Speech Marnix van Rij tijdens partijcongres Den Bosch
Interim-partijvoorzitter Marnix van Rij keek op het partijcongres in Den Bosch terug op de periode sinds zijn aantreden in april tot nu.
‘Toen er door het Landelijk Bestuur op mij een beroep werd gedaan om tijdelijk voorzitter van het CDA te worden heb ik ja gezegd. En waarom? Pure clubliefde, het CDA is een partij waar ik mij vanaf het begin zeer bij thuis heb gevoeld, al meer dan veertig jaar lang. Ik ben een christendemocraat in hart en nieren.’
Lees hier zijn toelichting op de afgelopen periode.
Beste CDA-ers,
Vandaag is het 9/11. Wij weten allemaal waar wij waren op de 11e september 2001, precies twintig jaar geleden. Ik was op de prachtige kamer van de fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer, Jaap de Hoop Scheffer op het Plein in Den Haag. De TV stond aan en wij beiden zagen de vreselijke beelden van de ineenstortende torens van de Twin Towers. Jaap sprak de voor mij historische woorden: “De wereld zal nooit meer zo zijn, zoals die was”. Hij noemde meteen Al Quaida. Jaap wist als geen ander, als buitenland-en defensiedeskundige wat de enorme impact van deze aanslag zou zijn. Een brute aanval op de VS, maar ook op het vrije Westen, op de rechtstaat, met grote geopolitieke gevolgen. Het kwaad had een gezicht gekregen.
Op zaterdag 3 april j.l. landde ik vroeg in de ochtend op Schiphol, na een lange vlucht van St.Eustatius via St. Maarten en Curacao. Vervolgens maakte Ank Bijleveld en ik onze opwachting bij de Verenigingsraad van het CDA in Maarssen. Ik trof een partij in crisis aan.Toen er door het Landelijk Bestuur op mij een beroep werd gedaan om tijdelijk voorzitter van het CDA te worden heb ik in overleg met Courtney , mijn echtgenote , ja, gezegd. En waarom? Pure clubliefde, het CDA is een partij waar ik mij vanaf het begin zeer bij thuis heb gevoeld, al meer dan veertig jaar lang. Ik ben een christendemocraat in hart en nieren.
Het CDA heeft veel bijgedragen aan het bestuur van dit land, lokaal, provinciaal, landelijk en internationaal. Zelf mocht ik vanaf 1984 als part-time politicus voor het CDA op al die niveaus actief zijn. Het CDA heeft mij heel veel gebracht. En wanneer je club in verwarring is dan moet je een steentje bijdragen en niet de andere kant opkijken of weglopen. Aan een lidmaatschap zijn ook plichten verbonden. Dat maakt het CDA zo bijzonder, omdat velen van ons dat zo ervaren als lid van de vereniging. Je doet het nooit alleen. "Ieder mens telt ̈ zeggen wij. Daar zou ik aan willen toevoegen om te beginnen bij onszelf.
Vorig jaar is het duidelijk geworden dat daar over een langere tijd iets grondigs is misgegaan. Wat ik begin april aantrof vond ik heel schokkend. Komend van de Caribische archipel, trof ik een nog grotere eilandencultuur in het CDA aan. Covid-19 heeft daar niet bij geholpen.
In de vele zoom-sessies in de maanden april, mei en juni met vele leden hebben wij bezorgdheid, verdriet en boosheid van de leden gezien. Zo zal ik nooit vergeten hoe Koos en Thea uit Kockenge in de provincie Urecht oprecht ontgoocheld waren in welke staat het CDA was terecht gekomen. Jullie begrijpen dat ik de pijn voelde. Maar het motiveerde mij om samen met Ank aan mijn zijde aan de slag te gaan met de opdrachten die ik van het Landelijk Bestuur en de Verenigingsraad meekreeg.
