APPèl Le Capuchon
Eduardo Frei Foundation
News
Terug naar overzicht
19 december 2018

Servië en Kosovo: de complexiteit van een soevereiniteitsconflict

Dit Artikel is geschreven door EFS trainer Wendy Zuidema-Haans.

Grenscorrectie oplossing voor soevereniteitsconflict? Kosovo toch geen lid van Interpol. Meer dan 60 aanklachten ingediend bij de speciale aanklager in Pristina. Importheffing van 100% vanuit Kosovo op Servië en Bosnië. Het ene bericht na het andere over de relatie tussen Servië en Kosovo. Als trainer van de Eduardo Frei Stichting (EFS) lees ik deze berichten met grote interesse. Twee keer ben ik nu op pad geweest voor de EFS en heb zelf met jongeren uit Servië en Kosovo kunnen spreken. De onafhankelijkheid en de grenzen van Kosovo (klik op de link voor meer info) zijn al jaren een gevoelig onderwerp. Sinds 2011 is er overleg tussen Servië en Kosovo over de soevereiniteit van Kosovo. De meeste EU-landen en de VS hebben Kosovo erkend als onafhankelijke staat. Rusland, China, Spanje daarentegen niet. Sinds president Vučić van Servië deze zomer begon over herverdeling in het grensgebied, lijkt de deur weer wat open te staan. 

Wat houdt de grenscorrectie in?

De Servische regio’s Preševo, Medveđa en Bujanovac zouden toegevoegd worden aan Kosovo. De etnische Albanezen die in Zuid Servië leven zouden daarmee weer bij Kosovo horen. De Servische meerderheid in Noord-Kosovo zou weer aan Servië toegevoegd worden. President van Kosovo, Hashim Thaci, heeft met name tijdens de herdenking van het einde van De Eerste Wereldoorlog (WWI) gelobbyd voor het plan voor de grenscorrectie. In de pers heeft hij breed uit laten meten dat hij met Macron gesproken had en dat Macron sympathiseert met Kosovo. Of dat daadwerkelijk betekent dat Frankrijk de grenscorrecties steunt, is niet duidelijk. Duitsland en Oostenrijk zijn fel tegen, omdat ze hierin een bedreiging ziet van de relatieve rust in die regio. Het zou de deur openzetten voor allerlei andere vragen om grenscorrecties en dus voor potentiële conflicten. Hoe precair het evenwicht is, wordt eens te meer duidelijk door de nasleep van de positionering van de presidenten bij WWI-herdenkingen. Thaci stond direct achter Putin, Trump, Merkel en Macron. De andere Balkan-leiders stonden verder weg. In de pers in Kosovo is dit breed uitgemeten. De Franse ambassadeur heeft al uitleg moeten geven in Servië, een kleine diplomatieke rel.

Sinds 6 november jl. heft Kosovo 10% belasting op de import van producten uit Servië en Bosnië. Dit omdat de twee landen ‘negatief gedrag vertonen’. Een andere manier om te zeggen dat ze op moeten houden met het geven van negatieve geluiden die de erkenning van Kosovo’s onafhankelijkheid tegen houden. Effect: 50% minder export vanuit deze landen naar Kosovo. Op 21 November heeft de regering van Kosovo zelfs besloten om deze belasting te verhogen naar 100%. De Kosovaarse regering verklaarde daarover: “Deze twee landen brengen politieke en economische schade aan Kosovo, brengen de onafhankelijkheid in het gevaar, en beschadigen elk initiatief vanuit Kosovo om een onderdeel te worden van internationale verbanden.” Servië vindt de beslissing om importtarieven te heffen een schending van het lidmaatschap van de CEFTA, Central European Free Trade Agreement. De importheffing was een duidelijke reactie op de negatieve geluiden die met name vanuit Servië kwamen op de wens van Kosovo om lid te worden van Interpol.

Waarom is deelname aan Interpol belangrijk?

