaalt dat alle sectoren een evenredige bijdrage moeten leveren aan de reductie van de stikstofuitstoot. Het is jammer dat pas na de zomer duidelijk wordt welke maatregelen er worden genomen voor de industrie, luchtvaart en mobiliteit. Die maatregelen hadden op hetzelfde moment moeten worden gepresenteerd. Die plannen moeten zo snel mogelijk komen, aangezien de bijdrage van de agrarische sector hierdoor iets kleiner kan worden.

Dat er is gerekend met een emissiereductie van 95% voor Natuur Netwerk Nederland-gebieden, verbaast het CDA enorm. Hier is nog nooit sprake van geweest. Des te meer omdat agrariërs is toegezegd dat deze status geen belemmering zou gaan vormen voor hun activiteiten. In het komende debat stel ik dit punt stevig aan de kaak. In de kaartjes zijn ook veel andere gebieden met een behoorlijke reductie die eerder niet bekend waren. Daarom heb ik onze Statenfracties gevraagd om de gebieden die afwijken in hun provincies met mij te delen.

In de brief van het kabinet wordt duidelijk dat de stikstofdoelen richtinggevend zijn en bijgesteld kunnen worden. Er is ruimte voor maatwerk. Zoals in het coalitieakkoord is afgesproken geeft de minister ook duidelijk aan dat stikstofreducties ook via innovaties kunnen worden gerealiseerd. Dit is belangrijk en toch maken wij ons nog zorgen. De Regeling Ammoniak Veehouderij-systematiek staat momenteel namelijk ter discussie. Eerdere antwoorden over dit onderwerp waren onbevredigend en dus zal ik de minister hier opnieuw kritisch op bevragen.

Daarnaast zegt de minister toe dat de plannen die de provincies samen met sectorpartijen eerder dit jaar hebben ingediend nog voor de zomer zullen worden beoordeeld, zodat zij snel kunnen beginnen met de uitvoering. Dat is belangrijk want vooral lokaal weet men welke aanpak het beste aansluit bij het gebied. Ik heb contact met onze gedeputeerden en statenleden over de door hun ingediende voorstellen en ik zal mij in Den Haag sterk maken voor die voorstellen.

Wij vinden het ook belangrijk dat boeren een gelijkwaardige positie hebben aan de gebiedstafel. Zij moeten dezelfde ondersteuning krijgen als andere partijen. Pas later horen we hoe dit concreet ingevuld gaat worden. Dat is voor het CDA te laat, aangezien de gebiedsprocessen al begonnen zijn of op het punt staan te beginnen. Ik zal er bij de minister op aandringen dat die uitwerking sneller klaar moet zijn.

Het belang van de agrarische sector gaat verder dan alleen het produceren van voedsel. De rol in het beheer van ons landschap en in de gemeenschap op het platteland mag niet worden onderschat. Het is goed dat dit wordt meegenomen in de aanpak, maar ook op dit punt ontbreekt nog een concrete uitwerking.

II Perspectieven voor agrarische ondernemers van Minister Staghouwer.

Voor het CDA is het hoofddoel dat de agrarische sector vitaler en sterker in balans met haar omgeving uit deze moeilijke transitie komt. Daarvoor is het verbeteren van het verdienmodel van de boer essentieel.

Iedere boer verdient een eerlijke prijs voor een gezond en eerlijk product. Dat is onze inzet.  

Die eerlijke prijs vraagt om een stevigere positie van de agrarische sector in de keten. De brief van de minister blijft op dit punt nog te vaag over de vraag hoe we die verantwoordelijkheid in de keten gaan vormgeven. Maar om deze transitie tot een succes te maken zullen alle partijen – van de supermarkten en de toeleverende industrie tot de consument – een bijdrage moeten leveren.

Ook het creëren van nieuwe verdienmodellen is nodig. De minister benoemt in zijn brief meerdere van onze aangenomen voorstellen, zoals het langjarig agrarisch natuurbeheer als norm en het ondersteunen van agrariërs die zich organiseren als terreinbeherende organisatie voor landschapsbeheer. Wel zal ik de minister oproepen om snel te komen met een concrete uitwerking en een duidelijk tijdpad.

De ruimte in Nederland is schaars. Daarom heb ik vorig jaar een motie ingediend die het kabinet oproept om goede landbouwgronden beter te beschermen tegen bijvoorbeeld andere ruimteclaims zoals verstedelijking en energietransitie. Het is goed dat de minister samen met de Minister voor Ruimtelijke Ordening dit plan gaat uit werken. Dat geldt ook voor ons voorstel voor landschapsgronden, die als buffers kunnen dienen rond Natura2000 gebieden.  Het is goed om te lezen dat de minister de essentie daarvan begrijp, namelijk: ‘Om Natura2000 te beschermen, maar ook juist om landbouwgronden te beschermen’. In het verleden hebben we te vaak gezien dat bufferzones langzaam veranderen in natuurgebieden waarvoor later weer nieuwe bufferzones nodig zijn.

In geen enkele sector is de kloof tussen de theoretische regelgeving en de weerbarstige praktijk zo groot als in de agrarische sector. Daarom zijn wij blij dat de minister toezegt dat hij onze Agrarische Praktijktoets structureel gaat toepassen. Daar zullen we hem aanhouden, zeker omdat de aankomende jaren er nog veel nieuwe beleid zal langskomen. Er is namelijk niets zo frustrerend voor een boer als moeten werken met wet- en regelgeving die een tegenovergesteld effect bewerkstelligen.

Het afgelopen jaar heb ik meerdere keren aandacht gevraagd voor ‘Meten op bedrijfsniveau’. Deze kennis geeft de boer werkelijk inzicht in wat er gebeurt in zijn stal en met deze data kan hij zijn vakmanschap verder perfectioneren. De sector heeft al veel concrete hoopvolle initiatieven klaarliggen, maar moet wachten op de minister. Waar die op wacht, is me een raadsel. Dus ook dat zal ik hem vragen in het debat.

Kortom, er is nog veel onduidelijk. Daarom is het hoog tijd om met concrete maatregelen te komen.

Slot

Sinds ik landbouwwoordvoerder ben, heb ik veel gesproken met boeren en met mensen in de sector. Ik zie hun vakmanschap en bevlogenheid. Maar ook vandaag zie ik weer de onrust die er leeft en dat begrijp ik. De inzet van het CDA is een sterke, gezonde en moderne agrarische sector, die weer perspectief en toekomst ziet in het mooiste bestaan wat er is. Maar ook een land dat trots is op zijn eigen boeren en hun producten.

Juist nu de samenleving opnieuw een grote verandering vraagt van de agrarische sector, roep ik mijn collega’s in de Tweede Kamer en andere opiniemakers op om het debat over de toekomst van ons platteland op basis van inhoud en respect te voeren, in plaats van met platte vooroordelen en achterhaalde aannames. Dit debat gaat over de toekomst van familiebedrijven, die soms al generaties zijn verbonden aan de grond waarop ze werken, maar ook over de toekomst van ons eigen voedsel. Alleen samen kunnen we die toekomst waar maken.

In de aanloop naar het debat over de stikstofaanpak zal ik opnieuw advies inwinnen bij mensen uit de praktijk en uit de sector. Om jullie verhalen te horen en jullie ideeën mee te nemen naar Den Haag. Daarnaast ga ik graag naar aanleiding van deze twee brieven met de CDA-leden in gesprek over de zorgen en aandachtspunten die zij hebben. Daarover volgt snel meer informatie.