Mijn eerste opdracht betrof het leiding geven aan het proces dat zou moeten leiden tot een evaluatie van de Tweede Kamerverkiezingen. Daarvoor is de evaluatiecommissie ingesteld o.l.v. Liesbeth Spies. Deze Commissie heeft op 10 juli het rapport gepresenteerd. De belangrijkste conclusie van de Commissie Spies is dat het CDA van zichzelf heeft verloren. Politiek blijft mensenwerk. En mensen maken fouten. Er zijn grote fouten gemaakt, zelfs fout op fout, maar van fouten moet je leren. En daar is de Commissie heel duidelijk over.
De conclusies en aanbevelingen zullen door de partij heel serieus genomen moeten worden en consequent uitgewerkt. Daar zal dit overgangsbestuur een begin mee maken. Ik haal er één ding uit. De cultuur moet echt anders. Het mag nooit meer gebeuren dat wij geen ruimte geven aan elkaar, maar in een ultieme vorm van controle de mond van de ander willen snoeren. In de politiek en zeker bij christen democratie moet het om overreden gaan, de uitwisseling van argumenten, de bereidheid hebben om je door het betere argument van de ander te laten overtuigen. Daar hoort respect bij , daar past geduld en het nemen van tijd, maar ook het geven van eerlijke feed-back. Het is net als in een groot gezin, zoals die van Courtney en mij. Als er vroeger dingen niet goed gingen organiseerden wij een "family meeting". De pijnlijke zaken werden benoemd, er werd eerlijke en soms harde feed-back gegeven , niet om de ander af te breken, maar om het team sterker te maken. Evaluatie en feed-back hoort ook thuis in een politieke partij.
Toen ik uit St.Eustatius vertrok had ik goede moed, maar ondanks de urenlange diepgaande en gewetensvolle gesprekken die Ank, Wopke en ik afzonderlijk en gezamenlijk met Pieter Omtzigt hebben gevoerd in de maanden april, mei en juni mocht het niet baten. Als interim-partijvoorzitter van het CDA wil ik hier heel nadrukkelijk uitspreken dat het vertrek van Pieter Omtzigt niet de door mij gewenste uitkomst was.
Hij heeft dat besluit zelf op 12 juni genomen, na 18 jaar zich met hart en ziel voor het CDA ingezet te hebben. Dat was een heel moeilijk besluit. Een zeer pijnlijk moment voor het CDA en voor hem. De relatie tussen Pieter Omtzigt en het CDA was echter duurzaam ontwricht. Pieter heeft deze week bekend gemaakt als onafhankelijk kamerlid door te gaan. Uiteraard wensen wij hem al het goede toe bij zijn terugkomst in de Tweede Kamer. Wij zullen de goede contacten voortzetten, met respect, maar wel met oog voor de realiteit.
Terug naar de partijcultuur. Op het punt van de cultuur zal er nog veel geïnvesteerd moeten worden. Dat vraagt verandering in gedrag en houding. Dat gaat tijd kosten en zal ook gepaard gaan met het afbreken van slechte, oude , ingesleten, gewoonten en gebruiken en het behoud van de goede. Met een geheel nieuw bestuur onder leiding van een nieuwe partijvoorzitter op 11 december a.s. kunnen wij echt een nieuwe start maken. Het CDA bulkt van het jonge talent en het is nu de tijd voor ze om op te staan, zodat ze serieus vorm kunnen geven aan de toekomst van de christen-democratie in Nederland. En goede mentors horen daarbij en daar hebben wij er genoeg van.
Het CDA moet en zal verder gaan onder leiding van onze politiek leider, Wopke Hoekstra en de nieuw aangetreden fractie. Ik zit er wekelijks bij en iedere week zie ik ze groeien, een echt team met veel kwaliteit, nieuwe kamerleden maar ook ervaren kamerleden. Laten wij altijd beseffen dat volksvertegenwoordiger een roeping is en niet een beroep. Als gekozeneheb je een mandaat van de kiezer dat gebaseerd is op vertrouwen. Dienstbaarheid en wederkerigheid zijn typische christen- democratische begrippen en laten wij die nu eens zelf in de praktijk brengen.