Indirect is deelname aan Interpol een erkenning van de onafhankelijkheid, want alleen VN lidstaten en gebieden met de VN-observer status mogen lid worden van Interpol. Daar zit meteen ook het pijnpunt voor Servië. Servië vindt namelijk het lidmaatschap van Interpol een schending van resolutie 1244 van de VN Veiligheidsraad. Deze is aangenomen aan het einde van de Kosovo oorlog in 1999 en bevat het raamwerk waarbinnen de lidstaten hun vrede getekend hebben. En daar hoort dus bij dat lidstaten alleen lid kunnen worden van Interpol als ze erkend zijn door de VN of de ‘observer’ status hebben. Voor Kosovo is het van belang om lid te worden van Interpol omdat ze zo toegang hebben tot de ‘notices’, oftewel de mededelingen, bijvoorbeeld ten aanzien van internationaal gezochte misdadigers, de zogenaamde ‘red notice’. Diezelfde red notice heeft Servië gebruikt om in 2017 de premier van Kosovo gearresteerd te krijgen. Het is al de 3e keer dat Kosovo probeert lid te worden van Interpol. Eigenlijk de 4e keer, de 3e keer trok het zich terug omdat de algemene vergadering toen in China was. China erkent Kosovo niet. 20 November werd duidelijk: Kosovo krijgt onvoldoende steun om toe te mogen treden tot Interpol. Tweederde van de stemmen (115) voor waren nodig: 68 waren er voor. De Servische minister Nebojsa Stefanovic twitterde bij een foto van de Interpol general assembly: “Pobedo”....”overwinning”.

De Eduardo Frei Stichting

Twee keer mocht ik op pad voor de EFS, één keer in Servië en één keer in Boedapest. Beide keren bestond de groep uit jongelui met verschillende nationaliteiten. Wat me van deze keren het meest is bijgebleven zijn twee zaken. Als eerste het besef dat er zóveel historie van zóveel strijd is, dat het ene nog niet verwerkt is, voordat het andere begint. Te veel historie om te verwerken voor jonge staten, en dus ook voor de jongeren afkomstig uit die staten. Er zijn dus zo veel gevoeligheden die op allerlei momenten naar boven komen. Een gesprek of debat slaat dood op het moment dat een Servische deelneemster fijntjes ‘uiteindelijk is Kosovo nog niet erkend door de VN’ opmerkt tijdens een SWOT analyse van de Kosovaarse dames. Tijdens een oefening over corruptie en integriteit waar debat-beginselen kunnen worden toegepast, is het oppassen dat de Servische en de Kosovaarse deelneemster niet constant aan het woord zijn. Het benoemen van wat er gebeurt: ‘Ladies, please stop the cat fight. Take time to see and feel what is happening here. And how it affects the training, the group...’ is noodzakelijk om de impact van hun gedrag te duiden.

Met onze trainingen over christen democratische beginselen, debat en corruptie en integriteit dragen we bij aan het zoeken naar de overeenkomsten in plaats van het benadrukken van de verschillen. Bij het debatteren ligt de focus op de inhoud, waarbij feedback wordt gegeven op hoe de boodschap overkomt. Bouw je bruggen in communicatie of schep je grotere kloven? Het benoemen dat een gesprek onmogelijk wordt door een opmerking over erkenning: wil je dat echt,  hier in deze groep, met deze mensen, die je beschouwt als je vrienden binnen dezelfde christendemocratische Europese partij? Ook in zelfreflectie, deelnemers elkaars emoties te laten herkennen en erkennen en van daaruit verder te werken, in contact van het ene mens tot de andere, en dan pas verder in een groep, probeerden we als trainers een goede atmosfeer te faciliteren. Als je de jonge deelnemers dan ‘s avonds aan tafel onder het eten ziet lachen met elkaar dan geeft dat toch hoop.

Training in Servië met verschillende nationaliteiten

Gebruikte bronnen:

Landelijk/​Provinciaal

De twaalf provinciale afdelingen vormen de schakel tussen de gemeentelijke afdelingen en het landelijke bestuur.

Word lid