Naast de evaluatie van de verkiezingen en “het pendelen tussen Den Haag en Enschede” had ik nog twee officiële opdrachten. Eén betrof de governance van de partij. Al 1 1⁄2 jaar wordt er met een landelijk bestuur en Verenigingsraad gewerkt. Ondanks een mandaatregeling waren de statuten vanwege Covid-19 nog niet aangepast aan de nieuwe situatie.
Daar heeft de task force o.l.v Yvonne van Rooy een advies over uitgebracht. In de digitale deelsessie zijn de leden daar uitgebreid over geïnformeerd. In de Verenigingsraad hebben wij afgesproken dat er een slotvoorstel ligt, inclusief statutenwijziging voor het najaarscongres op 11 december a.s.
En mocht de statutenwijziging op 11/12 niet aangenomen kunnen worden vanwege de termijnen , dan kunnen wij het congres op 11/12 in ieder geval laten stemmen over de concept-statutenwijzigingen. Die discussie moet na drie jaren echt worden afgerond. Structuur volgt strategie, niet andersom. Strategie is koers en inhoud. Vandaar het volgende . Het CDA is typisch een partij waarin de inhoud voorop moet staan. Wij zijn op z’n sterkst, wanneer de ideeënmachine op volle toeren draait. Om die reden is op 31 mei j.l. een opdracht aan Richard van Zwol , de voorzitter van het WI, verleend om op basis van de nodige gesprekken een verslag te maken. Er was een enorme behoefte bij de leden om na het zeer verwarrende jaar 2020/2021 om in helder Nederlands te horen wie wij zijn als CDA, waar wij voor staan en wat ons ten diepste drijft om de grote politieke uitdagingen van deze tijd aan te gaan. Het verslag van rapporteur Richard van Zwol “ Recht doen, gezond leven en verschil verbinden” is afgelopen maandag gepubliceerd en stelt niet teleur. Ik haal er één citaat uit: "Het appèl van de christen-democratie aan Nederland en Europa in de 21e eeuw is: "Laten wij elke dag opnieuw werken aan een samenleving die niet draait "om ieder voor zich", maar om "zij aan zij". Een duidelijke christen-democratische agenda volgt met hele concrete ideeën . Dit verslag "voor een herkenbaar CDA" zal in de partij en buiten de partij bediscussieerd worden . Uit ervaring weet ik dat wanneer fractie, partij en WI gezamenlijk optrekken alle bouwstenen aanwezig zijn om voor de kiezers weer aantrekkelijk te worden. De eerste voorbeelden hebben wij al vanuit de fractie gezien De eerste proeve zal op 16 maart 2022 zijn, wanneer de gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden. Als oud-lokaal politicus heb ik er alle vertrouwen in dat het CDA weer fier zal opstaan bij de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart 2022.
Tenslotte zou ik een persoonlijk woord tot Wopke willen richten. Vorige week gaf je het ja-woord aan Liselotte in het bijzijn van jullie vier kinderen. Jullie hebben koers gehouden. Ondanks allerlei tegenslagen is het er toch van gekomen. Ook ben je bij het CDA in het huwelijksbootje gestapt. Daar mag de partij je heel dankbaar voor zijn, want partijleider zijn is zeer eenzaam, het vraagt een enorme persoonlijke opoffering, maar dat doe je omdat je een hoger doel hebt: de christen-democratie terugbrengen in het hart van de samenleving. In de politiek moet je soms eerst een hele lange en barre tocht door de woestijn afleggen. Houd altijd koers!
Dankbaarheid is in de politiek een schaars goed, vandaar dat ik je een persoonlijk dankbaarheidsdagboek geef. Iedere avond kan je terugblikken op de dag en dan zal je zien dat het de kleine dingen des levens die je met anderen, je gezin, familie, vrienden deelt die tot dankbaarheid uitnodigen. Maar ook nieuwe ontmoetingen, houd je positieve energie. Je doet het nooit alleen, maar samen met al die andere CDA-ers. Samen verantwoordelijkheid nemen voor een beter Nederland!
